فشار خون بالا و بیماری های ناشی از آن

اگر فشار خون بالا کنترل نشده رها شود، ممکن است با عوارضی چون ناتوانی، کاهش کیفیت زندگی یا حتی حمله قلبی شدید و کشنده روبرو شوید. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به فشار خون بالای درمان نشده در اثر بیماری های قلبی ناشی از ضعف جریان خون -بیماری های قلبی ایسکمیک- و یک سوم دیگر به دلیل سکته مغزی می میرند.

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به فشار خون بالای درمان نشده در اثر بیماری های قلبی ناشی از ضعف جریان خون -بیماری های قلبی ایسکمیک- و یک سوم دیگر به دلیل سکته مغزی می میرند. آگاهی از خطرات فشار خون بالا جامعه را در مسیر تشخیص و پیگیری درمان فشار خون بالا هدایت می کند.

به گزارش «بهپو»، قبل از اینکه علایم «فشار خون بالا» -هایپرتنشن- در بدن بروز کند چندین سال از بیماری شما گذشته است و بدنتان دچار آسیب های جدی شده است. اگر فشار خون بالا کنترل نشده رها شود، ممکن است با عوارضی چون ناتوانی، کاهش کیفیت زندگی یا حتی حمله قلبی شدید و کشنده روبرو شوید. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به فشار خون بالای درمان نشده در اثر بیماری های قلبی ناشی از ضعف جریان خون -بیماری های قلبی ایسکمیک- و یک سوم دیگر به دلیل سکته مغزی می میرند.

پیگیری درمان و اعمال تغییرات در سبک زندگی به کنترل فشار خون بالا کمک می کند و خطر ابتلا به عوارض تهدید کننده زندگی را کاهش می دهد.

فشار خون بالا عامل خطرساز مهمی برای بیماری های قلبی محسوب می شود. در این مقاله به بیماری ها و ناراحتی هایی اشاره می کنیم که عامل آنها فشار خون بالا است.

بیشتر بخوانید: فشار خون، قاتل خاموش

آسیب های وارده به شریان ها

شریان های سالم انعطاف پذیر، قوی و کشسان هستند. پوشش داخلی آنها صاف است به طوری که جریان خون آزادانه در آنها حرکت می کند و به تامین مواد مغذی و اکسیژن برای اندام ها و بافت های حیاتی می پردازد.

هایپرتنشن باعث می شود فشار خونی که در شریان ها حرکت می کند به تدریج بالا برود و در نهایت منجر به مشکلات زیر شود:

● شریان های تنگ و آسیب دیده: فشار خون بالا سلول های پوشاننده شریان ها را تخریب می کند. وقتی چربی غذا وارد جریان خون می شود، در شریان های آسیب دیده تجمع می کند. در نتیجه، دیواره عروق انعطاف پذیری خود را از دست می دهند و خون رسانی به تمام بدن کاهش پیدا می کند.

● آنوریسم: خونی که به طور مداوم با فشار زیاد از عروق آسیب دیده می گذرد، با گذشت زمان ناحیه متورمی به نام آنوریسم ایجاد می کند. در چنین شرایطی امکان پاره شدن آنوریسم و بروز خونریزی داخلی وجود دارد. خون ریزی آنوریسم زندگی فرد را تهدید می کند. در هر کدام از عروق امکان تشکیل آنوریسم وجود دارد؛ اما شایع ترین رگی که به آنوریسم دچار می شود، شریان اصلی بدن یا آئورت است.

صدمات وارده به قلب

قلب خون را به تمام بدن پمپاژ می کند. فشار خون بالای کنترل نشده از راه های مختلفی به قلب آسیب می زند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

● بیماری عروق کرونر: بیماری عروق کرونر روی شریان هایی که خون را به عضله قلب می رسانند، اثر می گذارد. این بیماری باعث تنگی عروق شده و اجازه نمی دهد خون آزادانه در شریان ها جریان یابد. اگر خون به راحتی به قلب نرسد عارضه هایی از قبیل درد قفسه سینه، حمله قلبی یا نامنظم شدن ریتم قلب -آریتمی- را به همراه دارد.

● بزرگ شدن سمت چپ قلب: فشار خون بالا قلب را وادار می کند سخت تر کار کند تا خون را به تمام نقاط بدن برساند. این مساله باعث سخت شدن و ضخیم شدن بطن چپ -هیپرتروفی بطن چپ- می شود. این تغییرات قدرت بطن ها را برای انتقال خون به بدن کاهش می دهد و خطر ابتلا به حمله قلبی، نارسایی قلبی و مرگ ناگهانی ناشی از مشکلات قلبی را افزایش می دهد.

● نارسایی قلبی: با گذشت زمان فشار وارده روی قلب که از فشار خون بالا ناشی می شود، عضله قلب را تضعیف می کند و عملکرد آن را کم می کند. در نهایت، این آسیب ها باعث فرسودگی و نارسایی قلب می شود. آسیب ناشی از حمله قلبی هم به این مشکلات اضافه می شود.

