نظم در دوران قاعدگی مقولهای است که به جرات میتوان گفت در سلامت جنسی بویژه در دوران باروری نقش بسیار مهمی دارد. منظور از نظم، نداشتن خونریزی غیرطبیعی است البته خونریزی غیرطبیعی در هر سنی ممکن است دیده شود.
به گزارش «بهپو»، با این وجود این نوع خونریزیها در زمانهای خاصی از زندگی زنان بویژه در سالهای اول شروع پریود، حوالی 35 سالگی که پریودها کوتاهتر میشوند و نیز با نزدیکشدن به سنین یائسگی، شیوع بیشتری دارند. همچنین گاهی پریود اصلا اتفاق نمیافتد یا خونریزی خفیفتر یا شدیدتر میشود.
خونریزی غیرطبیعی رحم به خونریزیهایی گفته میشود که از حالت نرمال سیکل قاعدگی خارج شوند. چرخه طبیعی قاعدگی در افراد مختلف متفاوت است و میتواند فواصل نرمال یعنی بین 24 تا 35 روزه داشته باشد. به علاوه حجم خونریزی دوران قاعدگی نیز بین 10 تا 80 سیسی متغیر است.
مدت خونریزی قاعدگی طبیعی هم در افراد مختلف بین 4 تا 8 روز متفاوت است و اگر به هر دلیل سیکل قاعدگی فردی خارج از قواعد فوق باشد خونریزی غیر طبیعی رحمی اطلاق میشود.
چند اصطلاح مهم در مورد اختلالات خونریزی قاعدگی در زنان
- منوراژی: در این اختلال خونریزی، ممکن است دورههای عادت ماهانه منظم باشد و مشکلی در شروع عادت ماهانه بعدی وجود نداشته باشد، ولی خانم از خونریزی بیش از حد شکایت میکند. اغلب مواقع خونریزی بیش از 80 سیسی در ماه است. تقریبا میتوان گفت یک خانم باید روزانه بیش از 5 پد بهداشتی مصرف کند.
- متروراژی: خونریزی نامنظم و در فواصل دورههای عادت ماهانه رخ میدهد.
- هیپرمنوره: خونریزی بیش از یک هفته دوام دارد.
- هیپومنوره: خونریزی بسیار کم و جزیی در حد لکهبینی است. بعضی خانمها ممکن است 1 یا 2 روز خونریزی داشته باشند و از این بابت نگران شوند که خونریزی بسیار کم است، ولی در همان 1 یا 2 روز خونریزی اگر خانم دچار خونریزی کامل شود، به طوری که چند پد بهداشتی تعویض شود، مشکلی محسوب نمیشود، اما اگر در حد لکهبینی باشد، نیازمند بررسی است.
- اولیگومنوره: فاصله هر دو عادت ماهانه بیشتر از 37 روز است.
- پلیمنوره: فاصله بین دو عادت ماهانه کمتر از 24 روز است.
هیپرمنوره، الیگومنوره و... علت خاصی دارند و پزشک باید این عوامل را بررسی کند. گاهی خانمی هر ماه خونریزی بسیار شدیدی دارد و اگر از او بپرسند چرا تا به حال به پزشک مراجعه نکردی، میگوید خونریزی من از اول همین طور بوده است. درست است که هر کس الگوی خونریزی خاصی دارد، ولی خونریزی بیش از حد ممکن است مربوط به مشکلات انعقادی بیمار باشد. مشکلات انعقادی خانمها معمولا در عادات ماهانه مشخص میشود. خونریزی زیاد باعث میشود فرد مقدار زیادی از ذخایر آهن خود را از دست بدهد و دچار کمخونی شود که تبعات خاص خود را دارد.
به هم ریختن سیکل طبیعی قاعدگی
در یک سال اول شروع قاعدگی و سنین بلوغ به علت تخمکگذاری نامنظم،احتمال سیکلهای با فواصل نامنظم و خونریزی نامنظم بیشتر است و در سنین قبل از یائسگی نیز همین طور میتواند باشد.
تشخیص موارد طبیعی و غیرطبیعی خونریزی قاعدگی در تمام سنین بسیار با اهمیت است و نمیتوان صرف مرتبط کردن آن به وضعیت بلوغ یا یائسگی بیمار را بدون بررسی رها کرد.
