داروی اشتها آور به کودک بدهیم یا ندهیم؟

بد غذایی و کم اشتهایی کودکان تجربه ای تقریبا مشترک بین مادران است. برخی مادران برای افزایش اشتهای کودک از داروهای اشتها آور استفاده می کنند. این داروها چه عملکردی دارند و برای چه بچه‌هایی لازم و برای چه بچه‌هایی خطرناکند؟

کودکان بنابر غریزه طبیعی حفظ حیات، نیاز دارند غذا بخورند و این یک نیاز طبیعی است مگر آنکه کودک به دلایلی دچار بی‌اشتهایی شده‌ باشد. نتایج مطالعه‌های متعدد نشان داده است، مادران جوان بین بی‌اشتهایی و عدم نیاز به غذا در کودک تفاوت قائل نمی‌شوند و همین مساله باعث می‌شود مدام دنبال راه‌حلی برای افزایش اشتهای فرزند خود باشند.

به گزارش «بهپو»، مهم ترین معیار اشتها و تغذیه کودکان منحنی رشد است. در سال اول، رشد کودک بسیار سریع اتفاق می‌افتد، به گونه‌ای که در پایان 3 سالگی وزن کودک به 3 برابر وزن هنگام تولدش می‌رسد و قدش هم بین 25 تا 30 سانتی‌متر رشد می‌کند، اما در سال دوم، رشد کودک به نصف این میزان می‌رسد و در سال سوم، رشد قدی و وزنی سرعت زیادی ندارد. در حقیقت بعد از 3 سالگی فرآیند رشد به‌‌گونه‌ای است که اگر کودک در سال 8 سانتی‌متر قد کشید و 2تا 3 کیلوگرم وزنش بالا رفت، عالی‌ترین رشد را داشته است.

متاسفانه بسیاری از مادران به زور یا با دادن پاداش یا التماس یا شیوه‌های نادرست دیگر، بچه را وادار به خوردن غذا می‌کنند، در حالی که با این کار سیستم طبیعی رفع نیاز کودک را به هم می‌ریزند و کودک از غذا خوردن متنفر می‌شود یا خاطره بدی از غذا خوردن در ذهنش باقی می‌ماند. برخی از مادران هم برای آنکه اشتهای کودکشان را زیاد کنند، انواع مکمل‌های مولتی‌ویتامین را به کودکشان می‌خورانند یا به او شربت اشتها‌آور می‌دهند.

در مطلب پیش رو عملکرد داروهای اشتها‌آور را بررسی می‌کنیم و اینکه مصرف این دارو برای چه بچه‌هایی لازم و برای چه بچه‌هایی خطرناک است؟ «نوشین محمدحسینی»، به این پرسش پاسخ می‌دهد که بی‌اشتهایی کودک ناشی از چه مشکل‌هایی می‌تواند باشد؟

داروهای اشتها‌آور چگونه باعث افزایش اشتها می‌شوند؟

دارو‌های اشتها‌آور معمولا یک آنتی‌هیستامین هستند که یکی از عوارض آن تاثیر بر اشتهاست. یکی از معروف‌ترین و مهم‌ترین داروهای اشتها‌آور «سیپروهپتادین» است که به عنوان یک داروی آنتی‌هیستامین و ضدآلرژی امروزه در درمان برخی آلرژی‌های غذایی، آلرژی‌های مداوم فصلی، آلرژی‌های مرتبط با خون و پلاسما، آلرژی‌های خفیف پوستی و برخی درمان‌های پوست تجویز می‌شود. از عوارض این دارو در برخی موارد افزایش اشتهاست.

برخی از مادران نیز برای آنکه اشتهای کودکشان را زیاد کنند، انواع مکمل‌های مولتی‌ویتامین را به کودکشان می‌خورانند یا به او شربت اشتها‌آور می‌دهند. باید بدانید مولتی‌ویتامین‌ها خواص مواد غذایی طبیعی را ندارند، بنابراین خیلی به آنها اعتماد نکنید و خودسرانه به کودکتان مکمل ندهید.

این داروها چه عوارضی برای بچه‌ها ایجاد می‌کنند؟

از عوارض آنها می‌توان به گیجی، خواب‌آلودگی، نداشتن تمرکز، نخوابیدن کودک به علت هیجان زیاد، بیقراری، تپش قلب، کاهش فشار خون، اثر بر عملکرد کبد، اسهال، یبوست و استفراغ اشاره کرد. این دارو می‌تواند در کودکان عارضه کاهش هشدار‌های مغزی و اختلال دفع ادراری -به‌خصوص در موارد مسمومیت و مصرف مفرط- ایجاد کند. بیشتر عوارض این دارو به علت اثر سیپروهپتادین بر دستگاه اعصاب مرکزی است.

