همه آنچه که باید درباره داروهای ضد افسردگی بدانید

این مقاله برای افرادی که می‌خواهند اطلاعات بیشتری درباره داروهای ضدافسردگی بدانند تهیه شده و در مورد چگونگی عملکرد داروها، اثر دارو ها، عوارض جانبی و درمان‌های غیردارویی اطلاعات مفیدی را در اختیار شما قرار می‌دهد.

دارو های ضدافسردگی

دارو های ضدافسردگی علائم بیماری افسردگی را از بین می‌برند. این داروها در دهه 1950به بازار آمدند و از آن زمان به طور مرتب استفاده می‌شوند. امروزه حدود 30 نوع دارو های ضدافسردگی از 4 گروه مختلف وجود دارد:

سه‌حلقه‌ای‌ها یا تری‌سیکلیک‌ها (Tricyclics)
مونوآمینو اکسیدازها (MAOI)
مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین (SSRIs)
مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین و نورآدرنالین (SNRIs).

دارو های ضدافسردگی چگونه اثر می‌کنند؟

جواب قطعی برای این سوال وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد که داروهای ضدافسردگی فعالیت بعضی از مواد شیمیایی مغز را به نام نوروترانسمیترها(انتقال‌دهنده عصبی) افزایش می‌دهند.در افسردگی غالبا سروتونین و نورآدرنالین که هر دو جزو انتقال‌دهنده‌های عصبی هستند، دچار اختلال می‌شوند.

دارو های ضدافسردگی در چه مواردی تجویز می‌شوند؟

افسردگی متوسط و شدید (لازم به ذکر است که معمولا برای افسردگی خفیف دارو تجویز نمی‌شود.)
اضطراب شدید و حملات پانیک
اختلالات وسواسی- جبری
دردهای مزمن
اختلالات تغذیه‌ای (Eating Disorders)
اختلالات استرسی پس ازسانحه

اگر نمی‌دانید چرا داروی ضدافسردگی برای شما تجویز شده، از پزشک خود بپرسید.

داروهای ضدافسردگی تا چه حد موثر هستند؟

بعداز3 ماه درمان 50 تا 65 درصد افراد بهبودی چشمگیری پیدا می‌کنند، در حالیکه این درصد برای افرادی که دارونما (پلاسبو) استفاده کنند 25تا 30 درصد است. این نکته که بعضی افراد با دارونما بهتر می‌شوند شاید جالب به نظربرسد، ولی لازم است بدانید که این اثر مشابه اثری است که مسکن‌ها می‌توانند روی احساس ما داشته باشند. از طرف دیگر هر دارویی که ما استفاده می کنیم، مقداری از اثر خود را مدیون داشتن نام دارو بر خود است، به این معنی که افراد گاهی صرف اینکه فکر می‌کنند دارو استفاده می‌کنند احساس بهتری پیدا می‌کنند.

آیا داروهای ضدافسردگی جدید بهتر از داروهای ضدافسردگی قدیمی هستند؟

بله و خیر. داروهای ضدافسردگی قدیمی‌تر (سه‌حلقه‌ای‌ها) به همان اندازه داروهای جدید موثر هستند، اما داروهای جدید اثرات جانبی نسبتا کمتری دارند. یک نکته مهم این است که اگر فردی تعداد زیادی از این داروها را یک‌باره استفاده کند (به طور اتفاقی یا به منظور خودکشی)، چندان خطرناک نیست.

آیا داروهای ضدافسردگی عوارض جانبی دارند؟

بله، پزشک شما در این زمینه شما را راهنمایی می‌کند و در عین حال، لازم است که شما وی را از هرگونه بیماری دیگر خودتان آگاه سازید.

در زیر فهرستی از عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی مختلف آورده شده است.

سه‌حلقه‌ای‌ها: خشکی دهان، لرزش خفیف، تپش قلب، یبوست، خواب‌آلودگی و افزایش وزن از عوارض شایع این دسته داروها هستند. در افراد سالخورده، عوارض دیگری مانند گیجی، کندی در شروع و توقف جریان ادرار، افت فشارخون و گاهی ازدست دادن تعادل و افتادن، ممکن است اتفاق بیفتد. اگر بیماری قلبی دارید بهتر هست از این گروه ضدافسردگی‌ها استفاده نکنید.

