آشنایی با علل سلولیت و درمان های رایج آن

سلولیت اصطلاحی است که حالتی از ناصافی و فرورفتگی روی پوست بدن در قسمت ران، باسن، لگن و شکم را توضیح می دهد و بیشتر در بانوان بزرگسال و دختران بالغ شایع است. سلولیت در واقع تجمع ناهماهنگ چربی ها زیر پوست است.

سلولیت را باید تجمع ناهماهنگ چربی‌ها زیر پوست دانست. در این حالت، ارتباط بافت‌ها و کلاژن‌ها قطع می‌شود و درنتیجه سلول‌های چربی هیپودرم پوست بزرگ می‌شوند و از فواصل بین کلاژن‌ها و بافت‌ها بالاتر می‌آیند. در ادامه توده‌ها به لایه سطحی پوست نزدیک می‌شوند و ظاهر نازیبایی به پوست می‌دهند. تجمع چربی غالبا با احتباس مایعات همراه است که مانع دفع مواد سمی می‌شود، درنتیجه ورم تشدید خواهد‌شد.

به گزارش «بهپو»، سلولیت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی است که بیشتر خانم‌ها در سنین مختلف از حالت کم و بیش شدید آن رنج می‌برند. برخلاف تصور، سلولیت هیچ ارتباطی با وزن ندارد و بسیاری از خانم‌ها حتی به‌رغم تناسب اندام و لاغری دچار آن هستند. به‌طور کلی، اندام مردان 10 تا 15درصد چربی دارد، در حالی که این مقدار در خانم‌ها 18 تا 25درصد است. گرچه امروزه 90درصد خانم‌ها دچار سلولیت هستند، تنها 2درصد آقایان با این مشکل به‌خصوص در ناحیه شکم روبرو می‌شوند.

سلولیت معمولا در بافت درونی باسن، ران و ساق پا شکل می‌گیرد اما ممکن است در قسمت‌های دیگر بدن مانند عضلات دست‌ها و شکم نیز دیده شود. نوع دیگری از سلولیت به‌دلیل خشکی و سفتی فیبرهای کلاژن اطراف سلول‌های چربی ایجاد می‌شود که توزیع یکنواخت این سلول‌ها را زیرپوست مختل می‌کند. به این حالت «سلولیت فیبروز» گفته می‌شود که اساسا در بافت زانو و ران‌ها ایجاد می‌شود. گاهی نیز دیگر سلول‌های پوست دچار تجمع آب می‌شوند که این نوع سلولیت روی مچ پا، نرمه پشت پا، ران و عضلات دست ایجاد می‌شود. این مشکل در افرادی که شیوه زندگی بی‌تحرکی دارند، شایع است.

علل زمینه‌ساز سلولیت

ژنتیک

تحقیقات نشان می‌دهد احتمال بروز سلولیت در خانم‌هایی که مادر یا مادربزرگ آنها نیز مبتلا بوده‌اند، بیشتر از دیگران است. از طرفی، میزان سلول‌های چربی و قسمت‌های تجمع آنها در بدن زمینه وراثت دارد و همچنین تعداد عروق خونی و لنفاوی تاثیرگذار در این زمینه نیز در افراد مختلف به‌دلیل ژنتیک خاص، متفاوت خواهد بود.

تغییرات هورمونی

یکی از مهم‌ترین عوامل بروز سلولیت تغییرات هورمونی است. استروژن‌ها هورمون‌های زنانه هستند که در افراد مستعد عامل زمینه‌ساز یا تشدید سلولیت خواهند بود. البته به جز استروژن، هورمون‌های دیگری به‌خصوص انسولین، پرولاکتین، نورآدرنالین و آدرنالین نیز نقش دارند. یائسگی به‌دلیل قطع ترشح هورمون‌ها و بارداری و شیردهی با شرایط تغییر سطح هورمون‌ها و افزایش سطح چربی‌های موردنیاز رشد جنین، دوره‌هایی هستند که معمولا سلولیت در فرد دیده می‌شود. سلولیت تنها پس از سنین بلوغ ظاهر می‌شود که فعالیت هورمون‌ها بیشتر است.

