دهانشویه، بایدها و نبایدها

انتخاب اشتباه دهانشویه و اشتباه در شیوه مصرف آن می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد و حتی باعث افزایش زردی دندان‌ها و احتمال سرطان دهان شود!

دهانشویه‌ها از محصولات بهداشتی پرطرفدار در جوامع مدرن هستند؛ حتی کسانی که از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بیزارند ترجیح می‌دهند حداقل از دهانشویه استفاده کنند. اگر شما هم تا به حال برای خرید دهانشویه به سوپرمارکت یا داروخانه مراجعه کرده‌اید حتما می‌دانید که این محصول انواع و اقسام مختلفی دارد؛ از سفید کننده گرفته تا خوشبو کننده، ضدعفونی کننده و دهانشویه‌های درمانی. اما همه چیز به این عبارت‌های وسوسه‌انگیز ختم نمی‌شود!

انتخاب اشتباه دهانشویه و اشتباه در شیوه مصرف آن می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد و حتی باعث افزایش زردی دندان‌ها و احتمال سرطان دهان شود! اما نگران نباشید؛ دکتر آرش منصوریان، متخصص بیماری‌های دهان، فک و صورت و دانشیار دانشکده دندانپزشکی و دکتر معصومه حسنی طباطبایی، متخصص دندانپزشکی ترمیمی شما را در انتخاب دهانشویه مناسب و شیوه صحیح استفاده از آن راهنمایی می‌کنند.

چند نوع دهانشویه داریم؟

به طور کلی انواع دهانشویه‌ها را می‌توان به دو دسته درمانی و غیردرمانی تقسیم کرد: دهانشویه‌های درمانی همان‌طور که از نام‌شان پیداست برای درمان بعضی بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های لثه، بدبویی دهان و ... استفاده می‌شوند. این نوع از دهانشویه‌ها باید توسط پزشک تجویز شوند چرا که اگر بیمار به صورت خودسرانه از آنها استفاده کند ممکن است دچار عوارض شود. دهانشویه‌های غیردرمانی بیشتر برای موارد بهداشتی به کار می‌روند و انواع این دهانشویه‌ها در بازار قابل دسترس هستند. بعضی آنها حاوی الکل و برخی دیگر فاقد الکل هستند. مزیت دهانشویه‌های حاوی الکل این است که راحت‌تر جذب مخاط دهان، لثه و ... می‌شوند و اثرگذاری‌شان بیشتر است. اما مضراتی هم دارند ازجمله اینکه می‌توانند دهان را خشک کنند و اگر طولانی‌مدت استفاده شوند حتی می‌توانند باعث سرطان‌های داخل دهانی شوند، بنابراین دهانشویه‌های فاقد الکل گرچه مزیت الکل را ندارند اما مضرات حاصل از آن را نیز ایجاد نمی‌کنند و ایمن‌تر هستند.

مصرف مداوم وخطرتغییر رنگ دندان

همان‌طور که گفته شد دهانشویه‌های حاوی الکل می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. وقتی دهان خشک ‌شود زمینه برای ایجاد بوی بد نیز فراهم می‌شود. علاوه براین بعد از غذا خوردن همیشه مقداری از مواد غذایی روی سطح مینای دندان باقی می‌ماند؛ در چنین حالتی وقتی از دهانشویه‌های درمانی استفاده می‌کنیم، ممکن است با مواد غذایی واکنش نشان دهد و با ایجاد محیط اسیدی به مینای دندان آسیب بزند. همچنین اگر دهانشویه بیش از حد و طولانی‌مدت استفاده شود ممکن است باعث تغییر رنگ دندان‌ها شود. این مشکل بیشتر درمورد مصرف طولانی‌مدت دهانشویه‌های درمانی (بیش از یک هفته) مطرح است اما دهانشویه‌های معمولی نیز اگر طولانی‌مدت (15 تا 20 روز به صورت مداوم) استفاده شوند، رنگ دندان را تغییر می‌دهند.

دهانشویه خانگی و طبیعی درست کنید!

بعضی دهانشویه‌ها برای خوشبو کردن دهان استفاده می‌شوند که البته کاربرد زیادی ندارند و خیلی مصرف آنها توصیه نمی‌شود. البته افراد می‌توانند بدون صرف هزینه زیاد در منزل به راحتی دهانشویه طبیعی تهیه کنند. برای این کار کافی است مقدار کمی نمک را داخل آب حل کنید. این محلول باید آنقدر رقیق باشد که شوری آن حس نشود، درست مانند سرم فیزیولوژیک که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. اگر مقداری نعنا هم به آن اضافه کنید، می‌توانید از خاصیت خوشبو کنندگی نیز بهره ببرید.

مراقب باکتری‌های مفید دهان باشید!

