کم خونی در زنان؛ از پیشگیری تا درمان

کم‌خونی در زنان انواع مختلف و شیوع زیادی دارد. کم‌خونی حتما باید درمان شود چون می‌تواند در سال‌های بعد عمر تاثیر منفی روی اندام‌های بدن داشته باشد، اما چرا زنان بیشتر در معرض کم‌خونی هستند؟ کم‌خونی در زنان چگونه باید تشخیص داده و درمان شود؟

کم‌خونی در زنان انواع مختلف و شیوع زیادی دارد. شایع‌ترین آن از نوع فقر آهن و درمان آن ساده است. کم‌خونی حتما باید درمان شود چون می‌تواند در سال‌های بعد عمر تاثیر منفی روی اندام‌های بدن داشته باشد، اما چرا زنان بیشتر در معرض کم‌خونی هستند؟ کم‌خونی در زنان چگونه باید تشخیص داده و درمان شود؟

به گزارش «بهپو»، معمولا علائم کم خونی یک تا دو سال بعد از شروع عادت ماهانه در دختران جوان آشکار می‌شود و تا هنگام یائسگی که دوره‌های عادت ماهانه قطع می‌شود، ادامه می‌یابد. البته منظور از این نوع کم‌خونی، کم‌خونی‌ای است که در اثر خونریزی زیاد در هر عادت ماهانه اتفاق می‌افتد، ولی زنان خون بدنشان را به دلایل مختلفی از دست می‌دهند.

کم‌خونی ناشی از عادت ماهانه

به‌طور طبیعی هر خانم باید ماهانه یکبار دچار خونریزی عادت ماهانه شود. مقدار خونریزی و روزهای عادت ماهانه در زنان متفاوت است. حداکثر میزان خونی که در یک دوره ماهانه از دست می‌رود، حدود 80 سی‌سی است و طول دوره عادت ماهانه نیز حداکثر باید 10 روز باشد. در صورتی که میزان خونریزی و روزهای عادت ماهانه بیشتر باشد، فرد دچار کم‌خونی خواهد شد. درواقع، این‌ روند باعث می‌شود بدن طی یک ماه فرصت جبران خون از دست رفته را پیدا نکند و فرد دچار فقر آهن ‌شود. این نوع از کم‌خونی معمولا با مصرف مواد غذایی حاوی آهن جبران نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: پاسخ به پرسش های رایج درباره عادت ماهانه

خونریزی ناشی از بارداری

عامل بعدی که موجب کم‌خونی زنان می‌شود، بارداری است. در طول بارداری جنین آهن بدن مادر را مصرف می‌کند و به‌طور معمول زن باردار در نیمه بارداری دچار کاهش هموگلوبین خون می‌شود. احتمال بروز کم‌خونی در زنانی که قبل از بارداری کم‌خونی داشتند یا بارداری دوقلویی دارند، افزایش پیدا می‌کند. عوامل دیگری مانند خونریزی در طول بارداری به علت وجود جفت سرراهی، کنده شدن زودرس جفت و... هم کم‌خونی را تشدید می‌کند.

بیشتر بخوانید: 10 درد در دوران بارداری که باید جدی گرفته شود

کم‌خونی به علت خونریزی حین زایمان

زایمان هم عامل مهم دیگری است که باعث کم‌خونی مادر می‌شود. در زایمان طبیعی مادر حدود 500 سی‌سی خون از دست می‌دهد. این مقدار در زایمان سزارین به 1000 سی‌سی می‌رسد. در زایمان‌های دوقلویی و چندقلویی میزان خونریزی بیشتر است. پارگی مجرای زایمان، شل ماندن یا آتونی رحم و اتفاق‌های این‌چنینی خونریزی را افزایش می‌دهد و منجر به فقر آهن می‌شود. در کم‌خونی مادر باید به تعداد زایمان‌های زیاد و فواصل کم بین آنها هم توجه داشت.

علائم کم‌خونی

کم‌خونی‌های خفیف ممکن است علائم زیادی نداشته باشند، ولی هر چه کم‌خونی بیشتر می‌شود، علائم آن هم بیشتر ظاهر می‌شوند. علائم کم خونی شامل رنگ‌پریدگی، سفید شدن مخاط زیر چشم، کبود شدن ناخن‌ها، خستگی زودرس، ضعف و بی‌حالی، تپش قلب و... است.

بیشتر بخوانید: 8 علامت هشدار دهنده کم خونی

درخواست آزمایش از زنان

زنان بیشتر از مردان در معرض کم‌خونی قرار دارند. بهتر است همه زنان هر سال یا هر دو سال یکبار آزمایش خون از نظر هموگلوبین و آهن، چربی و قندخون انجام دهند، به‌خصوص زنانی که خونریزی زیادی دارند حتما باید تحت‌نظر پزشک باشند. اگر در آزمایش فریتین و آهن سرم کم باشد، نشانه این است که فرد کم‌خون است.

برای تشخیص کم‌خونی آزمایش سی‌بی‌سی درخواست می‌شود که در آن غلظت خون، گلبول‌های قرمز، میزان پلاکت و... بررسی می‌شود. از روی این آزمایش نوع و شدت کم‌خونی تشخیص داده می‌شود و درمان بر اساس آن آغاز خواهد شد.

