آیا چاقی خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟

موسسه جهانی سرطان پیش بینی می کند حدود 20 درصد تمام سرطان ها به چربی اضافه بدن، فعالیت های جسمی، مصرف الکل و/ یا تغذیه ضعیف مربوط و به راحتی قابل پیشگیری هستند. اما به نظر می رسد اضافه وزن، تاثیر بیشتری بر ابتلا به سرطان دارد. آمارها نشان می دهد از هر پنج مرگ ناشی از سرطان یک مرگ با چاقی در ارتباط است.

موسسه جهانی سرطان پیش بینی می کند حدود 20 درصد تمام سرطان هایی که در امریکا تشخیص داده شده اند به چربی اضافه بدن، فعالیت های جسمی، مصرف الکل و/ یا تغذیه ضعیف مربوط و به راحتی قابل پیشگیری هستند.
تمام این عوامل می توانند به بالا رفتن خطر سرطان مربوط باشند، اما به نظر می رسد اضافه وزن، تاثیر بیشتری بر ابتلا به سرطان دارد. آمارها نشان می دهد از هر پنج مرگ ناشی از سرطان یک مرگ با چاقی در ارتباط است.

رابطه چاقی و سرطان چیست؟

تقریبا تمام شواهد مربوط به ارتباط چاقی با خطر سرطان از مطالعات کوهورت (نوعی مطالعه مشاهده ای هم گروهی) گرفته شده است. البته تفسیر داده های مطالعات مشاهده ای مشکل است و نمی تواند قطعا نشان دهد چاقی باعث سرطان می شود. زیرا مبتلایان به چاقی یا اضافه وزن به جز چربی اضافه، تفاوت های دیگری نیز با افراد لاغر دارند و این تفاوت هاست که اختلاف در میزان خطر ابتلا به سرطان را در آن ها توجیه می کند.
صرف نظر از محدودیت های این مطالعه، شواهد دقیقی وجود دارد که نشان می دهد چربی اضافه بدن با بالا رفتن خطر بسیاری از سرطان ها در ارتباط است؛ از جمله:

سرطان آندومتر (سرطان رحم): زنان چاق یا دارای اضافه وزن نسبت به زنانی که وزن متناسب دارند، دو تا چهار برابر احتمال ابتلا به سرطان آندومتر (سرطان غشای پوششی رحم) را در خود افزایش می دهند و احتمال ابتلا به دو نوع شایع تر این سرطان در زنان بسیار چاق هفت برابر بیشتر است. خطر سرطان اندومتر با افزایش وزن در بزرگسالی، بیشتر است، خصوصا در زنانی که هرگز از هورمون درمانی یائسگی استفاده نکرده اند.
آدنوکارسینوم مری: افراد دارای اضافه وزن یا چاق دو برابر بیشتر از افراد دارای وزن نرمال احتمال ابتلا به نوعی سرطان مری به نام آدنوکارسینوم مری دارند و این احتمال در افراد بسیار چاق چهار برابر بیشتر می شود.
سرطان کاردیای معده: افراد چاق تقریبا دو برابر بیشتر از افراد نرمال در معرض ابتلا به سرطان بخش فوقانی معده هستند که نزدیک ترین بخش به مری است.
سرطان کبد: احتمال ابتلا به سرطان کبد در افراد دارای اضافه وزن یا چاق نسبت به افراد با وزن نرمال حدودا دو برابر بیشتر است. رابطه بین اضافه وزن/ چاقی و سرطان کبد در مردان بیش از زنان مشهود است.
سرطان کلیه: ابتلا به سرطان سلول های کلیوی (شایع ترین نوع سرطان کلیه) در افراد چاق یا دارای اضافه وزن نسبت به افراد دارای وزن نرمال تقریبا دو برابر بیشتر است. ارتباط بین سرطان سلول های کلیوی و چاقی، مستقل از ارتباط آن با فشار خون بالاست؛ فشار خون بالا دیگر عامل خطرساز ابتلا به سرطان کلیه می باشد.
مولتیپل میلوما (میلومای متعدد): در مقایسه با افراد با وزن طبیعی، اضافه وزن و چاقی حدود 10 تا 20 درصد خطر ابتلا به مولتیپل میلوما را افزایش می دهد.
مننژیوم: خطر این تومور که به آهستگی در مغز رشد می کند و در غشای در برگیرنده مغز و نخاع جا خوش می کند، حدود 50 درصد در افراد چاق و 20 درصد در افراد دارای اضافه وزن افزایش می یابد.
سرطان پانکراس: مبتلایان به اضافه وزن یا چاقی 1.5 برابر بیشتر از افراد دارای وزن نرمال در معرض ابتلا به سرطان پانکراس هستند.
سرطان کولورکتال (مقعد و روده بزرگ): افراد چاق حدود 30 درصد بیشتر از افراد دارای وزن نرمال در معرض سرطان کولورکتال هستند. هرچه شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر باشد خطر ابتلا به سرطان های کولن و مقعد در هر دو گروه مردان و زنان بالا می رود، اما این افزایش در مردان بیش از زنان است.
سرطان کیسه صفرا: در مقایسه با افراد دارای وزن نرمال، مبتلایان به اضافه وزن 20 درصد بیشتر و چاق ها 60 درصد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کیسه صفرا هستند. این افزایش در زنان بیش از مردان است.
سرطان سینه: مطالعات زیادی نشان داده اند در دوره پس از یائسگی، زنانی که شاخص توده بدنی (BMI) بالایی دارند مقداری خطر سرطان سینه را در خود افزایش می دهند. به عنوان مثال 5 واحد افزایش شاخص توده بدنی با افزایش 12 درصدی خطر ابتلا به سرطان سینه را روبرو بوده است. در میان زنانی که در دوره پس از یائسگی قرار دارند، زنان چاق 20 تا 40 درصد بیش از افراد دارای وزن نرمال در معرض خطر سرطان سینه قرار دارند. خطر بالاتر عمدتا در زنانی دیده شد که پس از یائسگی هرگز تحت هورمون درمانی قرار نگرفته اند یا دارای تومورهایی هستند که گیرنده های هورمونی را بیان می کنند. چاقی عامل خطر سرطان سینه در مردان نیز محسوب می شود. در مقابل، در زنانی که قبل از دوره یائسگی قرار دارند، اضافه وزن و چاقی به میزان 20 درصد احتمال تومور های سینه ای که بیان کننده گیرنده های هورمونی هستند را کاهش می دهد.
سرطان تخمدان: بالا بودن شاخص توده بدنی با افزایش اندک خطر سرطان تخمدان ارتباط دارد، مخصوصا در زنانی که هرگز تحت هورمون درمانی یائسگی قرار نگرفته اند. به عنوان مثال 5 واحد افزایش شاخص توده بدنی 10 درصد خطر سرطان را در میان زنانی که هرگز تحت هورمون درمانی یائسگی قرار نگرفته اند افزایش داد.
سرطان تیروئید: شاخص توده بدنی بالا (مشخصا افزایش 5 واحدی) با افزایش 10 درصدی خطر سرطان تیروئید در ارتباط بوده است.