تغذیه

شیوه تغذیه جزو عوامل بروز سلولیت است که به راحتی توسط فرد قابل‌کنترل خواهد بود. خوراکی‌های سرشار از چربی، نمک، هیدرات‌های کربن و مصرف کم فیبرهای غذایی به‌طور قابل‌توجهی احتمال بروز سلولیت را افزایش می‌دهند. البته باید به افراط در مصرف قهوه، الکل و دخانیات نیز توجه داشت. برای جبران چنین عوارضی می‌توان منابع پروتئینی را در برنامه روزانه گنجاند تا تشکیل کلاژن‌ها که به سوخت‌وساز چربی‌های جمع‌شده کمک می‌کند، آسان‌تر شود.

اختلالات دستگاه گردش خون

زمانی که سیستم عروقی خون افراد عملکرد خوبی نداشته باشد، احتباس آب در بافت‌های مختلف و تشکیل سلولیت را در پی دارد. این افراد معمولا از احساس سنگینی در پاها نیز رنج می‌برند که انجام فعالیت‌های ورزشی تاثیر قابل‌توجهی در بهبود دارد. پوشیدن لباس‌های تنگ و کفش‌های پاشنه‌بلند، ورزش در محیط بسیار گرم و ایستادن طولانی در طول روز مواردی هستند که افراد مستعد چنین مشکلاتی باید از آنها پرهیز کنند.

استرس

استرس تاثیر غیرمستقیمی در بروز بسیاری از بیماری‌ها دارد. سلولیت نیز از این قاعده مستثنی نیست زیرا استرس ترشح هورمون‌ها را افزایش می‌دهد. در این حالت بدن با افزایش تولید سلول‌های چربی و احتباس آب در بدن روبرو خواهد شد که عامل جدی بروز سلولیت است. فعالیت‌های ورزشی و نگرش مثبت در زندگی می‌تواند به بهبود حالت روانی کمک کند.

بیشتر بخوانید: باورهای غلط درباره سلولیت

درمان‌های موثر در بهبود سلولیت

ماساژ

یکی از بهترین تکنیک‌های بهبود سلولیت، ماساژ است. این روش مبتنی بر فشارهای منظم و نسبتا محکم پوست است تا به کمک چنین حرکاتی، جریان خون بهبود یابد و مواد سمی موجود در سلول‌های چربی خارج شود. ماساژ ممکن است به شکل دستی یا از طریق دستگاه ماساژور توسط متخصص انجام ‌گیرد یا از جلبک‌ها و نمک‌های دریایی روی پوست نیز به علت تاثیر لاغری کمک گرفته شود. علاوه بر ماساژ با دستگاه در مرکز زیبایی، پزشک روش‌های ماساژ در منزل را نیز به بیمار توصیه می‌کند. برای مشاهده نتایج مطلوب باید صبور بود و ماساژ به‌طور روزانه یا حداقل 5 نوبت در هفته، پس از دوش شبانه انجام گیرد. استفاده از کرم مخصوص سلولیت نیز موثر خواهد بود. گرچه این روش درمانی برای انواع سلولیت مفید است، باید توجه داشت در بعضی بیماری‌های پوستی یا اختلالات عروقی مانند واریس ممنوعیت وجود دارد. همچنین برای تاثیر بهتر، ماساژ باید کنار فعالیت جسمانی و تغذیه متعادل باشد. اگر مدت طولانی‌ای از بروز سلولیت گذشته باشد، مسلما این روش دیرتر و مشکل‌تر پاسخ می‌دهد.