مصرف قرص آهن برای جبران کم خونی

خانم‌هایی که دچار کم‌خونی هستند باید قرص آهن مصرف کنند. ممکن است لازم باشد فرد کم‌خون چند قرص آهن در روز مصرف کند. بسیاری از افراد با مصرف قرص آهن دچار حالت تهوع می‌شوند. بهتر است قرص آهن با آبمیوه که حاوی ویتامین C است، میل شود تا جذب آن هم بهتر انجام گیرد. همچنین بعد از مصرف قرص آهن، استفاده از مواد کافئین‌دار ممنوع است.

بیشتر بخوانید: آیا لازم است برای جبران کمبود آهن، مکمل مصرف کنیم؟

خودسرانه قرص آهن نخورید

موردی که باید روی آن تاکید کرد، این است که زنان و حتی مردان نباید به طور خودسرانه قرص آهن مصرف کنند. بهتر است قرص آهن را پزشک تجویز کند. گاهی خونریزی از ناحیه دیگری در بدن رخ می‌دهد. مصرف قرص آهن باعث می‌شود علائم خونریزی مثل رنگ‌پریدگی، خستگی و... از بین برود و فرد دنبال علت اصلی خونریزی نباشد. در صورتی که بیماری جدی مطرح باشد، بیمار با از بین بردن کاذب علائم خونریزی فرصت طلایی را برای درمان از دست خواهد داد.

عوارض درازمدت کم‌خونی

کم‌خونی صرفا باعث خستگی، رنگ‌پریدگی و... نمی‌شود، بلکه عوارض درازمدت آن به‌تدریج روی بدن آشکار می‌شود. کم‌خونی مدام و شدید روی اندام‌های مختلف بدن تاثیر می‌گذارد. زنان کم‌خون به‌تدریج دچار بزرگی اندازه رحم، فیبروم رحمی و ضایعات مرتبط با رحم و دهانه رحم می‌شوند. پزشکانی که چنین عوارضی را مشاهده می‌کنند حتما باید به فکر کم‌خونی بیمار هم باشند و آزمایش‌های مربوط به کم‌خونی را درخواست کنند. البته فیبروم رحم و بزرگی رحم از عوامل مهمی هستند که باعث افزایش خونریزی می‌شوند. بعضی از خانم‌ها از ابتدای عادت ماهانه خونریزی زیادی دارند و فکر می‌کنند طبیعی است، در حالی که یک خانم روزانه نباید بیش از 4-3 پد استفاده کند.

لزوم آزمایش خون قبل از بارداری

در مشاوره قبل از بارداری باید برای خانم آزمایش خون درخواست و قبل از باردار شدن کم‌خونی درمان شود. کم‌خونی در بارداری ممکن است مشکلات زیادی به‌خصوص برای مادر ایجاد کند. کم‌خونی مادر طی بارداری ممکن است منجر به تولد زودرس و تولد جنین نارس و کم‌وزن شود. اوج کم‌خونی مادر در اواسط بارداری است که غلظت خون در آن زمان به طور فیزیولوژیک کمتر می‌شود و اگر کم‌خونی از قبل وجود داشته باشد، بسیار مشهودتر خواهد شد. جبران نیز در این زمان مشکل‌تر خواهد بود. خانم‌های باردار از هفته 18 بارداری باید از یک قرص آهن به‌عنوان مکمل استفاده کنند. اگر خانمی کم‌خونی فقر آهن شدید داشته باشد، ممکن است پزشک 3 قرص در روز برای او تجویز کند. مصرف آهن خوراکی باید تا 3 ماه بعد از زایمان ادامه پیدا کند.

کم‌خونی در یائسگی

کم‌خونی در سنین قبل از یائسگی خطرناک است. بسیاری از خانم‌ها بعد از 40-35 سالگی دچار اختلالات هورمونی می‌شوند. اختلالات هورمونی باعث به هم خوردن نظم عادت ماهانه می‌شود و شیوع بسیاری از بیماری‌ها مانند فیبروم رحمی و... افزایش می‌یابد. همین مساله می‌تواند موجب خونریزی شدید و کم‌خونی شود. بعضی از خانم‌ها در چند سال آخر دوره عادت ماهانه خود دچار خونریزی‌های شدیدی هستند. علت کم‌خونی شدید حتما باید تشخیص داده و درمان شود. کم‌خونی شدید روی سیستم قلبی- عروقی و تنفسی افراد هم تاثیر می‌گذارد و اگر طولانی شود، ممکن است به نارسایی قلبی هم منتهی شود.

بیشتر بخوانید: خونریزی پس از یائسگی

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، خانم‌ها باید دقت کنند بعد از یائسگی و با قطع خونریزی دیگر نمی‌توان گفت کم‌خونی مرتبط با خونریزی عادت ماهانه است. در این مواقع برای یافتن علت کم‌خونی باید به بیماری‌های دیگری مشکوک شد. از آنجا که با افزایش سن احتمال سرطان‌های دستگاه گوارش مانند سرطان روده بزرگ یا کولون بیشتر می‌شود و در این نوع سرطان هم معمولا خونریزی داخلی وجود دارد، لازم است بیمار به متخصص داخلی یا گوارش مراجعه کند./