آقایان ممکن هست دچار اختلالاتی در نعوظ یا انزال دیررس شوند. استفاده یک‌باره از مقدار زیادی از این دارو (به منظور خودکشی) می‌تواند بسیار خطرناک باشد
مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین: طی دو هفته اول ممکن است، احساس تهوع و اضطراب بیشتری کنید. بعضی از این داروها می‌توانند باعث سوء‌هاضمه شوند ولی اگر همراه غذا میل شوند این مسئله برطرف خواهد شد.از عوارض جانبی دیگر این گروه می‌توان، ایجاد اختلال در عملکرد جنسی را نام برد. مواردی نیز از پرخاشگری گزارش شده که البته تعداد آن زیاد نیست.
آگاهی داشتن از عوارض جانبی این داروها ممکن است نگران‌کننده باشد، خصوصا اینکه بروشور همراه دارو، حتی عوارض جانبی بیشتری را ذکر می‌کند که ممکن است به نگرانی شما بیفزاید. اما بیشتر افراد، دچار هیچ عوارض جانبی نشده یا دچار شکل خفیفی از عوارض جانبی خواهند شد. عوارض جانبی غالبا در عرض چند هفته برطرف خواهد شد. اما داشتن فهرست آنها مهم است چون درصورتی که دچار عوارض جانبی شوید، متوجه آن خواهید شد و می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی جدی مانند، اختلال جریان ادرار، گیجی، فراموشی و از دست دادن تعادل و افتادن، در افراد جوان و میانسال به ندرت اتفاق می‌افتد. داشتن افکار خودکشی یا خودآزاری در افرادی که افسرده هستند امر شایعی است. درصورت داشتن این افکار، با پزشک خود صحبت کنید. این افکار به محض بهتر شدن افسردگی، برطرف خواهد شد.

مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین و نورآدرنالین: عوارض جانبی آنها مشابه با SSRIs بوده ولی ونلافاکسین برای کسانی که مشکل جدی قلبی دارند، تجویز نمی‌‌شود. این دارو ممکن است باعث افزایش فشارخون شود بنابراین فشارخون باید اندازه‌گیری شود.
مونوآمینو اکسیداز: این نوع ضد‌افسردگی‌ها این روزها به‌ندرت تجویز می‌‌شوند. اگر این دسته داروها، همراه با غذاهایی مصرف شوند که حاوی ماده‌ای موسوم به تیرامین هستند، می‌‌توانند باعث افزایش فشارخون شوند. اگر نیاز به مصرف آنها داشته باشید، پزشکان فهرست غذاهایی را که باید پرهیز کنید، به شما می‌دهند.

در مورد رانندگی یا کار با ماشین‌آلات چطور؟

برخی ضد‌افسردگی‌‌ها باعث خواب‌آلودگی شده و واکنش‌های شما را کند می‌‌سازند (داروهای قدیمی‌‌تر احتمالا بیشتر این اثر را دارند) اما، برخی از آنها می‌‌توانند هنگام رانندگی هم تجویز شوند. ولی بخاطر داشته باشید که افسردگی به‌خودی خود در تمرکز شما اختلال ایجاد کرده و می‌تواند باعث افزایش خطر تصادف ‌شود. اگر تردید دارید، قبل ازاقدام به رانندگی وضعیت خود را با پزشکتان در میان بگذارید و نظرش را جویا شوید.

آیا ضد‌افسردگی‌‌ها اعتیادآورند؟

داروهای ضدافسردگی باعث ایجاد اعتیادی که افراد با مصرف آرام‌بخش‌ها، الکل یا نیکوتین پیدا می‌کنند، نمی‌شوند، زیرا با گذشت زمان نیازی به افزایش دوز مصرفی (برای رسیدن به همان اثر قبلی) ندارید و با قطع آنها میل به مصرف مجدد آنها نخواهید داشت. هرچند دراین مورد هنوز باید بحث و تحقیق شود، زیرا علی‌رغم نداشتن علائم اعتیاد، تا یک سوم افرادی که مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین و مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین را قطع کرده‌اند، علائم نشانگان ترک را داشته‌اند. این موارد عبارتست از:

احساس ناراحتی در معده
علائم شبیه سرماخوردگی
اضطراب
گیجی در شب (vivid) و رویاهای زنده
احساساتی در بدن که شبیه شوک الکتریکی است.