دوچرخه ثابت در آب

یکی دیگر از روش‌های بسیار مطلوب و نوین در درمان سلولیت، پدال زدن در آب است. استفاده از دوچرخه ثابت مخصوص در استخر باعث می‌شود عملکرد ماساژ‌دهنده آب بر عضلات روی بافت‌های عمیق‌تر باشد. این روش همچنین با بهبود جریان خون بر وضعیت پوست و بافت‌ها تاثیر مثبت دارد. به علاوه، پدال زدن در آب، بدن را در وضعیت مقاوم‌تری قرار می‌دهد که درنتیجه باعث افزایش ضربه به قسمت‌های عمیق‌تر عضلات می‌شود. برای تاثیر بیشتر این روش توصیه می‌شود پس از پدال زدن، پوست با کرم‌های مخصوص ماساژ داده شود.

روش‌های تهاجمی –جراحی

در روش های تهاجمی یک پراپ یا میله وارد بدن می‌شود و چربی‌ها را لیز می‌کنند و بعد از بدن خارج می‌شوند. روش‌های تهاجمی 3 نوع هستند؛ اولین روش، ساکشن قدیمی است که در حال حاضر کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. عملکرد آن به این صورت است که میله را وارد بدن می‌کنند و چربی‌ها را تکه‌تکه می‌کنند و بعد به وسیله ساکشن از بدن خارج می‌شوند. این روش ساکشن باعث می‌شد بیمار بعد از عمل درد داشته باشد و پوستش بسیار شل می‌شد. علاوه بر عوارض ذکرشده، لیپوساکشن حتما باید در اتاق عمل انجام شود و فرد بیماری خاصی نداشته باشد. این روش به‌دلیل عوارضی که برای بیمار داشت، کم‌کم در حال حذف شدن است.

روش بعدی تهاجمی، لیزر لیپولیز نام دارد. این روش به این صورت است که به کمک کانالی که وارد بدن می‌شود، لیزر را به بافت چربی می‌زنند و چربی را لیز می‌کنند و دیواره سلول چربی می‌شکند و چربی به صورت مایع می‌شود و بعد از طریق ساکشن از بدن خارج خواهدشد. مشکل این روش این است که سلول‌های چربی شکلشان را از دست می‌دهند و قابل تزریق به نقاط دیگر بدن نیستند. همچنین درد و افتادگی پوست باعث می‌شود فرد بستری شود.

آخرین روش تهاجمی لاغری که عوارضش از 2 روش گفته‌شده کمتر است، روش لیپوماتیک است که با امواج صوتی، بافت چربی لیز و از هم جدا می‌شوند. در این روش دیواره سلول تخریب نمی‌شود و سلول را می‌توان جدا و به نقاط دیگر بدن تزریق کرد. علاوه بر این، روش ساکشن درد ندارد و بیمار را می‌توان سریع مرخص کرد. شلی پوست را نیز می‌توان با عمل جراحی درمان و ترمیم کرد، اما باید بدانیم عوارض روش‌های غیرتهاجمی کمتر از روش‌های تهاجمی است زیرا در روش‌های تهاجمی تیغ یا امواج و یا لیزر وارد بدن می‌شود و دخالت در ارگان‌های بدن عوارض زیادی دارد.

بیشتر بخوانید: 10 ماده غذایی ضد سلولیت

نقش تغذیه

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، کنار عوامل جدی زمینه‌ساز سلولیت مانند وراثت و تغییرات هورمونی، باید به دیگر اصول شیوه زندگی از جمله «تغذیه» نیز توجه داشت. رعایت برخی اصول احتمال مقابله و رفع سلولیت را افزایش می‌دهد. در واقع، تغذیه شامل مقدار زیاد نمک، گلوسیدها ( قندها) و چربی‌ها کنار مقدار ناکافی فیبرهای غذایی بروز سلولیت را تشدید می‌کند. نمک مهم‌ترین عامل احتباس آب بدن یکی از مهم‌ترین علل این مشکل است. توصیه می‌شود به جای آردهای سفید و محصولات صنعتی، مصرف کافی غلات سبوس‌دار، گوشت‌های کم‌چرب، میوه‌ها و سبزیجات در برنامه روزانه گنجانده شود.