بیشتر بخوانید: علل مختلف درد قفسه سینه

صدمات وارده به مغز

مغز هم درست مثل قلب، وابسته به یک منبع تغذیه خونی برای درست کار کردن و زنده ماندن است. اما فشار خون بالا مشکلات زیادی برای مغز ایجاد می کند، از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

● حمله ایسکمیک گذرا: گاهی اوقات فشار خون بالا منجر به بروز حمله ایسکمیک گذرا -که به آن سکته مغزی کوچک هم می گویند- می شود. این عارضه یک اختلال موقت و ناگهانی در خونرسانی به مغز است که اغلب به علت آترواسکلروز یا لخته شدن خون ایجاد می شود. هر دو این عوامل در اثر بالا بودن فشار خون بالا بروز می کنند. حمله ایسکمیک گذرا معمولا هشداری است به بیماران که آنها را از احتمال خطر سکته مغزی کامل آگاه می کند.

بیشتر بخوانید: سکته خاموش و بدون علامت مغز

● سکته مغزی: وقتی اکسیژن و مواد مغذی به بخشی از مغز نمی رسد سکته مغزی رخ می دهد. این عارضه باعث مرگ سلولی می شود. فشار خون بالای کنترل نشده باعث آسیب و تضعیف عروق خونی مغز و در نهایت تنگ شدن، پارگی و نشتی عروق می شود. این وضعیت منتهی به سکته مغزی خواهد شد. علاوه بر این فشار خون بالا باعث ایجاد لخته خون در شریان های مغز، انسداد جریان خون و سکته مغزی می شود.

بیشتر بخوانید: علائم سکته مغزی چیست؟

● دمانس: دمانس –زوال عقل- یک بیماری مغزی است که منجر به اشکال در تفکر، صحبت، استدلال، حافظه، بینایی و حرکت می شود. این مشکلات بخشی از عوارض زوال عقل هستند. زوال عقل عروقی که یکی از انواع زوال عقل است، در اثر تنگ شدن و انسداد شریان های خون رسان مغز ایجاد می شود. گاهی هم ممکن است این عارضه در اثر سکته های ناشی از قطع جریان خون به مغز بروز کند. در هر دو صورت، فشار خون بالا عامل ابتلا به دمانس عروقی است.

بیشتر بخوانید: عواملی که عقل را زایل می کند

● اختلال شناختی خفیف: اختلال شناختی خفیف یک مرحله گذار در اختلالات درک و حافظه است که با پیری مغز و مشکلات جدی ناشی از آلزایمر همراه است. یکی از عوامل بروز این عارضه انسداد جریان خون به مغز در اثر فشار خون بالاست.

بیشتر بخوانید: با 10 نشانه شروع زودرس آلزایمر آشنا شوید

صدمات وارده به کلیه

کلیه ها ضایعات و مایعات اضافی خون را تصفیه می کنند – تصفیه فرایندی است که به سلامت رگ های خونی بستگی دارد. فشار خون بالا هم به عروق خونی داخل کلیه و هم به عروق خونی منتهی به کلیه آسیب می رساند و باعث ایجاد انواع بیماری های کلیوی -نفروپاتی- می شود. ابتلا به دیابت در کنار فشار خون بالا آسیب های وارده به کلیه را بدتر می کند.

● نارسایی کلیه: فشار خون بالا یکی از شایعترین علل نارسایی کلیه است. زیرا به عروق بزرگ منتهی به کلیه و رگ های خونی کوچک -گلومرول- آسیب می رساند. صدمات وارده به هرکدام از این عروق باعث می شود کلیه ها به طور موثر نتوانند ضایعات را از خون تصفیه کنند. افزایش تجمع مایعات و ضایعات برای بدن خطرناک است و در نهایت فرد به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: چه بیماری هایی باعث آسیب کلیوی می شوند

● اسکار کلیه -گلومرولو اسکلروز: گلومرولو اسکلروز نوعی آسیب به کلیه در اثر زخم شدن گلومرول است. گلومرول ها خوشه های کوچک متشکل از رگ های خونی درون کلیه هستند که مایعات وضایعات را تصفیه می کنند. گلومرول اسکلروز توانایی کلیه ها را در تصفیه موثر ضایعات کاهش می دهد و منجر به نارسایی کلیه می شود.

● آنوریسم عروق کلیه: آنوریسم، تورمی در دیواره عروق خونی است. وقتی این عارضه در عروق منتهی به کلیه رخ دهد به آن آنوریسم عروق کلیوی- رنال- می گویند. یکی از علل بالقوه آنوریسم عروق کلیوی، آترواسکلروز است که دیواره عروق را تضعیف می کند و به آن آسیب می زند. با گذشت زمان، فشار خون بالا در عروق تضعیف شده باعث تورم بخشی از عروق می شود. آنوریسم ها گاهی دچار پارگی و خونریزی داخلی تهدید کننده زندگی می شوند.

