چگونه بدون کمر درد رانندگی کنیم؟

چرا وقتی رانندگی می‌کنیم، کمردرد می‌گیریم؟ چگونه از کمردردهای ناشی از رانندگی جلوگیری کنیم؟ بیشتر مردم حداقل یک بار در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می‌کنند و می‌توان گفت دومین علت مراجعه به پزشکان، بروز این عارضه است. علت‌های بسیار زیاد و متنوعی در بروز کمردرد نقش دارند با وجود این، بیش از 90 درصد آنها در گروهی قرار می‌گیرند که اصطلاحا به آنها کمردردهای مکانیکال گفته می‌شود مانند کشیدگی‌ها و گرفتگی‌های عضلانی یا ساییدگی‌های مفصلی (آرتروز) و آسیب دیسک‌های بین‌مهره‌ای بنابراین کمردردهای مکانیکال، نشانه‌ای از آسیب رسیدن به مفاصل، عضلات یا دیسک‌های بین‌مهره‌ای هستند که در بسیاری از موارد ناشی از اقدام‌هایی نظیر بلند کردن جسم سنگین و حتی بلند کردن غیراصولی اجسام غیرسنگین است. پس هر شخصی باید از نحوه انجام صحیح فعالیت‌های روزمره زندگی باخبر باشد و بداند که چگونه این اعمال را انجام دهد تا فشار کمتری به ستون فقرات وارد شود. ناآگاهی از نحوه انجام کار و مراقبت از کمر باعث می‌شود هر سال درصد قابل‌توجهی از افراد حین انجام فعالیت‌های روزمره و کارهای خانه مثل نظافت، خرید، جابجایی اجسام، گلکاری و باغبانی و حتی رانندگی در مسافرت دچار کمردرد شوند یا کمردرد قبلی آنها عود کند یا به سمت مزمن شدن برود. در این میان، یکی از مشاغلی که میزان بروز کمردرد در آن بالاست، رانندگی است. در این مقاله به علل بروز کمردرد در رانندگان و راهکارهای پیشگیری از این مشکل پرداخته‌ایم.

چرا رانندگان کمردرد می‌گیرند؟

از عوامل اصلی کمردرد حین سفر می‌توان به نشستن‌ مداوم و طولانی در اتومبیل، لرزش‌ها و ضربه‌های حین حرکت، جابجایی اجسام سنگین مثل حمل ساک و چمدان یا گذاشتن وسایل داخل صندوق عقب، باربند یا هل دادن یا پنچرگیری خودرو اشاره کرد.
رانندگی به‌عنوان عامل خطر ایجاد کمردرد در افرادی که بیش از 4 تا 5 ساعت در روز رانندگی می‌کنند، شناخته شده است. احتمال ایجاد و شدت کمردرد در رانندگان زن بیشتر از رانندگان مرد است. در مسافرت‌های طولانی، رانندگی و حتی سرنشین بودن می‌تواند باعث بروز کمردرد یا حتی درد در سایر نقاط بدن شود.

تنظیم صندلی‌‌تان را جدی بگیرید

هنگام تصمیم گرفتن به سفر و رانندگی، ابتدا باید از سالم بودن و درجه راحتی صندلی‌تان مطمئن شوید. برخی از رانندگان بدون رعایت مسائل ارگونومی و با تشخیص خود اقدام به تغییر یا تعویض صندلی اتومبیل می‌کنند که این اقدام گاهی نتیجه عکس دارد.
قبل از شروع رانندگی باید صندلی خودرویتان را تنظیم کرد. صندلی را نباید زیاد عقب کشید چراکه در این حالت سطح زانوها پایین‌تر از سطح ران قرار می‌گیرد و گودی کمر افزایش می‌یابد. در نتیجه درد و خستگی در ناحیه کمر ایجاد می‌کند. باید صندلی را حداقل به میزانی که زانوها بالاتر از سطح ران قرار بگیرد، جلو کشید. در این حالت به دلیل وضعیت مناسب‌تر انحنای ستون فقرات و بازتر بودن سوراخ‌های بین‌مهره‌ای که محل خروج ریشه‌های عصبی است، احتمال فشار بر این ریشه‌ها هم کمتر می‌شود.

چگونه صندلی اتومبیل را تنظیم کنیم؟

برای اینکه بدانیم میزان جلو یا عقب بودن صندلی خودرو مناسب است یا نه، باید در حالتی که فرمان را به دست گرفته‌ایم و دست‌ها به صورت قیچی از روی هم عبور می‌کنند، مجبور به حرکت به سمت جلو نشویم و همچنین پاها نیز باید نسبتا کشیده باشد. اگر صندلی خودرو طوری که برخی رانندگان دوست دارند زیاد عقب کشیده شود، علاوه بر اینکه باعث افزایش گودی کمر می‌شود، به دلیل اینکه راننده مجبور است تکیه ندهد، قوز پشتش هم افزایش می‌یابد و این خمیدگی پشت باعث احتمال ایجاد همزمان دردهای پشت و گردن خواهد شد. نکته دیگر، زاویه قسمت پشتی صندلی است که نباید عمود باشد. بهتر است که زاویه با افق حدود 100 تا 110 درجه باشد.

