آهن و سلامتی بدن

اگر احساس خستگی مفرط می کنید، احتمالا دلیل آن کمبود آهن نیست. شما به سادگی می توانید میزانی کافی از این ماده معدنی اصلی را در رژیم غذایی خود قرار دهید.

دهه ها قبل، تبلیغات ویتامین ها و مکمل های مواد معدنی مایع در مورد کمبود آهن و خستگی ناشی از آن به مردم هشدار می داد. این موضوع به این حقیقت اشاره دارد که گلبول های قرمز خون برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارند، هموگلوبین مولکولی است که اکسیژن را گرفته و آن را به تمام بدن می رساند.
اگر احساس خستگی می کنید، بعید است دلیل آن کمبود آهن باشد. از طرف دیگر، اگر ذخیره آهن بدن شما کم باشد، قطعا می خواهید دلیل آن را بدانید.
دکتر رید ای درو، دانشیار طب در مرکز پزشکی دیکنسون هاروارد می گوید: اگر مرد هستید و در شما کمبود آهن تشخیص داده شده است، نیاز به انجام آزمایشات بیشتری دارید زیرا ممکن است این مشکل علامتی از یک بیماری بسیار جدی باشد.
از بین علل مختلف کمبود آهن، اولین چیزی که پزشک به آن فکر می کند خونریزی پنهان است. و از آنجا که شما برای به دست آوردن سلامتی خود نیاز به دریافت مقدار کمی آهن دارید، یک رژیم غذایی مناسب بدون نیاز به مکمل های آهن می تواند حلال مسئله باشد.

آهن و کم خونی

آنمی یا کم خونی به این معناست که شما گلبول قرمز یا هموگلوبین کافی برای حفظ سلامتی خود ندارید. این اتفاق به دلیل کمبود ذخیره آهن کافی در بدن رخ می دهد، به این وضعیت کم خونی فقر آهن گویند. رایج ترین نوع کم خونی در ایران، کم خونی فقر آهن است که حدود 50 درصد آنمی‌های تشخیص داده شده را دربرمی‌گیرد.
آزمایشات گوناگونی می توانند کم خونی را در فرد بررسی کنند. آزمایشی جداگانه برای اندازه گیری پروتئین خون به نام فریتین وجود دارد که ذخیره آهن بدن فرد را بررسی می کند. فریتین به آهن چسبیده و آن را در کبد، طحال و مغز استخوان تقسیم می کند. وقتی بدن نیاز دارد از ذخیره آهن خود برداشت کند از ذخایر فریتین این کار را انجام می دهد.
از آنجا که نقش آهن در بدن بسیار مهم است، کم شدن ذخایر آهن نه تنها می تواند باعث کم خونی شود، بلکه می تواند بیماری های دیگری نیز پدید آورد. دکتر درو می گوید: «تمام سلول های بدن نیاز به آهن دارند. حتی اگر هموگلوبین فرد برای رساندن اکسیژن به تمام بافت ها در سطح قابل قبول باشد، او به منظورهای دیگری به آهن نیازمند است. به عنوان مثال در عضلات و سلول های مغزی خود».
اگر بدنتان میزان زیادی آهن از دست داده است، مصرف مکمل آهن ذخایر آهن شما را دوباره پر می کند و انتظار می رود که کم خونی یا دیگر مشکلات را نیز متوقف کند. مکمل های آهن می توانند موجب ناراحتی های گوارشی و یبوست شوند. بنابر این بهتر است به تدریج دوزهای دریافتی را اضافه کنید.

