با ظهور درمانهای جدید، خصوصا درمانهای هدفمند، امیدهای زیادی در درمان بیماریهای صعبالعلاجی مانند پسوریازیس، بازال سل کارسینومای پیشرفته و ملانومای متاستاتیک پیدا شده، به طوری که میتوان ادعا کرد رویکرد درمانی به این بیماریها تغییر کرده و اکنون آنهابه بیماریهای قابل درمان مبدل شدهاند.
با ظهور درمانهای جدید، خصوصا درمانهای هدفمند، امیدهای زیادی در درمان بیماریهای صعبالعلاجی مانند پسوریازیس، بازال سل کارسینومای پیشرفته و ملانومای متاستاتیک پیدا شده، به طوری که میتوان ادعا کرد رویکرد درمانی به این بیماریها تغییر کرده و اکنون آنهابه بیماریهای قابل درمان مبدل شدهاند. در طول سالیان گذشته، درمانهای هدفمند بهطور قابل توجهی پیامدهای بیماران مبتلا به بیماریهای غیرقابل علاج را تغییر دادهاند. در این مقاله، سعی بر آن است تا به معرفی چندی از آنها پرداخته و چالشهای موجود در این زمینه، همچنین عوارض جانبی و کاربرد بهینه آنها را معرفی کنیم.
درمانهای هدفمند جدید چگونگی رویکرد بالینی را به بیماران مبتلا به بیماریهای درماتولوژیک و درمان آنها دچار تغییرات عظیمی کرده است. تکنیکهای بیولوژی ملکولار نوآورانه که از دهه 1970 معرفی شدهاند، بینش فوقالعادهای را به سوی پاتوژنز سلولی و ملکولی بیماریهای متعددی به وجود آورده است. داروهای جدیدی که بر این اساس ابداع شدهاند، میوه این درمانهای بیولوژیک مستقیم هستند که انقلابی در کار بالین ایجاد کرده و به طور و روزافزونی نیز در دسترس قرار میگیرند.
درمانهای هدفمند جدید چگونگی رویکرد بالینی را به بیماران مبتلا به بیماریهای درماتولوژیک و درمان آنها دچار تغییرات عظیمی کرده است. تکنیکهای بیولوژی ملکولار نوآورانه که از دهه 1970 معرفی شدهاند، بینش فوقالعادهای را به سوی پاتوژنز سلولی و ملکولی بیماریهای متعددی به وجود آورده است. داروهای جدیدی که بر این اساس ابداع شدهاند، میوه این درمانهای بیولوژیک مستقیم هستند که انقلابی در کار بالین ایجاد کرده و به طور و روزافزونی نیز در دسترس قرار میگیرند.
درمانهای هدفمند برای پسوریازیس وولگاریس
معرفی مورد: بیمار، خانم 28 سالهای است که مبتلا به پسوریازیس بدترشونده است. در حدود 35 درصد از سطح بدن وی، شامل کف دست و پا، درگیر بوده، به طوریکه در انجام فعالیتهای روزانه خود با مشکلات متعددی روبرو شده است. به نظر شما، گزینههای درمانی این بیمار کدامند؟
پسوریازیس، یک بیماری مزمن با واسطه ایمنی است که 3 درصد افراد را در کل دنیا تحت تاثیر قرار میدهد. در فرمهای متوسط تا شدید این بیماری، پسوریازیس یک بیماری التهابی سیستمیک در نظر گرفته میشود که ممکن است ارگانهای بدن را متفاوت از پوست درگیر کند. بیماریهای کوموربید مرتبط با آن که شایع هستند، عبارتند از آرتریت پسوریاتیک التهابی، بیماری قلبیعروقی، بدخیمیها (مانند لنفوم)، و بیماری التهابی روده. علاوه براین، کیفیت زندگی بیماران نیز بهطور قابل توجهی مختل میشود، زیرا اعتماد به نفس آنها دچار اختلال شده، انگی به آنها زده میشود که ارتباطهای اجتماعی و کاری آنها را متاثر میکند، و تا 60 درصد موارد، بیماران دچار افسردگی بالینی میشوند. حمله آرتریت پسوریاتیک، خصوصا نوع تخریبی آن، نقطه عطف تصمیمگیری درمانی برای شروع درمانهای تهاجمی است، زیرا تخریب مفصل قابل بازگشت نیست.