عادت ماهانه غیر طبیعی به چه چیز اطلاق می شود؟
- فاصله بین دو پریود تغییر کند
- حجم خونریزی تغییر کند؛ کم یا زیاد شود
- طول مدت زمان پریود مرتب تغییر کند
چرا خونریزی غیرطبیعی؟
خونریزیهای غیرطبیعی سنین بارداری هم زیاد اتفاق میافتد. در سنین باروری علل متعددی از جمله خونریزیهای مرتبط با بارداری، مصرف داروهای هورمونی از جمله قرصهای جلوگیری از بارداری و قرصهای اورژانسی میتواند منجر به خونریزیهای غیرطبیعی شود .استفاده از دستگاه جلوگیری از بارداری -IUD- هم چنین عواقبی دارد.
علل هورمونی مانند به هم خوردگی تعادل استروژن و پروژسترون، هورمونهای مردانه، هورمون پرولاکتین، اختلالات تخمکگذاری، فیبرومها، پولیپ رحم، زخم دهانه رحم، اختلالات انعقادی، بیماریهای عفونی و تغییرات پیش بدخیمی یا بدخیمی، ورزش بیش از اندازه، سندرم تخمدان پلی کیستیک، بارداری یا شیر دهی، استرس، کم کاری تیرویید یا پرکاری تیرویید، ضخامت یا پولیپ رحم هم میتواند با علایم خونریزی غیرطبیعی و نامنظم رحمی همراه باشد. علت نادر تر خونریزی غیر طبیعی می تواند زخم شدن غشای داخلی رحم یا «سندرم آشرمن» باشد. ناگفته نماند لکهبینی یا ترشحات قهوهای رنگ در فواصل قاعدگی و خونریزی یا لکهبینی بعد از نزدیکی از جمله علایمی است که نیاز به بررسی دقیق دارد.
بیشتر بخوانید: علل لکه بینی بین دوره های عادت ماهانه
خونریزی غیرطبیعی دوران نوجوانی
در مورد خونریزیهای غیرطبیعی دوران نوجوانی باید علاوه بر شرح حال دقیق معاینه فیزیکی دقیق از نظر نشانههای بلوغ و اختلالات هورمونی صورت گیرد. اختلالات هورمونی از جمله اختلالات تیروییدی، اختلالات انعقادی، ناهنجاریهای سیستم تناسلی، تودههای لگنی، کیستها، اختلالات تخمکگذاری، حاملگی، بعضی از عفونتهای سیستم تناسلی و... میتوانند از علل خونریزی غیرطبیعی رحمی باشند.
خونریزی غیرطبیعی ناشی از فیبرومهای رحمی
انواع کیستهای تخمدانی اعم از خوشخیم یا بدخیم و اندومتریوز میتواند باعث اختلال در سیکل قاعدگی شود. همچنین یکی از علل شایع خونریزی غیرطبیعی در زنان فیبرومها یا میومها هستند.
فیبروم شایعترین تومور خوشخیم رحمی و معمولا بدون علامت است. فیبروم با توجه به محل رشد آن روی رحم، داخل عضله رحم یا در داخل حفره اندومتر نامهای مختلفی دارد البته محل و سایز فیبروم و علایم آن در تعیین نوع درمان متفاوت است.
اغلب فیبرومها به جراحی یا اقدام خاصی نیاز ندارد و مشکلی هم ایجاد نمیکند؛ ولی اگر فیبروم باعث خونریزی غیرطبیعی رحمی، نازایی یا اثر فشار روی ارگانهای مجاور شود، ممکن است عمل جراحی لازم باشد که بسته به نوع فیبروم جراحی باز، لاپاروسکوپی یا هیستروسکوپی انجام میشود.
ترس از خونریزی دوران یائسگی
همچنین در صورت لزوم باید نمونهبرداری صورت گیرد. یکی از روشهای تشخیصی و درمانی استفاده از هیستروسکوپی -هیستروسکوپی روشی است که در آن دوربین وارد حفره رحمی شده و با بزرگنمایی و با دقت حفره بررسی و در صورت مشاهده ضایعات داخل رحمی میتوان اقدامات درمانی را انجام داد- و نمونهبرداری است که در موارد خاصی از این روش هم استفاده میشود.
قرص ضدبارداری، سفر به مناطق گرم و خطر تشکیل لخته خون!