منابع خوب آهن

گوشت ها حاوی قابل جذب ترین شکل آهن به نام آهن هم هستند.
نیاز مردان بالغ به آهن در حدود 8 میلی گرم در روز است که به شکل های زیر می تواند دریافت شود:

غذاهای آماده غنی شده مثل صبحانه های حاوی دانه ها و حبوبات، می توانند شما را به نیاز آهن روزانه برسانند.
غذاهای حیوانی حاوی آهن هم می باشند، شکلی از آهن که بدن به سادگی می تواند جذب کند. منابعی مثل گوشت گوساله یا دل گاو، جوجه، تخم مرغ، جگر، سالمون قرمز و ساردین دارای این نوع آهن هستند.
بسیاری از غذاهای گیاهی منابع خوبی از آهن هستند. از جمله این منابع می توان به چغندر، قاصدک، گیاه خردل؛ کلم پیچ، تره فرنگی، اسفناج و برگ چغندر؛ انواع لوبیا، عدس و نخود فرنگی؛ آجیل ها، دانه ها و غلات سبوس دار اشاره کرد.

آهن و سالخوردگی

با وجود اینکه کم خونی فقر آهن متداول نیست، اما در سالخوردگی رواج بیشتری دارد. در یک آمارگیری بزرگ ملی، حدود 10٪ مردان و زنان 65 ساله و بیشتر در امریکا مبتلا به این بیماری بودند. علل احتمالی آن ممکن است خونریزی پنهان زخم ها یا التهاب معده (گاستریت)، بیماری های التهابی روده و سرطان کولن باشد. دکتر درو می گوید: اگر مردی به طور منظم خون اهدا نمی کند، فقر آهن در او می تواند با یک نوع بیماری در بدن مرتبط باشد.
اگر علت اصلی خونریزی داخلی باشد، یافتن محل و توقف آن بسیار مهم است. این روند درمانی ممکن است شامل انجام آندوسکوپی فوقانی به منظور بررسی احتمال خونریزی از حلق و یا انجام کلونوسکوپی و رد کردن احتمال سرطان کولون و خونریزی ناشی از آن باشد. مدفوع سیاه و تیره در میان علائم خونریزی گوارشی یک امتیاز منفی محسوب می شود. گاهی محل دقیق خونریزی هیچ وقت مشخص نمی شود و احتمال دارد خود به خود متوقف گردد.

آهن در رژیم غذایی

آهن مورد نیاز روزانه درمردان 10 میلی گرم و در زنان 18 میلی گرم است. این مقدار باید ازطریق رژیم غذایی روزانه وارد بدن شود .
در مردان روزانه 6/0 میلی گرم آهن ازطریق دستگاه گوارش ، 2/0 میلی گرم از ترشح عرق و 1/0 میلی گرم ازطریق پوست و ادرار دفع میشود. در زنان علاوه بر موارد ذکر شده، مقدار 4/0 میلی گرم آهن در عادت ماهیانه به صورت روزانه دفع می شود
گوشت قرمز، ماهی و مرغ قابل جذب ترین شکل آهن را در رژیم غذایی دارند که به نام آهن هم شناخته می شود. زرده تخم مرغ نیز مقداری آهنِ هم دارد. افرادی که گوشت نمی خورند یا گوشت کمی می خورند باید آهن بیشتری را از طریق غلات سبوس دار، سبزیجات و دیگر غذاهای گیاهی غنی از آهن دریافت کنند.
ملوان زبل هم وقتی می خواست به سرعت قدرتش زیاد شود به دنبال یک قوطی کنسرو اسفناج بود! در واقع بدن، آهن گیاهان را به سادگی آهن گوشت ها جذب نمی کند. بنابراین باید با افزایش میزان مصرف گیاهان آهن دار این کمبود جذب را جبران کنید. ویتامین C در جهت جذب آهن از غذا به بدن کمک می کند، با این وجود مصرف مکمل ویتامین C ضروری نیست.
اگر فکر می کنید که آهن کافی دریافت نمی کنید یا احساس خستگی می کنید و فکر می کنید که مشکل از خون شماست، احتمالا وسوسه شده اید که برای بیمه کردن خود نسبت به این شرایط، از مکمل آهن استفاده کنید. اما مواظب باشید زیرا آهن اضافی می تواند انباشته شده و باعث مسمومیت شود. بنابر این به خاطر این توهم اقدام به خوددرمانی نکنید، فقط زمانی مکمل آهن مصرف کنید که پزشک به شما بگوید./