همه چیز درباره مزایا و مراحل نگهداری خون بند ناف نوزاد

خون بند ناف خونی است که بعد از تولد در بند ناف و جفت باقی می ماند و معمولا دور ریخته می شود، در حالی که می توان با نگهداری آن برای سال های طولانی به افراد نیازمند پیوند مغز استخوان کمک کرد. این خون غنی از سلول های بنیادی است؛ سلول هایی که می توانند بسیاری از بیماری های خطرناک از جمله سرطان را درمان کنند.
به گزارش «بهپو»، «بابک بهار»، فوق تخصص خون و سرطان و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این زمینه به نکات مهمی اشاره می کند که خواندن آن را به همگان توصیه می کنیم.
نگهداری این خون به دو صورت عمومی و خصوصی انجام می شود؛ یعنی شما می توانید خون بند ناف فرزندتان را با پرداخت هزینه در بانک های خصوصی فقط برای خانواده خود نگهداری کنید یا بدون پرداخت هیچ هزینه ای با اهدای آن به بانک های عمومی به درمان افراد غریبه کمک کنید.

قابلیت تبدیل شدن سلول های بند ناف به تمامی بافت های بدن

خون بند ناف یا «ژله وارتون» خونی است که بعد از زایمان در طناب ناف باقی می ماند. این خون تیره رنگ است و حجم آن به طور متوسط به 60 سی سی می رسد. البته به ندرت حجم آن به 75 سی سی هم می رسد.
یک لیوان آب حدود 250 سی سی است، بنا بر این میزان این خون تقریبا از نصف یک لیوان آب هم کمتر است. هر سی سی از خون بند ناف 100 هزار سلول بنیادی دارد. البته سلول های بنیادی در افراد بزرگسال هم در مغز استخوان وجود دارند. این سلول ها مولتی پتانسیل هستند و تقریبا قابلیت تبدیل شدن به تمامی بافت های بدن انسان را دارند.
در واقع سلول های بنیادی با قرار گرفتن در شرایط مستعد بافتی و سلولی می توانند به سلول های خون ساز، سلول های سیستم ایمنی، سلول های بافت استخوانی، سلول های عضله قلب، سلول های کبد، سلول های اعصاب و ... تبدیل شوند.

درمان 71 نوع بیماری با خون بند ناف

امروزه تقریبا در درمان 71 نوع بیماری بشر می توان از خون بند ناف استفاده کرد. در کشور ما هم چند بیماری به طور روزمره با کمک سلول های بنیادی درمان می شوند، از جمله کم خونی ارثی، سرطان خون حاد یا لوسمی و کم خونی آناپلاستیک در کودکان. این خون در گذشته معمولا بعد از زایمان دور ریخته می شد، اما هم اکنون در ایران 3 بانک بزرگ خون بند ناف آن را طبقه بندی و نگهداری می کنند. بانک بیمارستان شریعتی، بانک مرکز رویان و بانک سازمان انتقال خون ایران در این زمینه جزو مراکز پیشرو دنیا هستند. پیوند مغز استخوان در ایران تقریبا از سال 68 آغاز شد و تا امروز آمار آن در کشور بالا بوده است. کشور ما در این زمینه تجربه های بومی منحصر به فردی دارد.

مراحل اقدام برای نگهداری خون بند ناف نوزاد

مادری که می خواهد خون بند نافش را نگه دارد باید قبل از زایمان موضوع را با پزشک زنان خود مطرح کند و به یکی از مراکز نگهداری خون بند ناف مراجعه کند تا کارکنان بانک خون به موقع در اتاق زایمان حضور پیدا کرده و خون بندناف را به طور استریل جمع آوری کنند. این خون در اسرع وقت به بانک فرستاده می شود و در فریزر های تانک ازت در دمای منفی 80 درجه سانتی گراد برای سال های طولانی نگهداری می شود. به این ترتیب خون بند ناف هم برای خود نوزاد و هم برای فرزندان دیگر مادر وهم برای افراد غریبه در آینده قابل استفاده خواهد بود. البته وزن گیرنده خون نباید بیشتر از 20 کیلوگرم باشد. خون بند ناف مزایای بسیاری دارد. این خون به سادگی جمع آوری می شود، بدون نیاز به آماده سازی خیلی پیچیده قابل استفاده است و ارزان تمام می شود. علاوه بر این واکنش پیوند برای میزبان خیلی کم رخ می دهد.