در چه سنینی نباید از این دارو برای بچه‌ها استفاده کرد؟

مصرف زیاد این دارو در کودکان می‌تواند منجر به توهم، مشکل‌های قلبی و ریوی و حتی مرگ شود. سازمان غذا و داروی آمریکا «FDA» مصرف این دارو را در کودکان زیر 2 سال مطلقا ممنوع اعلام کرده است. در کودکان بین 2 تا 4 سال هم به دلیل احتمال ایجاد مسمومیت مصرف دارو پیشنهاد نشده و در کودکان بالای 4 سال مصرف این دارو تحت نظر پزشک و برای مدت کوتاه بلامانع است.

بیشتر بخوانید: مواد غذایی سرشار از کلسیم برای کودکان

داروهای اشتها‌آور گیاهی چه عملکردی دارند؟

داروهای گیاهی اشتهاآور که عمدتا در کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرند، معمولا عصاره‌ای از گیاهان یا میوه‌هاست؛ مانند عصاره انار که تاثیر سوئی روی کودک ندارد و عملکردش مثل این است که شما یک ماده ترش به کودکتان بدهید که قطعا بعد از آن بچه احساس گرسنگی می‌کند. تصور کنید شما یک لیوان آب انار بخورید یا رب انار را خالی مصرف کنید، مسلما بعد از آن ضعف می‌کنید و نیاز دارید یک ماده خوراکی بخورید تا ضعفتان برطرف شود. عملکرد این داروها نیز به همین صورت است.

برخی شربت‌های اشتها‌آور گیاهی که در عطاری‌ها موجود است را هم نباید خودسرانه مصرف کرد چون از مواد غیرمجازی مانند کورتون که چاق‌کننده است استفاده می‌کنند و قطعا عوارضی را برای کودک به وجود می‌آورند. پس حتی داروهای گیاهی اشتها‌آور را نیز خودسرانه مصرف نکنید و باید حتما برای مصرفشان با پزشک مشورت کنید.

آیا مصرف داروهای اشتها‌آور در مدت زمان کوتاه هم می‌تواند عوارض داشته باشد؟

مدت زمان مصرف داروها اهمیت زیادی دارد و قطعا این داروها چون بر دیگر ارگان‌های بدن نیز تاثیر می‌گذارند، مصرف طولانی‌مدت آنها اصلا توصیه نمی‌شود، اما نکته مهم‌تر این است که بی‌اشتهایی می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد از جمله بیماری‌های عفونی مثل یک عفونت ادراری ساده. والدین با خوراندن شربت اشتهای حتی گیاهی به کودکشان در واقع علامت یک بیماری را پنهان می‌کنند. ممکن است بی‌اشتهایی ناشی از بیماری هورمونی باشد و در این صورت رشد بچه دچار مشکل ‌شود. حتی بیماری تیروئید، دیابت و کم‌خونی نیز همگی روی اشتها تاثیر می‌گذارند. اگر والدین خودسرانه این داروها را به کودکشان بدهند بدون آنکه علت بی‌اشتهایی بچه بررسی شده باشد، ممکن است روند درمان بیماری کودکشان را به تعویق بیندازند و زمانی متوجه شوند که خیلی دیر شده باشد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با 24 بیماری شایع کودکان

به گزارش «بهپو» و به نقل از «هفته نامه سلامت»، بی‌اشتهایی ممکن است ناشی از یک بیماری باشد که تشخیص آن با پزشک است. یکی از عوامل کم‌اشتهایی، کم‌خونی و فقر آهن است. همچنین کمبود روی و ویتامین D3 نیز می‌تواند باعث کم‌اشتهایی در کودکان شود. از سوی دیگر، والدین باید برای رشد فرزندشان منحنی رشد را ملاک قرار دهند، نه نظر شخصی خود را. اگر این منحنی بالارونده بود، به این معناست که بچه سوءتغذیه ندارد ولی اگر روند نزولی باشد، باید حتما کودک را پیش پزشک ببرند تا علت را بررسی کند. بی‌اشتهایی ممکن است ناشی از عفونت یا حتی دندان درآوردن یا اسهال و حتی تب نیز باشد. نکته مهم‌تر اینکه میزان اشتها به عوامل ژنتیک نیز بستگی دارد، در نتیجه نباید کودک را با بچه‌های دیگر در این زمینه مقایسه کرد./