پسوریازیس، یک بیماری مزمن با واسطه ایمنی است که 3 درصد افراد را در کل دنیا تحت تاثیر قرار میدهد. در فرمهای متوسط تا شدید این بیماری، پسوریازیس یک بیماری التهابی سیستمیک در نظر گرفته میشود که ممکن است ارگانهای بدن را متفاوت از پوست درگیر کند. بیماریهای کوموربید مرتبط با آن که شایع هستند، عبارتند از آرتریت پسوریاتیک التهابی، بیماری قلبیعروقی، بدخیمیها (مانند لنفوم)، و بیماری التهابی روده. علاوه براین، کیفیت زندگی بیماران نیز بهطور قابل توجهی مختل میشود، زیرا اعتماد به نفس آنها دچار اختلال شده، انگی به آنها زده میشود که ارتباطهای اجتماعی و کاری آنها را متاثر میکند، و تا 60 درصد موارد، بیماران دچار افسردگی بالینی میشوند. حمله آرتریت پسوریاتیک، خصوصا نوع تخریبی آن، نقطه عطف تصمیمگیری درمانی برای شروع درمانهای تهاجمی است، زیرا تخریب مفصل قابل بازگشت نیست.
درمان هدفمند زودهنگام با کمک مهارکنندههای TNF alpha، اینترلوکین 12 و 23
سازمان غذا و داروی آمریکا، نخستین داروهای موثر و هدفمندی را که در درمان پسوریازیس مورد تائید قرار داد، مهارکنندههای TNF alpha و مهارکنندههای اینترلوکین 12 و 23، با نام ustekinumab بودند.
Etanercept، نـخسـتین مهارکـنـنده TNF alpha بود که در دسترس قرار گرفت و در سال 2004 برای درمان پسوریازیس متوسط تا شدید تائید شد. در سال 2008، ustekinumab برای همان اندیکاسیون تائیدیه خود را از FDA دریافت کرد. این داروها موثر و عموما ایمن هستند و انقلابی را در درمان پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک ایجاد کردهاند و اکنون به صورت روزانه تجویز میشوند. نکته مثبت دیگر این داروها، افزایش قابل توجه کیفیت زندگی بیماران، حداقل در 75 درصد موارد است.
در اوایل دهه 2000، زمانی که سلولهای Th-17 کشف شدند، اصل و نسب جدیدی از سلولهای T متمایز از سلولهای Th1 و Th2 کشف شدند. Th-17، با تولید IL-17 کار خود را انجام میدهند. IL-17، یک سیتوکین پیش التهابی است با 6 عضو خانواده (IL-17A تا IL-17F). در طول سالیان اخیر، تحقیقات نشان داده که سلولهای Th-17 و IL-17A نقش مهمی در اختلال در نظم ایمونولوژیک پسوریازیس بازی میکنند. بنابراین این ایده مطرح است که جایگزینی سلولهای Th-17 و IL-17A با سلولهای Th-1 و سیتوکاینهای مرتبط به عنوان مدیاتورهای اصلی در صدمه بافتی، پاتوژنز اصلی پسوریازیس را تشکیل میدهند. این ایده، یافتههای جدیدی را برای درمان این بیماری نیز نشان داده است. 3 نوع آنتیبادی مونوکلونال که مهار IL-17 را هدف قرار میدهند، در حال حاضر تحت بررسی هستند. Secukinumab و ixekizumab به IL-17A متصل شده و آن را از سیگنالدهی منع میکند. در حالی که، brodalumab به گیرنده IL-17A باند شده و تمامی 6 عضو خانواده IL-17 را مهار میکند.
کارآزماییهای بالینی که تاکنون در زمینه مهارکنندههای IL-17 انجام شدهاند، همگی حاکی از بهبود قابل توجه ضایعات پوستی در بیماران مبتلا به پسوریازیس بوده است.
عوارض جانبی: در اغلب موارد، مهارکنندههای IL-17 عوارض جانبی مختصری داشته و مشابه مواردی بوده که با درمانهای بیولوژیک در دسترس، برای درمان پسوریازیس رخ میدهند. شایعترین عوارض جانبی که گزارش شده، عبارتند از نازوفارنژیت، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، آرترالژی، و واکنشهای خفیف در محل تزریق. در آینده، باید به میزان بروز عفونتهای شناخته شده مرتبط با IL-17، خصوصا عفونتهای موضعی با استاف اورئوس و گونههای کاندیدا، بیشتر توجه کرد. بعضی بیماران، مبتلا به ازوفاژیت کاندیدایی مبتلا میشوند که با قطع دارو بهبود مییابند. نوتروپنی نیز رخ میدهد، اما تعداد بسیار اندکی از بیماران به درجه 3 (500 تا 1000 سلول در هر میلیمتر مکعب) یا وضعیت بدتر میرسند. تمامی عوارض جانبی با قطع درمان قابل بازگشت هستند.