چگونه چاقی خطر سرطان را افزایش می دهد؟

با چندین مکانیزم می توان رابطه چاقی و افزایش احتمال برخی سرطان ها را توضیح داد.

افراد چاق اغلب التهاب مزمن خفیفی دارند که در طول زمان منجر به آسیب DNA و ابتلا به سرطان می شود. در افراد دارای اضافه وزن یا چاقی نسبت به افراد دارای وزن نرمال، بیماریهای مرتبط با التهاب مزمن در بدن بیشتر دیده می شود و التهاب مزمن یکی از فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان محسوب می شود. به عنوان مثال التهاب موضعی مزمن ناشی از ریفلاکس مری به معده یا مری بارت، یکی از عوامل محتمل آدنوکارسینوم مری است. چاقی یکی از فاکتورهای خطر سنگ کیسه صفرا نیز محسوب می شود، بیماری که با التهاب مزمن کیسه صفرا شناخته می شود و داشتن سابقه سنگ کیسه صفرا عامل خطر ساز سرطان کیسه صفرا به شمار می آید. کولیت اولسراتیو مزمن (یک بیماری التهابی مزمن) و هپاتیت (بیماری التهابی کبد) عوامل خطر ساز برای انواع مختلف سرطان کبد محسوب می شوند.
بافت چربی (بافت آدیپوز) استروژن زیادی تولید می کند و میزان زیاد استروژن باعث افزایش خطر سرطان سینه، اندومتر، تخمدان و برخی از سرطان های دیگر می شود.
افراد چاق اغلب دارای سطح بالای انسولین و فاکتور رشد شبه انسولینی در خون هستند (IGF-1). (این عارضه که به نام هیپرانسولینمی یا مقاومت انسولینی نامیده می شود، مرحله مقدماتی دیابت نوع 2 محسوب می شود) سطح بالای انسولین و IGF-1 در ابتلا به سرطان کولن، کلیه، پروستات و اندومتر نقش موثری دارد.
سلول های چربی تولید آدیپوکین می کنند، آدیپوکین ها هورمون هایی هستند که باعث تحریک یا ممانعت از رشد سلولی می شوند.
سلول های چربی ممکن است تاثیرات مستقیم و غیر مستقیمی روی دیگر تنظیم کننده های رشد سلولی نیز داشته باشند.

آیا کاهش وزن، خطر ابتلا به سرطان را کم می کند؟

تحقیقات کمی روی چگونگی تاثیر کاهش وزن روی کاهش خطر ابتلا به سرطان انجام شده است. اما شواهد رو به رشدی وجود دارد که نشان می دهد کاهش وزن خطر سرطان سینه (پس از یائسگی)، انواع تهاجمی تر سرطان پروستات و دیگر سرطان های محتمل را کم می کند.
برخی تغییرات جسمی که در نتیجه کاهش وزن در بدن ایجاد می شود باعث کاهش خطر سرطان نیز می گردند. به عنوان مثال افراد مبتلا به اضافه وزن یا چاقی که خود خواسته وزنشان را کم می کنند، میزان برخی از هورمون های مرتبط با سرطان مثل انسولین، استروژن و آندروژن را در بدنشان کاهش می دهند.
در حالی که برای دریافتن رابطه بین چاقی و سرطان تلاش می کنیم باید افراد چاق را بیشتر به کاهش وزن تشویق کنیم، زیرا کاهش وزن علاوه بر احتمال کاهش خطر سرطان، مزایایی مثل کاهش خطر بیماری قلبی و دیابت را نیز به همراه دارد. کاهش مقدار کمی از وزن فواید زیادی دارد و شروع خوبی محسوب می شود./