در اکثر افراد این علائم فوق ملایم است، ولی برای عده کمی از افراد می‌‌تواند شدید باشد. این علائم عمدتا با مصرف «پَروگزتین» با نام تجارتی سروگزات و «ونلافاکسین» با نام تجارتی افکسور رخ می‌‌دهد. برای جلوگیری از این موضوع، معمولا کاهش تدریجی دوز ضد‌افسردگی‌ها قبل از قطع ناگهانی آنها توصیه می‌شود.
عده‌ای گزارش کرده‌اند که بعد از مصرف مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین برای چند ماه و قطع آن، احساس کرده‌اند که به دارومعتاد شده‌اند، اما بیشتر پزشکان معتقدند که این علائم در واقع به علت بازگشت افسردگی است و نه اعتیاد به مصرف ضدافسردگی‌ها. کمیته ایمنی داروها در بریتانیا مدارک موجود را در سال 2004 مرور کرده و نتیجه گرفته که طبق معیارهای بین‌المللی، هیچ‌گونه شواهدی دال بر اینکه مصرف مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین و ضد‌افسردگی‌های مرتبط، باعث وابستگی شدید یا بروز نشانگان وابستگی شوند، وجود ندارد.

صفحه جدید

ضدافسردگی‌های مهارکننده اختصاصی بازجذب سروتونین و تمایلات به خودکشی در جوانان

شواهدی از افزایش افکار خودکشی (و نه الزاما اقدام به خودکشی) و عوارض جانبی دیگر در جوانان مصرف کننده ضد‌افسردگی‌ها دیده شده است. بنابراین مصرف مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین در نوجوانان زیر 18 سال مجاز نیست. هرچند، طبق دستورالعمل موسسه تعالی سلامت و مراقبت‌های بریتانیا، مصرف فلوکستین که یک مهارکننده‌ اختصاصی بازجذب سروتونین است، در افراد زیر 18سال ، منعی ندارد.
شواهدی دال بر افزایش افکار خودکشی یا خودآزاری در افراد بالای 18 سال که ضدافسردگی‌ها را مصرف می‌کنند، دیده نشده است. اما از آنجایی که جوانان بیشتر از بزرگسالان دست به خودکشی می‌‌زنند، اگر این گروه، مصرف کننده ضدافسردگی‌ها هستند، باید بیشتر مراقب آنها بود.

در مورد بارداری چطور؟

در زمان حاملگی‌ بهتر است که از مصرف داروها اجتناب شود یا به حداقل ممکن کاهش داده شود. اما اگر شما جزو آن دسته از افراد هستید که نیاز به دارو دارید، در مورد مزایا و مضرات مصرف دارو در دوران حاملگی‌ با پزشکتان مشورت کنید و همچنین به موارد زیر توجه کنید:

شدت بیماری شما در گذشته
اثر بیماری شما روی شما و فرزندتان
آگاهی‌ از جدیدترین توصیه‌ها در مورد مصرف داروهای ضدافسردگی در حاملگی‌.
درمان‌های جایگزین دارویی مانند شناخت‌رفتار درمانی.

در مورد شیردهی چطور؟

تعداد زیادی از مادران به مصرف داروهای ضدافسردگی در طول دوران شیردهی ادامه می‌دهند. در این مورد هم بهتر است در مورد مزایا و مضرات مصرف دارو‌ با پزشکتان مشورت کنید و همچنین به موارد زیر توجه کنید:

مزایای شیردهی‌
چه مقدار از دارو وارد شیر شما می‌شود

اگر شما داروی ضدافسردگی‌تان را بعد از زایمان تغییر دهید، خطر عود مجدد بیماری چقدر است؟

در نظر گرفتن شرایط نوزادان نارس یا دارای مشکلات جسمی‌.

در مورد کودک چطور؟

مقدار ناچیزی از داروهای ضدافسردگی از طریق شیرمادر به نوزاد منتقل می‌شوند. نوزادان پس از چند هفته اول تولد به علت کارا بودن کلیه‌ها و کبدشان، همانند بزرگسالان، قادر هستند داروهای ضدافسردگی دریافت شده را از طریق شیر، تجزیه و دفع کنند، بنابراین خطر جدی متوجه نوزاد نیست. بعضی داروهای ضدافسردگی، مانند آمی‌تریپتیلین و نورتریپتیلین به مقدار بسیار کمی در شیر ترشح می‌شوند. در این مورد می‌توانید از پزشک یا دکتر داروساز خود سوال کنید. با توجه به اثرات مفید شیردهی، به‌نظر می‌رسد بهتر است حتی در مواردی که مادر داروی ضدافسردگی مصرف می‌کند، به شیردهی ادامه دهد.

