سندرم سوزش دهان؛ علل بروز و راه های درمان

سندرم سوزش دهان اختلالی است مزمن که در آن، بیمار از احساس درد و سوزش مداوم در دهان شکایت دارد. این ناراحتی ممکن است روی زبان، لثه ها، لب ها، داخل گونه ها، سقف دهان یا نواحی گسترده کل دهان تاثیر بگذارد. متأسفانه اغلب علت خاصی نمی توان برای آن تعیین کرد.

سندرم سوزش دهان (burning mouth syndrome: BMS) اختلالی است مزمن که در آن، بیمار از احساس درد و سوزش مداوم یا مکرر در دهان شکایت دارد ولی مخاط دهان به نظر سالم می رسد و هیچ تظاهر کلینیکی یا یافته آزمایشگاهی در ارتباط با آن موجود نیست.

به گزارش «بهپو»، این ناراحتی ممکن است روی زبان، لثه ها، لب ها، داخل گونه ها، سقف دهان (کام) یا نواحی گسترده کل دهان تاثیر بگذارد. احساس سوزش می تواند شدید باشد، گویی که دهان خود را با آب جوش سوزانده اید. سندرم سوزش دهان معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شود، اما می تواند به تدریج در طول زمان ایجاد شود. متأسفانه اغلب علت خاصی نمی توان برای آن تعیین کرد.

شیوع BMS از %1 تا %15 گزارش شده است و در زنان 7 مرتبه بیشتر از مردان رخ می دهد. سندرم سوزش دهان ا کثرا بعد از یائسگی در دهه 4 تا 6 زندگی ایجاد می شود. سندرم سوزش دهان دردناک است و بر روی کیفیت زندگی بیمار تاثیر منفی می گذارد. پاتوفیزیولوژی بیماری هنوز ناشناخته است؛ و با وجود انواع روش های درمانی مطرح، هنوز توافق عمومی در مورد درمان آن وجود ندارد. در بیشتر مواقع بیمار با شکایت از سوزشی که توجیه خاصی ندارد، از یک پزشک به پزشکی دیگر ارجاع داده می شود بدون اینکه درمان موثری دریافت کند و این باعث ایجاد فشار روانی و عاطفی زیادی برای بیمار می شود و ممکن است به درمان های اضافه و اشتباه منجر شود.

علائم سندرم سوزش دهان

علائم سندرم سوزش دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

● سوزشی که بیشتر در زبان احساس می شود، اما ممکن است لب ها، لثه ها، کام، گلو یا کل دهان شما را نیز درگیر کند. این احساس سوزش گاهی شبیه به حسی است که پس از خوردن مایعات داغ و سوختن و تاول زدن دهان ایجاد می شود.

● احساس خشکی دهان با افزایش تشنگی

● تغییر طعم در دهان مانند طعم تلخ یا فلزی

● از دست دادن چشایی

● گزگز، سوزن سوزن شدن یا بی حسی در دهان

ناراحتی ناشی از سندرم سوزش دهان به طور معمول الگوهای مختلفی دارد و ممکن است به شکل های زیر دیده شود:

● هر روز رخ می دهد، با کمی ناراحتی زمانی که از خواب بیدار می شوید، اما با پیشرفت روز بدتر می شود

● به محض بیدار شدن از خواب شروع می شود و تمام روز ادامه می یابد

● می رود و می آید

هر الگوی ناراحتی دهانی که داشته باشید، سندرم سوزش دهان ممکن است ماه ها تا سال ها ادامه داشته باشد. در موارد نادر، علائم ممکن است به طور ناگهانی و خود به خود از بین بروند یا کمتر تکرار شوند. برخی از احساسات ممکن است به طور موقت در حین خوردن یا آشامیدن کاهش یابد.

سندرم سوزش دهان معمولاً هیچ تغییر فیزیکی قابل توجهی در زبان یا دهان شما ایجاد نمی کند.

بیشتر بخوانید: ضایعات دهانی علامت کدام بیماری است؟

علت سندرم سوزش دهان

علت سندرم سوزش دهان را می توان به دو دسته اولیه یا ثانویه طبقه بندی کرد.

سندرم سوزش دهان اولیه

هنگامی که هیچ ناهنجاری بالینی یا آزمایشگاهی قابل شناسایی نباشد، این بیماری سندرم سوزش دهان اولیه یا ایدیوپاتیک نامیده می شود. برخی تحقیقات نشان می دهد که سندرم سوزش دهان اولیه با مشکلات چشایی و اعصاب حسی سیستم عصبی محیطی یا مرکزی مرتبط است.

سندرم سوزش دهان ثانویه

گاهی اوقات سندرم سوزش دهان به دلیل یک بیماری زمینه ای ایجاد می شود. در این موارد به آن سندرم سوزش دهان ثانویه می گویند.

مهم ترین بیماری ها که ممکن است با سندرم سوزش دهان ثانویه مرتبط باشد عبارتند از:

● خشکی دهان که می تواند ناشی از ابتلا به برخی بیماری ها، مصرف برخی داروها، مشکلات عملکرد غدد بزاقی یا عوارض جانبی درمان سرطان باشد.

● بیماری های دهان، مانند عفونت قارچی دهان (برفک دهان)، یک بیماری التهابی به نام لیکن پلان دهان یا بیماری به نام زبان جغرافیایی که به زبان ظاهری شبیه به نقشه می دهد.