تائید secukinumab: در 21 ژانویه 2015، سازمان غذا و داروی آمریکا secukinumab را برای درمان پسوریازیس وولگاریس متوسط تا شدید در بیماران بزرگسال تائید کرده و این دارو هماکنون با تجویز پزشک در دسترس قرار میگیرد. البته مطالعات بیشتری نیز در زمینه بررسی مهارکنندههای IL-17 برای درمان پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک در دست انجام است و تا زمان نگارش این مقاله، فازهای مختلف آنها به سرانجام رسیدهاند./
*به نقل از Cleveland Clinic Journal of Medicine
Etanercept، نـخسـتین مهارکـنـنده TNF alpha بود که در دسترس قرار گرفت و در سال 2004 برای درمان پسوریازیس متوسط تا شدید تائید شد. در سال 2008، ustekinumab برای همان اندیکاسیون تائیدیه خود را از FDA دریافت کرد. این داروها موثر و عموما ایمن هستند و انقلابی را در درمان پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک ایجاد کردهاند و اکنون به صورت روزانه تجویز میشوند. نکته مثبت دیگر این داروها، افزایش قابل توجه کیفیت زندگی بیماران، حداقل در 75 درصد موارد است.
در اوایل دهه 2000، زمانی که سلولهای Th-17 کشف شدند، اصل و نسب جدیدی از سلولهای T متمایز از سلولهای Th1 و Th2 کشف شدند. Th-17، با تولید IL-17 کار خود را انجام میدهند. IL-17، یک سیتوکین پیش التهابی است با 6 عضو خانواده (IL-17A تا IL-17F). در طول سالیان اخیر، تحقیقات نشان داده که سلولهای Th-17 و IL-17A نقش مهمی در اختلال در نظم ایمونولوژیک پسوریازیس بازی میکنند. بنابراین این ایده مطرح است که جایگزینی سلولهای Th-17 و IL-17A با سلولهای Th-1 و سیتوکاینهای مرتبط به عنوان مدیاتورهای اصلی در صدمه بافتی، پاتوژنز اصلی پسوریازیس را تشکیل میدهند. این ایده، یافتههای جدیدی را برای درمان این بیماری نیز نشان داده است. 3 نوع آنتیبادی مونوکلونال که مهار IL-17 را هدف قرار میدهند، در حال حاضر تحت بررسی هستند. Secukinumab و ixekizumab به IL-17A متصل شده و آن را از سیگنالدهی منع میکند. در حالی که، brodalumab به گیرنده IL-17A باند شده و تمامی 6 عضو خانواده IL-17 را مهار میکند.
کارآزماییهای بالینی که تاکنون در زمینه مهارکنندههای IL-17 انجام شدهاند، همگی حاکی از بهبود قابل توجه ضایعات پوستی در بیماران مبتلا به پسوریازیس بوده است.
عوارض جانبی: در اغلب موارد، مهارکنندههای IL-17 عوارض جانبی مختصری داشته و مشابه مواردی بوده که با درمانهای بیولوژیک در دسترس، برای درمان پسوریازیس رخ میدهند. شایعترین عوارض جانبی که گزارش شده، عبارتند از نازوفارنژیت، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، آرترالژی، و واکنشهای خفیف در محل تزریق. در آینده، باید به میزان بروز عفونتهای شناخته شده مرتبط با IL-17، خصوصا عفونتهای موضعی با استاف اورئوس و گونههای کاندیدا، بیشتر توجه کرد. بعضی بیماران، مبتلا به ازوفاژیت کاندیدایی مبتلا میشوند که با قطع دارو بهبود مییابند. نوتروپنی نیز رخ میدهد، اما تعداد بسیار اندکی از بیماران به درجه 3 (500 تا 1000 سلول در هر میلیمتر مکعب) یا وضعیت بدتر میرسند. تمامی عوارض جانبی با قطع درمان قابل بازگشت هستند.
تائید secukinumab: در 21 ژانویه 2015، سازمان غذا و داروی آمریکا secukinumab را برای درمان پسوریازیس وولگاریس متوسط تا شدید در بیماران بزرگسال تائید کرده و این دارو هماکنون با تجویز پزشک در دسترس قرار میگیرد. البته مطالعات بیشتری نیز در زمینه بررسی مهارکنندههای IL-17 برای درمان پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک در دست انجام است و تا زمان نگارش این مقاله، فازهای مختلف آنها به سرانجام رسیدهاند./
*به نقل از Cleveland Clinic Journal of Medicine