ضدافسردگی‌‌ها چگونه باید مصرف شوند؟

با پزشکتان در چند هفته اول شروع مصرف دارو در تماس باشید. برای برخی داروهای سه‌حلقه‌ای قدیمی‌‌تر، شروع با دوز کمتر و بالا بردن آن درعرض چند هفته بهتر است. بنابراین اگر با پزشکتان در تماس نباشید، دوز دارویی کافی را دریافت نخواهید کرد. اما در مورد داروهای مهارکننده‌ اختصاصی بازجذب سروتونین معمولا نیازی به افزایش دوز نیست.
دوزی را که شروع می‌‌کنید، معمولا دوزی است که آن را ادامه خواهید داد.
مصرف دارو رابه علت عوارض جانبی قطع نکنید، بسیاری ازاین عوارض درعرض چند روز از بین خواهند رفت. قرص‌ها را قطع نکنید مگر اینکه اثرات جانبی واقعا ناخوشایند باشند. اگر چنین بود، بلافاصله پزشک خود را مطلع کنید. اگر احساس می‌کنید افسردگی‌تان بدترشده، به پزشک خود بگوئید، چراکه ممکن است نیاز باشد داروی دیگری برایتان تجویز شود. همچنین اگر دچار اضطراب یا بی‌قراری شده‌اید باید پزشکتان را در جریان امر قرار دهید.
داروی ضدافسردگی خود را هر روز مرتب مصرف کنید، درغیر این صورت، موثر نخواهند بود.
داروهای ضدافسردگی سریع اثر نمی‌‌کنند. کمی تحمل داشته باشید. در بیشتر افراد 2-1 هفته طول می‌کشد تا اثرات قرص معلوم ‌شود ولی گاهی ممکن است برای مشاهده تاثیر کامل تا 6 هفته زمان نیاز باشد.
در مصرف دارو استقامت داشته باشید، چراکه قطع زودهنگام دارو، شایع‌ترین‌ علت عدم بهبود یا بازگشت افسردگی است.
سعی کنید الکل مصرف نکنید. الکل می‌تواند افسردگی شما را تشدید ‌‌کند، ضمن اینکه مصرف آن با داروهای ضدافسردگی تداخل دارد (باعث افت سطح هوشیاری و خواب‌آلودگی می‌شود). این امرمنجر به مشکلاتی در رانندگی یا هرچیزی که نیاز به تمرکز دارد، می‌انجامد.
داروهای ضدافسردگی را از دسترس اطفال دور نگه دارید.
اگر وسوسه شدید که با مصرف یک‌باره تعداد زیادی قرص خودکشی کنید، سریعا پزشکتان را در جریان بگذارید و قرص‌هایتان را به فرد دیگری بدهید تا برایتان نگه دارد.
اگر هنگام تغییر دوز دارویتان، دچار تغییرات عمده احساسی شدید، پزشکتان را در جریان بگذارید.

دارو باید چه مدت مصرف شود؟

ضدافسردگی‌‌ها لزوما عامل افسردگی را درمان نمی‌کنند. بدون هیچ درمانی، بیشتر افسردگی‌‌ها بعد از 8 ماه بهتر می‌‌شوند. اگر قبل از 8 یا 9 ماه دارو را قطع کنید، احتمالا علائم افسردگی باز می‌‌گردد. در حال حاضر توصیه می‌‌شود، حداقل تا شش ماه بعد ازاحساس بهبودی، مصرف داروهای ضدافسردگی ادامه یابند. گاهی یافتن علت افسردگی می‌تواند بسیار مفید باشد و باعث شود احتمال بازگشت افسردگی به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد. اگر دو یا بیش از دو حمله افسردگی داشته‌اید، درمان را باید حداقل برای دو سال ادامه دهید.

