فلج معده یا گاستروپارزی چیست؟

فلج معده یا گاستروپارزی یک بیماری مزمن است که در آن معده نمی تواند به روش طبیعی تخلیه شود و غذا کندتر از حد معمول از معده عبور می کند. به نظر می رسد که این وضعیت نتیجه مشکلی در اعصاب و ماهیچه هایی است که نحوه تخلیه معده را کنترل می کنند.

فلج معده یا گاستروپارزی وضعیتی است که بر حرکت طبیعی و خود به خودی عضلات معده تأثیر می گذارد. به طور معمول، انقباضات قوی عضلانی، غذا را در سرتاسر دستگاه گوارش به حرکت در می آورد اما، اگر دچار گاستروپارزی هستید، حرکات معده کند می شود یا اصلا کار نمی کند و مانع از تخلیه درست معده می شود.

به گزارش «بهپو»، علت گاستروپارزی معمولا ناشناخته است. گاهی اوقات عوارض دیابت عامل آن است و گاهی برخی افراد پس از جراحی دچار گاستروپارزی می شوند. مصرف برخی از داروها، مانند مسکن های مخدر، برخی از داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون بالا و داروهای آلرژی نیز می توانند منجر به تخلیه کند معده و ایجاد علائم مشابه شوند. برای افرادی که سابقه گاستروپارزی دارند، مصرف این داروها ممکن است وضعیت آنها را بدتر کند.

گاستروپارزی می تواند در هضم طبیعی اختلال ایجاد کند و باعث تهوع، استفراغ و درد شکم شود. همچنین می تواند مشکلاتی در سطح قند خون و تغذیه ایجاد کند. اگرچه هیچ درمانی برای گاستروپارزی وجود ندارد، اما تغییر در رژیم غذایی همراه با دارو می تواند تا حدودی تسکین دهنده باشد.

علائم فلج معده

علائم و نشانه های گاستروپارزی عبارتند از:

● استفراغ

● حالت تهوع

● نفخ شکم

● درد شکم

● احساس سیری بعد از خوردن فقط چند لقمه

● استفراغ غذای هضم نشده که چند ساعت پیش خورده شده است

● رفلاکس اسید

● تغییرات در سطح قند خون

● بی اشتهایی

● کاهش وزن و سوء تغذیه

بسیاری از افراد مبتلا به گاستروپارزی علائم و نشانه های قابل توجهی ندارند.

علت فلج معده

همیشه مشخص نیست که چه چیزی منجر به گاستروپارزی می شود، اما در برخی موارد می تواند ناشی از آسیب عصب کنترل کننده عضلات معده (عصب واگ) باشد.

عصب واگ فرآیندهای پیچیده در دستگاه گوارش را مدیریت می کند؛ از جمله سیگنال دادن به ماهیچه های معده برای انقباض و فشار دادن غذا به روده کوچک. یک عصب واگ آسیب دیده نمی تواند به طور معمول به عضلات معده سیگنال ارسال کند. این ممکن است باعث شود که غذا برای مدت طولانی تری در معده باقی بماند، به روده کوچک منتقل نشود و هضم غذا با اشکال روبرو شود.

عصب واگ و شاخه های آن ممکن است در اثر بیماری هایی مانند دیابت یا جراحی معده یا روده کوچک آسیب ببیند.

چه کسانی بیشتر در معرض فلج معده هستند؟

عواملی که می توانند خطر ابتلا به گاستروپارزی را افزایش دهند:

● دیابت

● جراحی شکم یا مری

● عفونت، معمولاً ناشی از یک ویروس

● داروهای خاصی که سرعت تخلیه معده را کاهش می دهند، مانند داروهای مسکن

● بیماری اسکلرودرمی (بیماری بافت همبند)

● بیماری های سیستم عصبی، مانند بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس

● تیروئید کم کار

زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به گاستروپارزی هستند.

عوارض فلج معده

گاستروپارزی می تواند عوارض متعددی ایجاد کند، مانند:

● کم آبی شدید: استفراغ مداوم می تواند باعث کم آبی بدن شود.

● سوء تغذیه: کم اشتهایی می تواند به این معنی باشد که شما کالری کافی دریافت نمی کنید یا ممکن است به دلیل استفراغ نتوانید مواد مغذی کافی را جذب کنید.

● غذای هضم نشده که سفت می شود و در معده باقی می ماند: غذای هضم نشده در معده شما می تواند به یک توده جامد به نام بزوآر تبدیل شود. بزوآرها می توانند باعث تهوع و استفراغ شوند و اگر مانع از ورود غذا به روده کوچک شوند، ممکن است تهدید کننده زندگی باشند.

● تغییرات غیرقابل پیش بینی قند خون: اگرچه گاستروپارزی باعث دیابت نمی شود، اما تغییرات مکرر در میزان و مقدار غذای وارد شده به روده کوچک می تواند باعث تغییرات نامنظم در سطح قند خون شود. این تغییرات در قند خون باعث بدتر شدن دیابت می شود. به نوبه خود، کنترل ضعیف سطح قند خون باعث بدتر شدن گاستروپارزی می شود.