نقش موثر خون بند ناف در درمان سرطان خون کودکان

بیماری «برگر» از دیگر بیماری های قابل درمان با استفاده از خون بند ناف است. در این بیماری رگ ها در اندام های انتهایی بدن بسته می شوند و بافت سیاه می شود. همچنین این خون در ترمیم های عصبی «پارکینسون» کاربرد دارد. تعداد بیماری های قابل درمان با خون بند ناف زیاد است، امابه طور عمده این خون در سرطان خون کودکان و نوزادان، بیماری های نقص سیستم ایمنی، بیماری «فانکونی»، بیماری «هورنر» و غیره کاربرد دارد.

تفاوت نگهداری در بانک خصوصی با عمومی

بانک های خصوصی و دولتی نگهداری کننده خون بند ناف، از نظر روش کار و مراحل قانونی اهدا، جمع آوری و نگهداری خون تفاوت عمده ای ندارند. شرایط نگهداری خون در تمام بانک ها کاملا تحت نظر وزارت بهداشت و درمان است. هزینه های این بانک ها هم از طرف وزارت بهداشت اعلام می شود نباید خیلی بالا باشد. این هزینه ها به کارکنان و نگهداری خون در تانک ازت پرداخت می شوند. در واقع خصوصی سازی امتیازی است که دولت به بخش های خصوصی می دهد تا در این زمینه گسترش پیدا کنند و بتوانند خدمات خود را در اختیار مردم بگذارند. بنا بر این از نظر کیفیت کار بین این بانک ها تفاوتی وجود ندارد. افراد می توانند خون بند ناف را فقط برای خانواده خودشان فریز کنند یا آن را به بانک های عمومی اهدا کنند تا اگر فرد غریبه ای با آن تطابق بافتی داشته باشد، بتواند از این خون استفاده کند.

پیوند سلول های بنیادی با تزریق خون انجام می شود

پیوند سلول های بنیادی در واقع یک نوع تزریق خون است. این سلول ها 3 خاصیت ویژه دارند؛ خیلی سریع رشد می کنند، مولتی پتانسیل هستند و به بافت های مختلف تبدیل می شوند. آنتی ژن ها یا گیرنده های سلول های بنیادی هم آشیانه جو هستند و وقتی داخل رگ گیرنده تزریق می شوند بعد از چرخش کوتاهی در بدن به صورت خودکار داخل مغز استخوان قرار می گیرند و آنجا مستقر می شوند. در واقع این سلول ها وارد سیستم هماتوپویتیک بدن می شوند و سپس به کبد، طحال، ریه و ... منتقل می شوند و بابافت های مجاور خود روابط سلولی برقرار می کنند. در ادامه هم شروع به رشد می کنند و سلول های مورد نظر بدن را می سازند.

جمع آوری خون بند ناف، اقدامی بی خطر برای مادر و نوزاد

به مادران عزیز توصیه می شود حتما خون بند ناف فرزندان خود را نگهداری کنند تا تعدا بانک های خون بند ناف در ایران زیاد شود و دریافت کنندگان آن روز به روز افزایش یابند. برای استفاده از خون بند ناف، مراکز پیوند مغز استخوان باید درخواست رسمی صادر کنند. بعد از آن کد تطابق بافتی خون بند ناف با شخص گیرنده مقایسه می شود و اگر جواب مثبت بود در اختیار گیرنده قرار می گیرد.

درمان سکته قلبی با خون بند ناف

تحقیقات در مورد تاثیر سلول های بنیادی بر بیماری های مختلف هنوز در حال انجام است. این سلول ها در حال حاضر بیشتر برای بیماری های خونی مثل لوسمی، آنمی فانکونی و بیماری هایی مثل برگر، پارکینسون، آرتریت روماتویید شدید و ... قابل استفاده هستند. درساعات اولیه سکته قلبی هم می توان با تزریق سلول های بنیادی در عروق کرونر و رگ های شریانی تغذیه کننده محل انفارکتوس –محل تخریب بافت های سلول قلب- باعث کوچک تر شدن اندازه انفارکتوس شد. در درمان «نکروز آواسکولار» سر استخوان ران هم تزریق سلول های بنیادی گاهی می تواند اندازه نکروز را کوچک تر کند.

تاثیر در بهبود بعضی از فلج ها

به گزارش «بهپو» به نقل از هفته نامه «سلامت»، در آسیب های نخاعی –قطع نخاع، تزریق سلول های بنیادی توانسته اندازه محل آسیب نخاعی را کوچک تر کند. در آسیب های نخاعی کوچک هم گاهی باعث ترمیم آن شده است. لازم به ذکر است هر نوع فلجی را نمی توان با این روش درمان کرد فقط فلج های ویژه ای را که نخاع در یک محل قطع شده یا ضربه به نخاع خورده یا فشاری به آن آمده باشد، با این روش بهبود پیدا می کنند./