اگر افسردگی عود کند (باز گردد)، چطور؟

برخی افراد بارها دچار افسردگی شدید می‌‌شوند. حتی وقتی که بهتر می‌شوند، باید چند سال داروی ضدافسردگی استفاده کنند تا افسردگی آنها مجددا باز نگردد. این امر در افراد سالخورده شایع‌تراست. برای برخی از این افراد، داروهای دیگر مثل لیتیوم تجویز می ‌شود، ضمن اینکه روان‌درمانی علاوه بر مصرف قرص می‌‌تواند مفید باشد.

این داروها چه اثری برزندگی‌مان خواهند داشت؟

افسردگی تجربه ناخوشایندی است و می‌‌تواند روی عملکرد واحساس لذت شما از زندگی تاثیر نامطلوب بگذارد. داروهای ضدافسردگی می‌‌توانند به بهبود سریع‌تر شما کمک کنند. این داروها توسط پزشک شما تجویز شده و به جز عوارض جانبی ذکر شده در بالا، اصولا تاثیر دیگری نباید روی زندگی داشته باشد. افرادی که این قرص‌ها را مصرف می‌کنند، به ویژه قرص‌های نسل جدیدتر، معمولا به فعالیت‌های اجتماعی و عادی خود ادامه می‌دهند.

اگر افسردگی شما مزمن باشد، ممکن است نزدیکان شما (به عنوان مثال همسر) به خلق‌وخوی افسرده شما عادت کرده باشند. برخی افراد گزارش کرده‌اند به تدریج که افسردگی‌شان بهتر شده و دید بهتری پیدا کرده‌اند، با نزدیکان خود دچار مشکل شده‌اند. این می‌‌تواند باعث بروز اصطکاک و سوء‌تفاهم بین طرفین شود، به این دلیل بهتر است افراد از این موضوع آگاه باشند و در صورت مواجهه با آن، بتوانند در این باره با یکدیگر صحبت کنند یا در صورت لزوم از پزشک خود راهنمایی بگیرند.

اگر از این داروها مصرف نکنیم، چه خواهد شد؟

نظر دادن در این باره آسان نیست. بستگی به علت تجویز آنها، شدت افسردگی شما و مدت ابتلا به افسردگی دارد. بیشتر افسردگی‌‌ها پس از حدود 8 ماه به طور خودبه‌خود درمان می‌‌شوند. اگر افسردگی شما خفیف است بهتر است از یکی از روش‌های درمانی زیر بهره بگیرید. در صورتی که نمی‌توانید یکی از این روش‌ها را انتخاب کنید، با پزشکتان مشورت کنید.

چه روش‌های درمانی دیگری وجود دارند؟

تنها مصرف قرص کافی نیست. پیدا کردن راه‌هایی که بتوانند باعث ایجاد حس بهتری در شما شود هم مهم است، چرا که شانس برگشت افسردگی را کم می‌کند. این راه‌ها می ‌تواند شامل: کسی که بتوانید با او صحبت کنید، ورزش کردن به طور منظم، کاهش مصرف مشروبات الکلی، تغذیه سالم و کافی، تکنیک‌های خوددرمانی که کمک به آرامش شما می‌کنند و پیدا کردن راهی برای حل مسائلی که در ابتدا باعث بروز افسردگی در شما شده‌اند، باشد.
روان‌درمانی: روش‌های روان‌درمانی موثر و متفاوتی برای درمان افسردگی وجود دارد. مشاوره در افسردگی خفیف مفید است. تکنیک‌های حل مشکل در درمان افسردگی که به علت مشکلات زندگی ایجاد شده، نیز مفید است. رفتار درمانیِ شناختی، به شما کمک می‌‌کند به شناخت بهتری از طرز تفکرتان نسبت به خودتان، افراد دیگر و دنیای اطراف پیدا کنید.
روشنایی: بعضی افراد طی زمستان دچار افسردگی شده و در زمانی که روزها آفتابی و بلند است، بهبود می‌یابند. این حالت، اختلالِ خلقیِ فصلی نامیده می‌شود. در این شرایط ممکن است استفاده از جبعه نور مفید باشد، که در واقع یک منبع نور روشن است که می‌توانید طی زمستان هر روز و به مقدار معینی از آن استفاده کنید. این منبع در واقع کمبود نور را در زمستان جبران می‌کند.
ورزش و مطالعه کتاب‌های روانشناسی که بر اساس رفتار درمانیِ شناختی تالیف شده‌اند، می‌‌توانند درمان‌های موثری برای افسردگی باشند./

ورود به حساب کاربری