● کمبودهای تغذیه ای، مانند کمبود آهن، روی، فولات (ویتامین B9)، تیامین (ویتامین B1)، ریبوفلاوین (ویتامین B2)، پیریدوکسین (ویتامین B6) و کوبالامین (ویتامین B12)

● آلرژی یا واکنش به غذاها، طعم دهنده های غذا، سایر افزودنی های غذایی، عطرها، رنگ ها یا مواد دندانپزشکی

● رفلاکس اسید معده (بیماری ریفلاکس معده به مری یا GERD) که از معده وارد دهان شما می شود.

● مصرف برخی داروها، به ویژه داروهای فشار خون بالا

● عادات دهانی مانند فشار دادن زبان، گاز گرفتن نوک زبان و دندان قروچه

● اختلالات غدد درون ریز، مانند دیابت یا کم کاری تیروئید

● تحریک بیش از حد دهان، که ممکن است ناشی از مسواک زدن بیش از حد زبان، استفاده از خمیر دندان های ساینده، استفاده بیش از حد از دهان شویه ها یا مصرف بیش از حد نوشیدنی های اسیدی باشد.

● عوامل روانی مانند اضطراب، افسردگی یا استرس

استفاده از دندان مصنوعی، حتی اگر مناسب نباشد و باعث تحریک شود به طور کلی باعث سندرم سوزش دهان نمی شود، اما دندان مصنوعی می تواند علائم را بدتر کند.

عواملی که خطر ابتلا را بالا می برند

سندرم سوزش دهان بیماری شایعی نیست. با این حال در زنان بیشتر از مردان دیده می شود؛ به ویژه در دوران یائسگی. همچنین این بیماری در افراد بالای ۵۰ سال شیوع بیشتری دارد.

سندرم سوزش دهان معمولاً خود به خود و بدون هیچ عامل محرک شناخته شده ای شروع می شود. با این حال، برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به سندرم سوزش دهان را افزایش دهند، از جمله:

● اخیرا بیمار بوده اید

● برخی از اختلالات مزمن مانند فیبرومیالژیا، بیماری پارکینسون، اختلالات خود ایمنی و نوروپاتی

● اقدامات دندانپزشکی

● واکنش های آلرژیک به غذاها

● رویدادهای آسیب زای زندگی

● استرس

● اضطراب

● افسردگی

درمان سندرم سوزش دهان

درمان بستگی به این دارد که آیا شما سندرم سوزش دهان اولیه دارید یا ثانویه.

در سندرم سوزش دهان ثانویه، درمان بستگی به بیماری زمینه ای دارد که باعث سوزش دهان شده است.

برای مثال، درمان عفونت دهان یا مصرف مکمل‌ها برای کمبود ویتامین ممکن است ناراحتی شما را تسکین دهد. به همین دلیل مهم است که سعی کنید علت را مشخص کنید. پس از درمان علل زمینه ای، علائم سندرم سوزش دهان شما باید بهتر شود.

در سندرم سوزش دهان اولیه هیچ درمان شناخته شده و هیچ راه مطمئنی برای درمان وجود ندارد و حتی تحقیقات جامع در مورد مؤثرترین روش ها وجود ندارد. درمان به علائم خاص شما بستگی دارد و با هدف کنترل آنها انجام می شود. ممکن است لازم باشد چندین روش درمانی را قبل از یافتن یک یا ترکیبی که به کاهش ناراحتی دهان شما کمک می کند، امتحان کنید. درمان برای کمک به مدیریت علائم ممکن است زمان بر باشد.

گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

● محصولات جایگزین بزاق

● محلول های شستشوی دهان خاص یا لیدوکائین

● کپسایسین؛ مسکنی که از فلفل چیلی به دست می آید

● یک داروی ضد تشنج به نام کلونازپام

● برخی از داروهای ضد افسردگی

● داروهایی که درد عصبی را مسدود می کنند

● درمان شناختی رفتاری برای ایجاد راهبردهایی برای مقابله با اضطراب و افسردگی و کنار آمدن با درد مزمن

شیوه زندگی و درمان های خانگی

علاوه بر درمان پزشکی و داروهای تجویزی، با اقدامات خودیاری ممکن است علائم و ناراحتی دهان کاهش دهد:

● مایعات زیادی بنوشید تا احساس خشکی دهان را کاهش دهید یا تکه های یخ را بمکید.

● از غذاها و مایعات اسیدی مانند گوجه فرنگی، آب پرتقال، نوشیدنی های گازدار و قهوه خودداری کنید.

● از الکل و محصولات حاوی الکل خودداری کنید، زیرا ممکن است مخاط دهان شما را تحریک کنند.

● از محصولات تنباکو استفاده نکنید.

● از خوردن غذاهای تند خودداری کنید.

● از مصرف محصولات حاوی دارچین یا نعناع خودداری کنید.

● خمیردندان های مختلف ملایم یا بدون طعم را امتحان کنید، مانند خمیر دندان های حساس یا بدون نعنا یا دارچین.

● اقداماتی را برای کاهش استرس انجام دهید

به گزارش «بهپو» و به نقل از «مایوکلینیک»، عوارضی که سندرم سوزش دهان ایجاد می کند شامل بدخوابی، اشکال در غذا خوردن، افسردگی و اضطراب است. هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از ابتلا به سندرم سوزش دهان وجود ندارد. اما با پرهیز از تنباکو، غذاهای اسیدی، غذاهای تند و نوشیدنی های گازدار و استرس بیش از حد، ممکن است بتوانید ناراحتی ناشی از سندرم سوزش دهان را کاهش دهید یا از بدتر شدن عوارض جانبی آن جلوگیری کنید./