رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو با اشاره به تاریخچه تولید و مصرف واکسن «فلج اطفال» در کشور، درباره علت فراخوان اخیر برای واکسیناسیون نوع تزریقی این واکسن توضیحاتی ارایه داد.
به گزارش «بهپو»، «علی واشقانی» با اشاره به تاریخچه استفاده از واکسن فلج اطفال در کشور، گفت: «واکسن خوراکی فلج اطفال برای نخستین بار در سال ۱۳۵۴ در ایران تولید شد و از سال ۱۳۶۳ در برنامه ایمنسازی کشوری قرار گرفت؛ بنابراین واکسن خوراکی فلج اطفال ازجمله نخستین واکسنهایی بود که در طرح کشوری واکسیناسیون قرار گرفت؛ بنابراین پوشش برنامه ایمنسازی کشوری در سال اول اجرایی برنامه در کشور ۳۴ درصد بود و ۳۴ درصد کودکان واجد شرایط واکسن را دریافت کردند.»
پوشش ۹۹ درصدی واکسیناسیون
او با بیان اینکه بر اساس برنامه واکسیناسیون کشوری همه کودکانی که به دنیا میآمدند باید واکسنهای تعیین شده در برنامه را دریافت میکردند، افزود: «بهتدریج با توسعه برنامه واکسیناسیون در کشور پوشش این برنامه در سال ۱۳۹۲ به بیش از ۹۹ درصد رسید و تقریباً میتوانیم ادعا کنیم که تمام کودکانی که در ایران متولد میشوند واکسنهای تعیینشده در این برنامه ازجمله واکسن خوراکی فلج اطفال را دریافت میکنند.»
واشقانی ادامه داد: «با اجرای برنامه کشوری واکسیناسیون که واکسن خوراکی فلج اطفال هم در آن قرار داشت، آخرین موردی که از بیماری فلج اطفال در کشورمان گزارش شده مربوط به سال ۱۳۷۹ بود. بهطوریکه پس از سال ۱۳۷۹ دیگر گزارشی از بروز فلج اطفال در کشورمان نداشتیم. درعینحال در سال ۱۳۶۷ سازمان جهانی بهداشت ماموریت پیدا کرد که برنامه ریشهکنی فلج اطفال را در کل دنیا اجرا کند. در آن سال ویروس فلج اطفال در ۱۲۵ کشور دنیا گزارش شده بود، اما برنامه واکسیناسیون اجباری علیه فلج اطفال در کشورها انجام شد و در حال حاضر این ویروس فقط در دو کشور وجود دارد که متاسفانه این دو کشور همسایه ما هستند.» او ادامه داد: «در حال حاضر ویروس فلج اطفال در افغانستان و پاکستان در گردش است و تا سال ۲۰۱۲ در نیجریه هم وجود داشت که همان سال در آنجا هم ریشهکن شد.»
رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو با اشاره به میزان اثربخشی واکسن خوراکی ایرانی فلج اطفال در ریشهکنی این بیماری در کشور، گفت: «از دیدگاه ایمنی و اثربخشی برنامههایی که در قالب برنامه واکسیناسیون کشوری در ایران انجام شده بسیار اثربخش بودهاند. باید توجه کرد که از سال ۱۳۷۹ تاکنون هیچ موردی از ویروس فلج اطفال در کشورمان مشاهده نکردهایم و از طرفی در حال حاضر ویروس فلج اطفال در دو کشور همسایه ما وجود دارد و ریشهکن نشده است، اما همچنان خبری از فلج اطفال در ایران نیست.»
واکسنی که دو ظرفیتی شد
واشقانی در ادامه درباره ماجرای فراخوان جدید برای واکسیناسیون کودکان متولد شده از سال ۱۳۹۵ به پس که از سوی وزارت بهداشت اعلام شده است، گفت: «فلج اطفال سه تیپ ویروس دارد. در ابتدا واکسن خوراکی تولیدی ما هر سه نوع ویروس را داشت و مورد استفاده قرار میگرفت، اما ایران هم مانند سایر کشورها در قالب برنامه ریشهکنی فلج اطفال ملزم شد تا از نوع سهظرفیتی واکسن خوراکی به نوع دو ظرفیتی آن پیش برود؛ زیرا نوع دو فلج اطفال مدتها بود که دیگر در دنیا گزارش نشده بود؛ بنابراین سازمان جهانی بهداشت تصمیم گرفت که ویروس نوع دو را از واکسن خوراکی فلج اطفال حذف کند. بر همین اساس واکسن خوراکی ایرانی هم علیه ویروس نوع یک و نوع سه افراد را واکسینه میکند. در سال ۲۰۱۶ این موضوع اجرا شد و گفته شد که همه کشورها ملزم هستند که از واکسن سهظرفیتی به دو ظرفیتی سوییچ کنند.»
