روز جهانی بدون دخانیات بهانه ای برای برداشتن نقاب از چهره دروغین قلیان

ایرانیان روزانه 30 میلیارد تومان دود می کنند و مصرف سیگار و قلیان در جامعه روز به روز در حال افزایش است. متاسفانه سن مصرف دخانیات در کشور به 11 سال رسیده و از سویی گرایش زنان و نوجوانان به سمت دخانیات افزایش یافته و قبح استعمال سیگار و دخانیات در میان زنان ریخته شده است.

مصرف قلیان برای بسیاری از جوانان دیگر از قالب تفننی و تفریحی خارج شده و به شکلی اعتیادآور مصرف می شود. برای عده ای مصرف قلیان تنها به یک بار میهمانی، طبیعت گردی یا سفره خانه گردی محدود نمی شود بلکه همچون وعده های غذایی و انجام امور روزمره، به یکی از ضروریات زندگی تبدیل شده و حتی روزانه بیش از یک بار باید مصرف شود.
آمارها در زمینه مصرف بالای دخانیات در کشور به ویژه شیوع مصرف قلیان میان جوانان و حتی دختران و زنان گویای حرکت این معضل به سوی بحران است. «اصغر سلیمی» نماینده مجلس در تازه ترین اظهارات خود نسبت به مصرف دخانیات در کشور به ویژه قلیان ابراز نگرانی و عنوان کرده است؛ ایرانیان روزانه 30 میلیارد تومان دود می کنند و مصرف سیگار و قلیان در جامعه روز به روز در حال افزایش است. متاسفانه سن مصرف دخانیات در کشور به 11 سال رسیده و از سویی گرایش زنان و نوجوانان به سمت دخانیات افزایش یافته و قبح استعمال سیگار و دخانیات در میان زنان ریخته شده است.
به گزارش «بهپو»، بنابر آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حدود 8 میلیون نفر در ایران سیگار می کشند. هر سال نیم میلیون نفر به خاطر مصرف دخانیات بستری می شوند و 50 هزار نفر فوت می کنند. مصرف سیگار بین دختران در 5 سال گذشته دوبرابر شده است. اگر از جنبه های فرهنگیِ قلیان کشی که دود هوا می شود بگذریم، از آسیب های جسمی و روحی مصرف دخانیات و تحمیل هزینه های درمانی آن به نظام بهداشت و سلامت نمی توان گذشت.

مهمترین عوامل گسترش مصرف قلیان

ترکیبات موجود در تنباکوی معسل یا میوه ای و اثرات ناگوار مصرف آن بر سلامتی
تنباکوی معسل –معطر- حاوی 70 تا 80 درصد مواد افزودنی و اسانس و ترکیبات شیمیایی می باشد که به دلیل ایجاد بو و طعم میوه ها و گیاهان پرفایده بسیاری از جوانان و افراد را با ایجاد تصور ذهنی غلط نسبت به مفید بودن مصرف آن گمراه می کند. در بررسی های انجام شده روی این نوع تنباکوها مقادیر بسیاری مواد سمی و سرطان زای قطعی به ویژه ترکیبات بنزن و هیدروکربن های معطر چند حلقوی ، و فلزات سنگین شناسایی شده است. به یاد داشته باشید که مواجهه با بنزن طی سه تا 15 سال باعث بروز سرطان به خصوص سرطان خون می شود و بیشترین راه جذب آن از طریق تنفس می باشد.