صدمات وارده به چشم

عروق خونی ریز و ظریف، خون را به چشم ها می رسانند. این عروق هم مانند بقیه رگ ها در نتیجه فشار خون بالا دچار آسیب می شوند:

● آسیب به عروق چشمی –رتینوپاتی: فشار خون بالا به عروقی که به شبکیه خونرسانی می کنند آسیب می زند. به این عارضه رتینوپاتی گفته می شود که به خونریزی چشم، تاری دید و نابینایی کامل منجر می شود. اگر علاوه بر فشار خون، دیابت هم داشته باشید احتمال ابتلا به این عارضه در شما بالا تر است.

● تجمع آب زیر شبکیه –کورویدوپاتی: در این عارضه در اثر نشت یکی از عروق خونی زیر شبکیه چشم، مایعات انباشته می شوند. این عارضه منجر به تخریب بینایی و یا در بعضی موارد بروز زخم هایی می شود که بینایی را مختل می کنند.

● آسیب عصبی -نوروپاتی اپتیکی: در این عارضه جریان خون انسداد پیدا می کند و به عصب بینایی صدمه می زند. نوروپاتی اپتیکی سلول های عصبی چشم را نابود می کند و امکان خونریزی داخلی چشم یا نابینایی را افزایش می دهد.

اختلال در عملکرد جنسی

● ناتوانی در دستیابی و حفظ نعوظ: اختلال نعوظ بعد از سن 50سالگی در مردان بسیار دیده می شود، اگر فرد مبتلا به فشار خون بالا هم باشد، این احتمال بیشتر می شود. با گذشت زمان، فشار خون بالا باعث آسیب دیدن عروق می شود و آنها را دچار سختی و تنگی – آترواسکلروز- می کند و جریان خون را کاهش می دهد. این بدان معنی است که خون کمتری در آلت تناسلی جریان پیدا می کند. در بعضی مردان، کاهش جریان خون دستیابی و حفظ نعوظ را دشوار می کند. اختلال نعوظ عارضه ای نسبتا شایع است، به ویژه در مردانی که فشار خون بالا دارند.

زنان هم ممکن است در اثر فشار خون بالا دچار اختلال عملکرد جنسی شوند. فشار خون بالا جریان خون را به واژن کاهش می دهد. در بعضی از زنان، این مساله باعث کاهش میل جنسی، کاهش تحریک جنسی، خشکی واژن یا اشکال در ارگاسم می شود. زنان هم مانند مردان، ممکن است در اثر اختلال عملکرد جنسی، دچار اضطراب و مشکلاتی در روابط خود شوند.

بیشتر بخوانید: نشانه های بیماری قلبی که از شنیدنشان تعجب خواهید کرد

سایر خطرات احتمالی فشار خون بالا

فشار خون بالا بر سایر قسمت های بدن هم تاثیر می گذارد و منجر به مشکلات زیر می شود:

● پوکی استخوان: فشار خون بالا مقدار کلسیم موجود در ادرار را افزایش می دهد. دفع بیش از حد کلسیم منجر به کاهش تراکم استخوان -پوکی استخوان- می شود، که در سهم بزرگی در شکستگی استخوان خواهد داشت. این خطر به ویژه در زنان مسن بالاست.

● مشکلات خواب: آپنه انسدادی خواب - وضعیتی که در آن ماهیچه های گلو شل می شوند و باعث خر و پف بلند می شوند - در بیش از نیمی از افراد مبتلا به فشار خون بالا دیده می شود. در حال حاضر تصور بر این است که فشار خون بالا به خودی خود باعث آپنه خواب می شود. همچنین بی خوابی ناشی از آپنه خواب فشار خون را افزایش می دهد.

موارد اضطراری بالا رفتن فشار خون

به گزارش «بهپو» به نقل از «کلینیک مایو»، فشار خون بالا معمولا یک بیماری مزمن است که به تدریج و در طول سال ها سبب وارد شدن صدمه به اندام ها می شود. اما گاهی اوقات فشار خون به سرعت و به شدت افزایش می یابد که به مراقبت های اورژانس نیاز دارد و می بایست به سرعت درمان شود و اغلب می بایست بیمار مدت کوتاهی در بیمارستان بستری شود.

در چنین وضعیتی، فشار خون بالا منجر به موارد زیر می شود:

● کاهش حافظه، تغییرات شخصیتی، مشکل در تمرکز، تحریک پذیری یا کاهش تدریجی هوشیاری

● سکته مغزی

● آسیب شدید به شریان اصلی بدن - دایسکشن آئورت

● درد قفسه سینه

● حمله قلبی

● بروز ناگهانی اختلال در پمپاژ قلب، که منجر به تجمع مایع در ریه ها و تنگی نفس می شود -ادم ریوی

● از دست رفتن ناگهانی عملکرد کلیه

● عوارض در زنان باردار -پره اکلامپسی یا اکلامپسی