او ادامه داد: «حال ازآنجاییکه واکسن تزریقی فلج اطفال هم هر سه تیپ ویروس را دارد، کشورهایی که واکسن خوراکی سهظرفیتی را به دو ظرفیتی تغییر دادند، باید در چهارماهگی نوزادان یک واکسن فلج اطفال تزریقی هم برای کودکان تزریق کنند. ما هم این برنامه را از نیمه آپریل ۲۰۱۶ یعنی چهار اردیبهشت سال ۱۳۹۵ اجرا کردیم؛ یعنی از نوع سهظرفیتی به دو ظرفیتی واکسن فلج اطفال سوییچ کردیم و یک واکسن تزریقی فلج اطفال هم به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شد.»
ریشهکنی فلج اطفال در ایران از سال ۷۹
واشقانی با بیان اینکه در سالی که این ماموریت سازمان بهداشت جهانی در کشورها اجرا شد، یکی از تولیدکنندگان واکسن تزریقی فلج اطفال هم دچار مشکل شد، ادامه داد: «بر همین اساس هم تامین واکسن تزریقی فلج اطفال در ۵۵ کشور دچار مشکل شد. پس از این واکسن را سهمیهبندی کردند و بهصورت محدودتر در اختیار کشورها قرار گرفت و منابع تامین واکسن تزریقی کمتر شد. از اردیبهشت سال ۱۳۹۵ کودکان واکسن خوراکی دو ظرفیتی و یک واکسن تزریقی فلج اطفال در چهارماهگی دریافت کردهاند، اما در همان اوایل سال ۹۵ هم تامین واکسن تزریقی فلج اطفال با مشکل مواجه شد. البته این مشکل در ۵۵ کشور اتفاق افتاد و بر همین اساس واکسن سهمیهبندی شد. در ایران هم واکسن تزریقی را در مناطقی که اولویت بیشتری داشتند و استانهایی که هممرز با افغانستان و پاکستان بودند، تزریق میکردند. در حال حاضر که واکسن تامین شده است، کودکان متولد سال ۱۳۹۵ به پس در ۹ استان فراخوان شدهاند تا واکسن تزریقی فلج اطفال را دریافت کنند. کودکانی که قبل از این تاریخ متولد شدند، نوع سهظرفیتی را دریافت کردند و واکسیناسیون آنها کامل است و نیازی به دریافت واکسن تزریقی فلج اطفال ندارند.»
او در ادامه صحبتهایش با تاکید بر اینکه واکسن خوراکی فلجاطفالی که در کشور ما تولید میشود، باکیفیت است و با استفاده از همین واکسن توانستیم فلج اطفال را از سال ۱۳۷۹ در کشورمان متوقف کنیم، گفت: «از آن سال به پس هیچ موردی از فلج اطفال در کشور ما مشاهده نشده است. نکته مهم این است که ما در کنار دو کانون مهم فلج اطفال قرار داریم و با آنها مراوده و رفتوآمد داریم. این موضوع نشان میدهد که واکسن تولید شده در کشور ما باکیفیت است و نظارتی هم که ما در حوزه کنترل کیفی آنها داریم، این اطمینان را ایجاد میکند که این واکسنها بهطور مناسب در کشور ما تولید و توزیع میشوند.»
رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو تاکید کرد: «باید بدانیم که در حوزه ایمنی واکسنها، صرف تولید مهم نیست، بلکه در کنار تولید باید نظارت بر شرایط توزیع واکسنها هم مدنظر قرار دهیم.» وی ادامه داد: «با توجه به اینکه واکسنها حساس به نور و حرارت هستند پس از تولید واکسن کار ما تمام نمیشود بلکه در تمام مراحل توزیع و مصرف واکسن باید نظارت کنیم تا واکسن در زمان مصرف با مشکل مواجه نشود تا بتوانند کیفیت خود را حفظ کنند. ازاینرو مواردی ذیل برنامههای نظارتی سازمان غذا و دارو قرار دارد و با توجه به آن در این مدت توانستهایم کیفیت واکسن فلج اطفال را بهصورت پایدار حفظ کنیم.»
واردات واکسن از فرانسه و هلند
واشقانی با بیان اینکه برنامه ریشهکنی فلج اطفال در ایران بسیار مورد توجه سازمان جهانی بهداشت قرار گرفته است، گفت: «ما با واکسن خوراکی تولیدی خودمان توانستیم فلج اطفال را کنترل کنیم. همه اینها نشان میدهد که برنامههای نظارتی ما بهصورت دقیق پیش رفته و سیستم نظارتی ما مورد تایید سازمان جهانی بهداشت است. البته باید توجه کرد که فقط بخشی از برنامه ریشهکنی فلج اطفال در قالب واکسیناسیون انجام میشود و بخش دیگر این برنامه این است که حتی روی نمونههای آزمایشگاهی فلج اطفال هم باید نظارت شود که خوشبختانه این کار هم انجام میشود؛ زیرا اگر قرار باشد فلج اطفال در جامعه منتشر شود، بسیار خطرناک است؛ بنابراین فقط بخشی از برنامه ما برای پیشگیری، واکسیناسیون است.» وی با بیان اینکه سازمان جهانی بهداشت سیستم داروهای بیولوژیک سازمان غذا و دارو را بازرسی و ارزیابی کرده است، افزود: «سازمان جهانی بهداشت به اثربخش بودن سیستم نظارتی ایران در حوزه تولید و توزیع واکسنها تاییدیه داده است. از طرفی نتیجه کار هم نشان میدهد که واکسنهای تولید ما کیفیت مناسبی دارند و ما توانستیم این بیماری را در کشور کنترل کنیم.»
رییس اداره بیولوژیک سازمان غذا و دارو در ادامه درباره وضعیت واردات واکسنهای تزریقی فلج اطفال، گفت: «واکسنهای تزریقی فلجاطفالی که تاکنون وارد کشور ما شدهاند، از سوی دو تولیدکننده فرانسوی و هلندی بوده است. اخیراً یک تولیدکننده هندی هم اضافه شده که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت هم قرار گرفته، اما ما از این شرکت وارداتی انجام ندادهایم؛ بنابراین واکسنهای تزریقی ما از دو تولیدکننده فرانسوی و هلندی هستند که کیفیت آنها هم مورد تایید تولیدکننده، وزارت بهداشت کشور مبدا و سازمان جهانی بهداشت بوده است.» وی ضمن رد برخی شایعات مبنی بر بیکیفیت و یا چینی بودن واکسنهای تزریقی فلج اطفال، گفت: «این اظهارات واقعیت ندارند. بههرحال کیفیت واکسنهای وارداتی مورد تایید تولیدکننده، وزارت بهداشت کشور مبدا، وزارت بهداشت کشور و سازمان غذا و داروی ایران و سازمان جهانی بهداشت است. از طرفی موفقیتهای ما در برنامه ریشهکنی فلج اطفال نشان میدهد که هم کیفیت واکسنها و هم نظارت وزارت بهداشت بر تولید، توزیع و واردات آنها خوب بوده است.»
برنامهریزی برای تولید واکسن در آینده نزدیک
به گزارش «بهپو» و به نقل از «ایسنا»، واشقانی درباره امکان تولید واکسن تزریقی فلج اطفال در کشور، گفت: «برنامه انتقال تکنولوژی واکسن تزریقی فلج اطفال هم در کشور ما در حال انجام است. در این زمینه با یکی از تولیدکنندگان واکسن تزریقی فلج اطفال دو سال است که برنامه انتقال تکنولوژی را دنبال میکنیم و چندین مرحله از سایت ما بازرسی کردهاند. بر این اساس امیدواریم در آینده نزدیک این اتفاق بیفتد و خودمان واکسن فلج اطفال را در کشور تولید کنیم.»/