باور های غلط در مورد مصرف قلیان

بسیاری از مصرف کنندگان قلیان با این توجیه که بی ضرر بوده و اعتیادآور نیست، آن را مصرف می کنند حال آنکه بارها بر ضرر چند ده برابری قلیان در مقایسه با سیگار تاکید شده است.توجیه دیگری برای بی ضرر بودن قلیان، گذشتن دود آن از آب است. اما کارشناسان بار ها به این مطلب تاکید کرده اند که خطرات قلیان اگر بیشتر از سیگار نباشد، کمتر نیست. هر وعده کامل مصرف قلیان برابر با مصرف یک تا 10 پاکت سیگار است.
«اگر دود قلیان به ریه وارد نشود و از راه بینی و دهان خارج شود آسیبی نخواهد داشت»؛ این جمله نادرست دیگری است، قلیانی ها باید بدانند که مواد سمی ناشی از توتون و تنباکوی قلیان نه تنها در اثر عبور از آب از بین نرفته بلکه به طور مستقیم بر حجم تنفسی بدن اثر گذاشته و اسانس موجود در تنباکوها به دلیل قرار گرفتن در معرض حرارت زیاد، آسیب های جبران ناپذیری به بدن وارد می سازد.
«ایرج خسرونیا» رییس انجمن پزشکان داخلی ایران در باره مضرات قلیان می گوید: به دلیل مرطوب بودن راه‌ های هوایی و مجرای خروج دود، قلیان می ‌تواند عامل مهمی جهت رشد میکروب و قارچ ها باشد. تحقیقات اخیر نشان داده‌ اند که کشت مواد داخل لوله قلیان حاوی صدها نوع قارچ و میکروب بوده که وارد دستگاه تنفس شده و ایجاد عفونت های مزمن می‌ کند.
شاید مصرف قلیان در سال های نخست اثر سویی بر سلامتی افراد نداشته باشد اما با گذشت زمان انواع بیماری های قلبی عروقی، مشکلات تنفسی و ریوی، ناباروری و انواع سرطان دهان، دندان و گوارش به سراغ مصرف کننده خواهد آمد. میکروب و قارچ موجود در قلیان به لایه های مختلف ریه نفوذ کرده و فرد را به انواع بیماری های مزمن ریوی و در نهایت آسم مبتلا می سازد. اسانس افزوده شده به تنباکو که بازار داغی میان متقاضیان قلیان ایجاد کرده و هر روز با طعم های جدید وارد بازار می شود موجب تحریک دستگاه تنفس و بروز حساسیت و آلرژی در افراد می شود.
«چرا بعضی از کسانی که قلیان می ‌کشند دچار این عوارض نمی ‌شوند؟» این پرسش برای بسیاری از مصرف کنندگان قلیان پیش می آید. پاسخ آن روشن است چرا که عوارض ناشی از مصرف قلیان دیر ظهور می‌کند. سموم داخل توتون و تنباکو حالتی تجمعی پیدا می ‌کنند و وقتی سطح آن از حد معینی بالاتر رفت، باعث بروز اختلال در شیوه تنفس و فرد زمانی از مشکل خود آگاه می شود که دیگر دیر شده و راهی جز ادامه زندگی با بیماری خود نخواهد داشت.

زنان؛ مشتریان پروپاقرص قلیان

در سال های اخیر نیز قبح مصرف قلیان میان زنان و دختران از بین رفته و رفع نگاه های فرهنگی به این موضوع، پای زنان را نیز به بساط قلیانی ها باز کرده است. غافل از اینکه زنان قلیانی باید با پوست شفاف و جوان و همچنین چهره زیبا خداحافظی و به پیری زودرس، تیرگی زیر چشم و لب ها و زردی دندان ها سلام کنند. به گفته کارشناسان، نیکوتین سیگار یا قلیان در خانم‌ها جذب بیشتری دارد.
ناباروری، اختلال در جذب کلسیم، یائسگی زودرس، کاهش وزن، تخریب هورمون‌ های جنسی و تسریع پوکی استخوان دیگر رهاوردهای قلیان برای زنان مصرف کننده قلیان خواهد بود. زنانی که گمان می برند با مصرف قلیان آسیبی به خود نخواهند زد باید به این نکته آگاه باشند که حتی قرار گرفتن در معرض دود قلیان نیز آسیب های مصرف را خواهد داشت.
بر پایه تحقیقات صورت گرفته، زنانی که در دوره بارداری خود، مصرف‌ کننده قلیان بوده یا در معرض دود قلیان اطرافیان قرار گرفته‌ اند، وزن نوزادشان هنگام تولد کمتر از حد طبیعی بوده و خطر ابتلا به بیماری ‌های ریوی در این نوزادان بیشتر است.
بنابراین، ورود زنان به جرگه قلیان کش ها به هر بهانه ای که هست؛ تفریح، گذراندن اوقات فراغت یا پیروی از مدگرایی، زنان را به سوی مشکلات جسمی سوق خواهد داد.

نتایج تحقیق روی 20 نمونه تنباکوی معطر در بازار ایران- سال 1394

وجود انواع مواد آروماتیک چند حلقوی، به ویژه ترکیبات بنزن، نفتالین، متیل استر، بقایای سموم آلی حشره کش و فلزات سنگین از جمله سرب و جیوه شناسایی شده است.