گروهی از دهانشویه‌ها ضدعفونی‌کننده هستند. این دهانشویه‌ها اگر طولانی‌مدت استفاده شوند فلور میکروبی دهان را به هم می‌ریزند. درواقع با از بین بردن باکتری‌های مفید باعث می‌شوند بعضی میکروب‌ها بیشتر رشد کنند. بنابراین فرد با مصرف طولانی‌مدت آنها ممکن است دچار قارچ داخل دهان شود. علاوه بر این دهانشویه‌ها به هیچ عنوان نمی‌توانند به درمان آفت کمک کنند. اما دهانشویه‌ای که حاوی فلوراید است، می‌تواند به مقاوم شدن ساختمان دندان کمک و از پوسیدگی پیشگیری کند. اما اگر پوسیدگی اتفاق افتاده باشد دیگر دهانشویه به هیچ عنوان نمی‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند.

دهانشویه ای که مسموم‌تان می‌کند

گروهی از دهانشویه‌ها اثر درمانی دارند ازجمله دهانشویه‌های ضدعفونی کننده که معروف‌ترین‌شان کلرهگزیدین است. این دهانشویه‌ها معمولا برای جلوگیری از عفونت بعد از جراحی دندان و ... تجویز می‌شوند. گروهی دیگر از دهانشویه‌ها نیز بیشتر جنبه تجاری دارند و بدون نسخه پزشک قابل دسترسی هستند؛ از جمله دهانشویه‌های خوشبو کننده. دهانشویه‌های حاوی فلوراید نیز باعث می‌شوند فلوراید وارد نسج دندان شود و مینای آن را در مقابل پوسیدگی مقاوم سازد. اما اگر پوسیدگی اتفاق افتاده باشد حتما باید خارج و ترمیم شود و دهانشویه نمی‌تواند از پیشرفت آن جلوگیری کند. باید درنظر داشته باشید که فلوراید یک ماده سمی است و اگر بیشتر از حد مشخصی وارد بدن شود، به‌خصوص در کودکان می‌تواند مسمومیت ایجاد کند. بنابراین دهانشویه‌های فلورایددار و سایر دهانشویه‌های درمانی حتما باید با تجویز و زیرنظر دندانپزشک مصرف شوند.

معایب دهانشویه‌های آنتی باکتریال

استفاده نامناسب از دهانشویه‌‌‌های ضــدعفونی کننده چند عارضه دارد؛ یکی اینکه اگر طولانی‌مدت مصرف شوند، فلور میکروبی طبیعی دهان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. به عبارت دیگر باکتری‌های مفید و بی‌تاثیر در پوسیدگی را هم از بین می‌برند. علاوه براین مصرف طولانی‌مدت آنها، به ویژه کلرهگزیدین، باعث بدرنگی دندان‌ها می‌شود. این بدرنگی داخل درزهای دندان و در سطوح بین دندان‌های مجاور رسوب می‌کند و تمیز کردن دندان‌ها را بسیار دشوار می‌سازد.

دهانشویه آفت را درمان نمی‌کند!

آفت یک بیماری ویروسی عود کننده است، بنابراین دهانشویه‌های آنتی باکتریال در بهبود آن تاثیری ندارند. منتهی از آنجایی که محیط دهان را ضدعفونی می‌کنند ممکن است از عفونت‌های ثانویه در اطراف زخم آفت جلوگیری کنند. همچنین اگر سوزش آفت باعث شود بیمار نتواند به خوبی مسواک بزند، دهانشویه می‌تواند در تمیز کردن کلی محیط دهان به او کمک کند اما تاثیری روی خود آفت ندارد. به طور کلی افرادی که مشکل عمده دندان و لثه ندارند اصلا نیازی هم به دهانشویه نداشته چون بخش اصلی تمیز شدن دندان و لثه‌ها با مسواک و نخ دندان است. دهانشویه وقتی استفاده می‌شود که بوی بد دهان یا عفونت لثه وجود داشته باشد یا اینکه بیمار از لحاظ پوسیدگی جزو افراد پرخطر باشد که در این صورت دندانپزشک استفاده از آن را برای مدتی محدود به بیمار توصیه می‌کند.

مسواک و نخ دندان سپس دهانشویه!

برای استفاده از دهانشویه ابتدا باید دندان‌ها را مسواک زد و نخ دندان کشید. سپس می‌توان به مدت 20 ثانیه دهانشویه را در محیط دهان قرقره کرد و بعد دور ریخت. بعد از آن هم بهتر است نیم ساعت تا یک ساعت چیزی خورده نشود تا بتواند اثر خود را در دهان نشان دهد. البته اثرات دهانشویه خیلی کوتاه‌مدت است و بوی خوب آن حداکثر تا نیم ساعت باقی می‌ماند/.