آیا من پوکی استخوان دارم؟ آشنایی با استئوپنیا، علائم اولیه کاهش تراکم استخوانی

استئوپنیا به علائم اولیه از دست دادن استخوان ها می گویند که می تواند منجر به پوکی استخوان شود. تراکم استخوانی در افراد مبتلا به استئوپنیا کمتر از حد نرمال است. با اینحال، کاهش تراکم استخوانی به حدی نیست که آن را پوکی استخوان در نظر بگیریم.

استئوپنیا؛ علائم اولیه از دست دادن استخوان

در آمریکا حدود 18 میلیون نفر به استئوپنیا مبتلا هستند. استئوپنیا به علائم اولیه از دست دادن استخوان ها می گویند که می تواند منجر به پوکی استخوان شود. تراکم استخوانی در افراد مبتلا به استئوپنیا کمتر از حد نرمال است. با اینحال، کاهش تراکم استخوانی به حدی نیست که آن را پوکی استخوان در نظر بگیریم.
هرکس که به استئوپنیا مبتلاست قرار نیست به پوکی استخوان دچار شود. اما استئوپنیا احتمال توسعه پوکی استخوان را افزایش می دهد. پوکی استخوان عامل شکستن آسان استخوان و بسیاری از مشکلات جدی استخوانی است. پوکی استخوان در حالت پیشرفته می تواند باعث تغییر شکل (ناشی از شکستگی ها در ستون فقرات) و در نتیجه از دست دادن تحرک و استقلال عمل فرد شود بخصوص وقتی که این شکستگی ها در لگن اتفاق افتاده باشد.

نحوه تشخیص استئوپنیا

سلامت استخوان ها با روش سنجش تراکم استخوان ها تعیین می شود. در این روش مقدار مواد معدنی استخوان مثل کلسیم را مشخص می کنند. هرچه تراکم استخوان ها بیشتر باشد یعنی استخوان های قوی تری دراید.
سنجش تراکم استخوان ها به کمک اسکن استخوانی با دستگاه دگزا انجام می شود.
تراکم استخوانی معمولا در حدود سن 30 سالگی به حداکثر خود می رسد. سپس شروع به کاهش می کند. سرعت تحلیل استخوان ها در این سن بیشتر از سرعت ساخت آن است.
با افزایش سن، بدن شروع به بازجذب دوباره کلسیم و دیگر مواد معدنی می کند. این بازجذب استخوان ها را ضعیف کرده و آنها را مستعد استئوپنیا و پوکی استخوان می کند. در نتیجه استخوان ها هرچه بیشتر در معرض شکستگی و دیگر آسیب ها قرار می گیرند.

فاکتورهای موثر در ابتلا به استئوپنیا و پوکی استخوان

فاکتورهای خطر ابتلا به استئوپنیا همان هایی هستند که بدن را مستعد ابتلا به پوکی استخوان می کنند. این فاکتورها شامل موارد زیر هستند:

جنسیت زن
افراد لاغر و یا دارای اندام کوچک
دریافت کلسیم بسیار کم از رژیم غذایی
سبک زندگی بدون تحرک
سابقه بی اشتهایی عصبی
سابقه خانوادگی پوکی استخوان
مصرف الکل
یائسگی زودهنگام

بیشتر مبتلایان به استئوپنیا نمی دانند که به این عارضه مبتلا هستند. در واقع اولین علامت ممکن است همان شکستگی استخوان باشد که نشان می دهد استئوپنیا به پوکی استخوان تبدیل شده است.

آزمایشات تشخیصی

بهترین و صحیح ترین روش برای تشخیص استئوپنیا و پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان است که به کمک دستگاه دگزا انجام می گیرد. نتایج دستگاه دگزا بصورت T-score بیان می شود:

استخوان سالم و طبیعی: T-score بالای 1-
استئوپنیا: T-score بین 1- و 2/5-
پوکی استخوان: T-score 2/5- یا پایین تر

روش های تشخیصی دیگر مثل سونوگرافی استخوان نیز وجود دارد که از امواج صوت بجای اشعه ایکس برای سنجش تراکم و قدرت استخوان استفاده می کند. نتایج دستگاه دگزا لازم است توسط نتایج سونوگرافی یا سایر روش ها تایید شوند.

چه کسانی لازم است تست تراکم استخوان انجام دهند؟

کارشناسان هنوز درمورد اینکه چه کسانی لازم است تست تراکم استخوان انجام دهند به توافق روشنی دست پیدا نرکده اند؛ چرا که هنوز روشن نیست آیا فوایید انجام این تست در مقابل هزینه آن ارزشی دارد یا خیر؟ به این نکته توجه کنید: لازم است از 750 زن بین سنین 50 تا 59 سال تست تراکم استخوان گرفته شود تا فقط از یک شکستگی لگن یا ستون فقرات در یک دوره 5 ساله جلوگیری شود. حال از نقطه نظر اجتماعی، آیا این کار ارزش دارد؟
هم اکنون، موسسه بین المللی پوکی استخوان (National Osteoporosis Foundation (NOF)) انجام تست تراکم استخوان را برای افراد زیر توصیه می کند:

زنان 65 سال و بالاتر از 65 سال سن
زنان 60 سال یا بالاتر از 60 سال سن که فاکتورهای خطر پوکی استخوان در آنها قطعی است.
مردان 70 سال یا بالاتر از 70 سال سن

برای مردان سنجش تراکم استخوان موردی انجام می شود. چون راهنمای سلامت هنوز به این واقعیت دست پیدا نکرده اند که سلامت استخوان مردان نیز مورد نگرانی و توجه است.