تبعات ناگوار، حاد و چندگانه بهداشتی مصرف و مواجهه با دود قلیان

طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت در هر وعده مصرف قلیان، دودی معادل مصرف 5 تا 10 پاکت سیگار -100 تا 200 نخ- وارد ریه فرد می شود. دود دست دوم: میزان مواجهه با دود قلیان برای اطرافیان معادل 5 تا 10 سیگار برآورد شده است. تماس و مواجهه با دود دست دوم قلیان و نشستن در کنار جمع قلیان کش ها برای اطرافیان و "خصوصا کودکان" بسیار خطرناک و آسیب رسان است.
دود دست سوم : رسوب بقایای دود قلیان روی فرش، دیوارهای محل مصرف قلیان -منزل و یا رستوران و ...- و لوازم شخصی موجب انتقال سموم سرطان زا به فرزندان و اطرافیان از طریق تماس پوستی می شود که این مواد از طریق پوست جذب بسیار بالایی دارند. بیش از 90 درصد افراد سیگاری و قلیانی قبل از 18 سالگی با این مواد در ارتباط بوده اند.
بررسی های سیستماتیک از نتایج تحقیقات انجام شده، ارتباط معنی داری بین مصرف قلیان و سرطان های ریه، دهان، مری، معده و مثانه، بیماری های انسدادی مزمن ریوی، قلبی عروقی، سکته مغزی ، ناباروری مردان، ریفلاکس دستگاه گوارش و اختلالات سلامت روان را نشان می دهد.
تحقیقات صورت گرفته بر روی 2877 نوجوان تهرانی - 14 – 18 سال- در سال 1393 ، شیوع مصرف قلیان را به میزان 7/25 درصد نشان می دهد.
نتایج این مطالعه حاکی از غلظت بالای بنزن، تولوئن و اتیل بنزن در زمان مصرف قلیان در این مکان ها بوده است. لذا افرادی که به این مکان ها مراجعه می کنند طی سال ها با این مواد سرطان زا مواجهه پیدا می کنند.

سایر تحقیقات

افزایش 40 تا 80 درصد ابتلا به سرطان معده در افراد مصرف کننده مواد دخانی، عامل ابتلا به 90 درصد سرطان های ریه و 75 درصد سرطان لب و دهان مصرف دخانیات است.
نیکوتین قابل حل در آب نیست و سموم موجود در دود قلیان نیز محلول در آب نمی باشد، لذا آب موجود در ابزار قلیان تاثیری بر کاهش سمیت و سرطانزایی دود حاصله از مصرف قلیان ندارد، 7000 ماده شیمیایی که سرطان زایی حداقل 70 نوع آن به اثبات رسیده است در دود قلیان و مواد دخانی وجود دارد.
ارتباط طغیان بیماری سل در منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی با مصرف قلیان
دود دریافتی در هر وعده 60 دقیقه ای مصرف قلیان 200 برابر بیشتر از مصرف یک نخ سیگار است و به همین ترتیب حجم نیکوتین و مواد سمی دریافتی به مراتب بیشتر می باشد.
نیکوتین ماده ای بسیار اعتیادآور است که موجب وابستگی افراد مصرف کننده قلیان به سایر محصولات دخانی و مواد اعتیاد آور می شود.

وجود مواد روان گردان در تنباکوهای مورد استفاده در قلیان: استفاده از گراس و حشیش در تهیه قلیان

برخی از سودجویان و عرضه کنندگان قلیان برای جذب مشتری و سود بیشتر، اقدام به افزودن مواد مخدر و روان گردان به توتون مصرفی و الکل در آب محتوی ابزار قلیان می نمایند. در تحقیقات و بازرسی های انجام شده توسط دانشگاه های علوم پزشکی و اداره اماکن نیروی انتظامی در زمستان 1394 مقادیر زیادی از انواع مواد روان گردان -گراس و حشیش - که در این مراکز نگهداری، فرآوری و به همراه قلیان عرضه می شد، کشف، ضبط و توقیف شد. این در حالی است که برخی مخالفان برخورد با عرضه قلیان، این وسیله را مانعی برای رجوع جوانان به مواد مخدر می دانند. /