1- پرهیز از غذاهای آماده و صنعتی: برای بهبود طعم و مزه کنسروها و مواد غذایی خشک‌شده، معمولا مقدار زیادی نمک و شکر سفید به آنها افزوده می‌شود. این در حالی است که چنین موادی احتباس آب را در بدن نیز آسان می‌کنند. همچنین دیگر افزودنی‌ها و مواد نگهدارنده موجود در این فراورده‌ها در افرادی که متابولیسم خوبی ندارند، مانند اسفنج عمل می‌کند و موجب تجمع آب در سلول‌های مختلف از جمله بافت‌های چرب می‌شود.

2- منابع نشاسته‌ای مفید: همه قندها یا نشاسته‌ها عملکرد یکسانی در بدن ندارند و نباید در مصرف منابع با شاخص گلیسمی بالا مانند برنج سفید، خمیرها و آردهای تصفیه‌شده، شیرینی‌جات، سیب‌زمینی آبپز و... افراط کرد. در واقع، این خوراکی‌ها عامل ترشح زیاد انسولین هستند که ذخیره انرژی به شکل ذخایر چربی را در پی دارد. از طرفی، ‌هایپرگلیسمی مزمن نیز مکانیسم تغییر شکل کلاژن را آسان می‌کند که عامل تشدید‌کننده سلولیت خواهد بود.

برعکس، مواد غذایی با شاخص گلیسمی پایین مانند غلات سبوس‌دار، میزان قندخون را تنظیم می‌کنند و مانع افزایش ذخیره انرژی می‌شوند. به علاوه، احساس سیری پس از مصرف این نوع خوراکی‌ها نیز عامل مساعدی در جلوگیری از پرخوری و افزایش چربی‌های بدن است.

3- میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات جزو مفیدترین گروه‌های غذایی‌اند که سرشار از ریزمغذی‌هایی هستند و موجب دفع مواد سمی و آب اضافی از بدن می‌شوند و بروز سلولیت را کاهش می‌دهند. از جمله این ترکیبات می‌توان به پتاسیم اشاره کرد که تعادل آب میان‌سلولی را آسان می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌های مختلف مانند ویتامین C، فلاونوئیدها، کاروتن‌ها و... نیز از سلول‌های عروق خونی در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد دفاع می‌کنند و سبب بهبود جریان خون در آنها می‌شوند.

میوه‌ها و سبزیجات سرشار از فیبرها و آب هستند و عملکرد مطلوبی در مقابله با ذخیره‌سازی چربی‌ها دارند زیرا به بهبود عملکرد سیستم گوارش کمک می‌کنند و مانع جذب فوری چربی‌ها می‌‌شوند.

4- چربی‌های غیراشباع: برخلاف تصور، بعضی از انواع چربی‌ها خاصیت ضدسلولیت دارند. گردو، فندق، بادام تازه، روغن هسته انگور، آووکادو، اسیدهای چرب امگا 3 و بهترین منابع آن یعنی ماهی‌های دریا و زیتون از جمله این مواد غذایی سرشار از ویتامین E هستند. این ویتامین آنتی‌اکسیدانی است که از عروق خونی در برابر احتباس آب محافظت می‌کند.

از طرفی، مقدار کمی از اسیدهای چرب غیراشباع چندمولکولی در بدن ذخیره می‌شوند و در ترمیم اجزای سلول‌ها نقش دارند.

5- منابع پروتئینی مفید: پروتئین‌ها با تقویت فیبرهای عضلانی در مقابله با نارسایی عروق و احتباس آب تاثیر دارند و از طرفی ماهیچه‌ها از عروق بدن به‌طور طبیعی محافظت می‌کنند. همچنین احساس سیری خوب پس از مصرف پروتئین‌ها مانع پرخوری و دریافت کالری اضافی می‌شود. البته در انتخاب منابع پروتئین حیوانی به‌خصوص گوشت قرمز و لبنیات باید انواع کم‌چرب را انتخاب کرد./