توصیه‌های تکمیلی

مساله دیگری که در مسافرت می‌تواند دردسرساز باشد، انجام کارهای سنگین و مرتبط با آن است؛ مثلا برداشتن بار از صندوق عقب. در این شرایط باید فاصله فرد تا صندوق عقب کم باشد و خود را به آن نزدیک کند و برای خم شدن از مفصل ران خم شود و کمر صاف و شکم سفت باشد. بهتر است از لبه صندوق عقب یا سپر خودرو هم به‌عنوان تکیه‌گاه برای یکی از پاها استفاده کرد. توصیه بعدی اجتناب از هل دادن خودرو به‌خصوص به افراد با سابقه کمردرد و همچنین خودکمردردی است. تا جایی که می‌توانید برای هل دادن خودرو از دیگران کمک بگیرید ولی در صورت اجبار و نبود همراه، پشت به ماشین قرار بگیرید و با فشار تنه آن را هل دهید و در زمان نیاز و اجبار به تعویض چرخ، در حالت نشسته باشید و به جلو خم نشوید.
استرس‌ها و نگرانی‌های مرتبط با سفر و همچنین پیاده شدن‌های ناگهانی با بدن مرطوب و عرق‌کرده و در معرض باد سرد قرار گرفتن در افراد با سابقه و داشتن کمردردهای مزمن، می‌تواند باعث برگشت یا تشدید کمردرد شود که به این نکته‌ها هم باید توجه کرد.

هرازگاهی تغییر وضعیت بدهید

گرفتن وضعیت ثابت هم می‌تواند آسیب‌رسان باشد. هر از گاهی فرمان خودرو را شل‌تر بگیرید. بعد از هر 15-10 دقیقه تغییری جزئی در وضعیتتان و حالت کششی به عضلات پشت، شانه و حتی ساق و پنجه پا بدهید. بهتر است پس از هر 3-2 ساعت رانندگی توقفی کوتاه داشته باشید و اطراف خودرو قدم بزنید. البته در مورد افراد دچار کمردرد یا سابقه آن، این زمان به هر 1 تا 30/1 ساعت می‌رسد. به‌طور کلی رانندگی طولانی‌مدت علاوه بر خستگی، می‌تواند به دلیل احتمال خطر برای ستون فقرات دردسرساز باشد بنابراین بهتر است رانندگی برای رسیدن به مقصد را به زمان‌های کوتاه و منقطع تقسیم کرد.

چگونه روی صندلی اتومبیل بنشینیم؟

بعد از تنظیم صندلی، نحوه نشستن راننده در پیشگیری از بروز کمردرد اهمیت دارد. بهتر است به‌خصوص افرادی که دچار کمردرد هستند یا سابقه کمردرد دارند، ابتدا باسن را روی صندلی قرار دهند و سپس پاها را به داخل اتومبیل ببرند. در مجموع باید در حین نشستن اصول کلی حفظ انحناهای طبیعی ستون فقرات را از طریق تکیه دادن رعایت کرد. استفاده از بالشتک کمری و قراردادن آن در ناحیه گودی کمر هم توصیه می‌شود. البته در خصوص نحوه نشستن، توجه به سایر قسمت‌های بدن هم مهم است؛ باید سر، مستقیم و شانه‌ها به عقب و قسمت پشت هم با تکیه بر صندلی باشد و فرمان طوری در دست گرفته شود که مچ دست خمیده نباشد و دست حالت کشیده و زاویه آرنج بیش از 90 درجه باشد.

اگر ستون فقراتتان را جراحی کرده‌اید

در مورد کسانی که عمل جراحی ستون فقرات انجام داده‌اند، زمان شروع رانندگی با توجه به وسعت عمل، بین 2 تا 6 هفته متفاوت است و باید قبل از سفر با جراح مشورت کنند. معمولا حتی بعد از این زمان پزشک نکته‌هایی را به این افراد توصیه می‌کند که باید رعایت کنند؛ مصرف برخی از داروهای مسکن می‌تواند باعث احساس گیجی و خواب‌آلودگی راننده شود بنابراین تا زمان مصرف این‌گونه داروها اجازه رانندگی ندارند. علاوه بر این، باید در طول سفر با خود کیسه‌های آب سرد و آب گرم همراه داشته باشند و با کوچک‌ترین ناراحتی از آن برای کاهش درد استفاده کنند. حتما راننده کمکی داشته باشند تا در صورت شروع و تشدید ناگهانی و غیرطبیعی درد حین سفر، تا رسیدن به مقصد و ویزیت پزشک به آنها کمک کند./
*دکتر کامران آزما، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ارتش