آسیب سه گانه ورزش بانوان

آسیب سه گانه ورزش بانوان ترکیبی از سه بیماری است که در زنان جوان ورزشکار بطور فزاینده ای شایع است. این بیماری ها شامل اختلالات تغذیه، توقف سیکل های ماهانه و استئوپنیا یا توده استخوانی کم است. این مساله مورد نگرانی زیادی شده است چرا که رسانه ها فشار زیادی بر افکار نوجوانان گذاشته و آنها را به کاهش وزن و داشتن اندامی لاغر تشویق می کند.
زنان قهرمان ورزش های ژیمناستیک، شنا، اسکیت و دومیدانی که برای تناسب اندام و ظاهری لاغر تلاش می کنند در خطر بالای آسیب سه گانه ورزش بانوان هستند.
همه آگاهیم که زنان ورزشکار نسبت به جمعیت عادی زنان، توقف سیکل ماهانه بیشتری دارند. نداشتن سیکل ماهانه به معنای کاهش سطح هورمون استروژن است. سطح پایین هورمون استروژن ممکن است با کاهش توده استخوانی یا استئوپنیا در ارتباط باشد.
رژیم های غذای کم کالری معمولا اولین علامت اختلالات تغذیه هستند. ورزش سنگین یا وسواس ورزشی می تواند علامت دیگری از یک اختلال تغذیه ای باشد. هریک از این سه مشکل باید توسط پزشک ارزیابی و درمان شود تا به نتیجه خوبی برای سلامت زنان منتهی گردد.

پیشگیری از استئوپنیا

استئوپنیا یکی از نگرانی های همیشگی زنان است بدون توجه به سن یا وضعیت سلامت. چرا که استئوپنیا اولین مرحله از بیماری پوکی استخوان یا تحلیل استخوانی شدید است.
بعلاوه، شکستگی استخوان منتظر پوکی استخوان نمی ماند. خطر شکستگی استخوان با کاهش هرچه بیشتر تراکم استخوان، افزایش می یابد. تنها یک بار شکستگی استخوان نوید استعداد بدن شما برای شکستگی های بیشتر را می دهد. خبر خوب اینکه استئوپنیا می تواند پیشگیری یا معکوس شود، پیش از آنکه شکستگی اتفاق افتد. در اینجا به برخی روش های پیشگیری اشاره می کنیم:

رژیم غذایی متعادل داشته باشید. شامل مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D. این مواد معدنی در غذاهایی مصل شیر، ماست، پنیر و کلم بروکلی یافت می شود.
مرتب ورزش کنید. ورزش های تحمل وزن انتخاب کنید؛ مثل پیاده روی، دویدن یا تنیس. همچنین ورزش های مقاومتی با استفاده از وزنه یا طناب های مقاومتی انجام دهید.
سیگار نکشید.
الکل ننوشید.
اگر یائسه هستید با پزشک خود صحبت کنید تا داروهای جدیدتر پوکی استخوان را برایتان تجویز کند. بسته به وضعیت سلامت و فاکتورهای خطر در شما، داروی تججویزی ممکن است فرق کند.

درمان استئوپنیا

استئوپنیا را می توان با ورزش و تغذیه یا با دارو درمان کرد. اما برخی پزشکان درمورد دارودرمانی بیش از اندازه مبتلایان به استئوپنیا، محتاطانه عمل می کنند. خطر شکستگی در ابتدا کم است و تحقیقات نشان داده است که داروها ممکن است این خطر را خیلی کاهش ندهند. بعلاوه پزشکان هنوز از اثرات طولانی مدت برخی داروها اطلاعی ندارند.
بنابراین اگر T-score شما نزدیک به 1- است بهتر است ورزش های تحمل وزن بیشتری انجام داده و کلسیم و ویتامین D بیشتری مصرف کنید. اگر T-score نزدیک به 2/5- است بهتر است برای شما آلندرونات، ریزدرونات یا رالوکسیفن تجویز شود. استروژن همچنان مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا FDA در پیشگیری از پوکی استخوان است اما فقط برای زنانی که جراحی درآوردن رحم داشته اند و خودشان تمایل به استفاده از استروژن دارند، چون استروژن خطر سرطان رحم را افزایش می دهد. و همچنین ترکیبی از استروژن و پروژسترون هم اکنون برای تسکین کوتاه مدت علائم یائسگی مثل گرگرفتگی استفاده می شود زیرا نشان داده شده خطر سرطان سینه، حمله قبلی، سکته و لخته خونی در پا و ریه می گردد./