● کاهش کیفیت زندگی

راه تشخیص فلج معده

پزشکان از چندین آزمایش برای کمک به تشخیص فلج معده و رد بیماری هایی که علائم مشابه گاستروپارزی دارند استفاده می کنند. از جمله آزمایش های زیر:

1- آزمایش های تخلیه معده

از آزمایش های زیر برای تعیین سرعت تخلیه معده کمک می گیرند:

● سینتی گرافی: مهم ترین آزمایشی است که در تشخیص گاستروپارزی استفاده می شود. برای این آزمایش باید یک وعده غذایی سبک مانند تخم مرغ و نان تست که حاوی مقدار کمی مواد رادیواکتیو است بخورید. یک اسکنر که حرکت مواد رادیواکتیو را تشخیص می‌دهد روی شکم شما قرار می‌گیرد تا سرعت خروج غذا از معده را کنترل کند.

لازم است مصرف داروهایی که تخلیه معده را کند می کند متوقف کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنید ممکن است هضم شما را کند کند یا خیر.

● تست های تنفسی: برای آزمایش تنفس، یک ماده غذایی جامد یا مایع مصرف می کنید که حاوی ماده ای است که بدن شما جذب می کند. در نهایت، این ماده را می توان در نفس شما تشخیص داد. نمونه هایی از تنفس شما طی چند ساعت جمع آوری می شود و مقدار ماده موجود در نفس شما اندازه گیری می شود. این آزمایش می تواند با اندازه گیری میزان ماده موجود در تنفس، نشان دهد که معده شما پس از مصرف غذا چقدر سریع تخلیه می شود.

2- آندوسکوپی و سونوگرافی

درمان گاستروپارزی

درمان گاستروپارزی با شناسایی و درمان بیماری زمینه ای آغاز می شود. اگر دیابت باعث گاستروپارزی شده باشد، پزشک ابتدا دیابت را کنترل می کند.

1- تغییر در رژیم غذایی

حفظ تغذیه مناسب مهمترین هدف در درمان گاستروپارزی است. بسیاری از افراد می توانند گاستروپارزی را با تغییر در رژیم غذایی مدیریت کنند. پزشک شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع می دهد تا بتوانید غذاهایی را پیدا کنید که هضم آنها برای شما آسان تر باشد. این می تواند به شما کمک کند تا کالری و مواد مغذی کافی را از غذایی که می خورید دریافت کنید.

یک متخصص تغذیه ممکن است به شما پیشنهاد دهد که سعی کنید:

● وعده های غذایی کوچکتر را به دفعات بیشتر بخورید

● غذا را کاملا بجوید

● به جای میوه ها و سبزیجات خام از میوه ها و سبزیجات خوب پخته شده استفاده کنید

● از میوه ها و سبزیجات فیبری مانند پرتقال و کلم بروکلی که ممکن است باعث ایجاد بزوآر شوند خودداری کنید

● بیشتر غذاهای کم چرب را انتخاب کنید، اما اگر می توانید چربی را تحمل کنید، وعده های کوچکی از غذاهای چرب را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

● اگر بلعیدن مایعات برای شما راحت تر است، سوپ و غذاهای پوره شده را امتحان کنید

● حدود 1 تا 1.5 لیتر آب در روز بنوشید

● بعد از غذا خوردن به آرامی ورزش کنید، مانند پیاده روی

● از نوشیدنی های گازدار، الکل و سیگار خودداری کنید

● سعی کنید تا دو ساعت بعد از غذا از دراز کشیدن خودداری کنید

● روزانه یک مولتی ویتامین مصرف کنید

2- درمان دارویی

داروهایی که برای درمان گاستروپارزی استفاده می شوند داروهایی هستند که عضلات معده را تحریک می کنند یا داروهایی که حالت تهوع و استفراغ را کنترل می کنند.

محققان در حال تحقیق و بررسی داروهای جدید برای درمان گاستروپارزی هستند و به نتایج امیدوار کننده ای هم دست پیدا کرده اند.

3- درمان جراحی

برخی از افراد مبتلا به گاستروپارزی ممکن است نتوانند هیچ غذا یا مایعاتی را تحمل کنند. در این شرایط، پزشکان ممکن است توصیه کنند که یک لوله تغذیه (لوله ژژنوستومی) در روده کوچک قرار داده شود. یا ممکن است پزشکان یک لوله تهویه معده را برای کمک به کاهش فشار از محتویات معده توصیه کنند.

لوله های تغذیه می تواند از طریق بینی یا دهان یا مستقیماً از طریق پوست به روده کوچک منتقل شود. لوله معمولاً موقتی است و تنها زمانی استفاده می‌شود که گاستروپارزی شدید باشد یا زمانی که سطح قند خون با هیچ روش دیگری قابل کنترل نباشد. برخی از افراد ممکن است نیاز به یک لوله تغذیه داشته باشند که مستقیماً به داخل سیاهرگ قفسه سینه می رود.

4- تحریک الکتریکی معده

به گزارش «بهپو» و به نقل از «مایوکلینیک»، در تحریک الکتریکی معده، با جراحی یک دستگاه در معده کاشته می شود تا تحریک الکتریکی ماهیچه‌های معده را فراهم و غذا با کارایی بیشتری حرکت کند. نتایج مطالعه بر روی این روش مختلف است. با این حال، به نظر می رسد این دستگاه برای افراد مبتلا به گاستروپارزی دیابتی بسیار مفید است./