عادت ماهانه پدیدهای فیزیولوژیک است و به هیچوجه نباید با خوردن قرصهای هورمونی جلوی آن گرفته شود. گاهی خانمها برای رفتن به مسافرت از پزشک میخواهند نحوه مصرف داروهای ضدبارداری را طوری تنظیم کند تا در طول سفر عادت ماهانه نشوند، ولی این کار کاملا اشتباه است و نظم هورمونی بدن را به هم میزند و ممکن است فرد تا مدت طولانی برای بازگرداندن نظم طبیعی عادت ماهانه مجبور شود به پزشک مراجعه کند. حتی چنین اختلالی نگرانیهای زیادی برای او ایجاد خواهد کرد، بهخصوص اگر به مکانهای با آب و هوای گرم سفر کند، به دلیل تغلیظ خون و احتمال بالا بردن لخته توسط قرصهای ضدباردای هورمونی، احتمال ترومبوز -تشکیل لخته- در اندام تحتانی وجود دارد. خطر لخته در اثر مصرف قرصهای ضدبارداری برای افرادی که سابقه وجود لخته در خود یا بستگان درجه اول دارند نیز وجود دارد. این افراد برای انتخاب روش پیشگیری از بارداری حتما باید با پزشک خود مشورت کنند.
تستهای تشخیص خونریزی غیرطبیعی
-
سونوگرافی: با استفاده از امواج صوتی، از اعضای داخل لگن تصویربرداری انجام میشود.
-
بیوپسی -تکهبرداری- از آندومتر: با وسیله خاصی از دیواره رحم –آندومتر- تکهبرداری شده و زیرمیکروسکوپ بررسی میشود.
- سونوهیستروگرافی: به کمک یک لوله باریک مایعی داخل رحم ریخته و همزمان به کمک اولتراسوند از رحم تصویربرداری انجام میشود.
- هیستروسالپینژوگرافی: یک ماده رنگی داخل رحم و لولههای فالوپ تزریق و سپس با اشعه ایکس عکسبرداری انجام میشود.
- کورتاژ: دهانه رحم باز و سپس بافت دیواره رحم به آرامی تراشیده شده و با میکروسکوپ بررسی میشود.
- لاپاروسکوپی: یک وسیله باریک شبیه تلسکوپ از طریق ایجاد برشی درست در زیر یا روی ناف وارد بدن شده و به کمک آن داخل شکم مشاهده میشود.
درمان
دو علت شایع خونریزی غیر عادی ماهانه سندرم تخمدان پلی کیستیک و کم کاری تیرویید است. اگر مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشید پزشک برای درمان از قرص های ضد بارداری یا دارو های هورمونی دیگر استفاده می کند. در صورت ابتلا به کم کاری تیرویید دارو های هورمونی تیرویید تجویز خواهد کرد.
درمان های احتمالی دیگر
- تعویض دارو های ضد بارداری: اگر پس از سه ماه مصرف دارو های هورمونی ضد بارداری بهبودی حاصل نشد احتمالا پزشک دارو های شما را تغییر می دهد. در بعضی از زنان استفاده از نکس پلانون، دپوپروورا یا آی یو دی باعث خونریزی غیر طبیعی می شود.
- تغییر سبک زندگی: برخی از زنان به علت ورزش زیاد دچار تغییراتی در خون ریزی می شوند. این گونه افراد می بایست شدت فعالیت های ورزشی یا تعداد دفعات آن را کاهش دهند. اگر مشکل استرس است می بایست روش های کنترل آن را فرا بگیرند.
- تغییرات فاحش وزنی هم روی عادت ماهانه اثر می گذارد. اضافه وزن تخمک گذاری را مشکل می کند، بنا بر این می بایست وزن را کاهش داد؛ اما کاهش وزن شدید و ناگهانی خود دلیلی بر تغییر عادت ماهانه است.
- هورمون درمانی: غیر عادی بودن عادت ماهانه معمولا به دلیل عدم تعادل هورمون هاست. معمولا پزشکان از دارو های ضد بارداری که حاوی استروژن وپروژسترون هستند استفاده می کنند. دارویی به نام «پروژستین» به پریود شدن زنانی که عادت ماهانه نمی شوند کمک می کنند.
- عمل جراحی: گاهی اوقات زخم یا مشکلات ساختاری رحم یا لوله های فالوپ باعث پریود های غیر طبیعی می شود. پزشک برای تصحیح مشکلات ساختاری یا نقص های مادرزادی پیشنهاد عمل جراحی می کند؛ به ویژه اگر قصد بچه دار شدن داشته باشید. همچنین زخم های شدید دستگاه تولید مثل هم با عمل جراحی رفع می شود./