چگونه با رایج ترین اورژانس های طبی مواجه شویم؟

قرار گرفتن در شرایط پرخطر وقتی با نیمه‌تعطیل بودن بسیاری از مراکز درمانی در تعطیلات عید همراه می‌شود به ما گوشزد می‌کند که باید فراگیری الفبای کمک‌های اولیه را جدی‌ بگیریم. فراگیری اصول کمک‌های اولیه و دانستن الفبای مواجهه با رایج‌ترین اورژانس‌های طبی همیشه لازم است و گاهی لازم‌تر. تعطیلات عید یکی از همان ایامی است که در آن، دانستن اصول کمک‌های اولیه ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. دلیلش هم روشن است. قرار گرفتن در شرایط پرخطر (مانند خطر برق‌گرفتگی هنگام خانه‌تکانی، خطر غرق‌شدگی در دریا متعاقب افزایش آمار سفر به شمال کشور، خطر خونریزی متعاقب افزایش آمار تلفات رانندگی در سوانح جاده‌ای و...) وقتی با نیمه‌تعطیل بودن بسیاری از مراکز درمانی در تعطیلات عید همراه می‌شود به ما گوشزد می‌کند که باید فراگیری الفبای کمک‌های اولیه را جدی‌ بگیریم. آنچه در صفحات پیش رو می‌خوانید، مروری است بر مهم‌ترین نکته‌هایی که باید هنگام مواجهه با رایج‌ترین اورژانس‌های طبی، قدم‌به‌قدم در نظر بگیرید و به کار ببندید. با ما همراه شوید.

خونریزی

محل زخم را به طور مستقیم فشار دهید تا خونریزی متوقف شود. بهتر است فشار در تمام سطح زخم به طور همگن پخش شود.
برای فشار آوردن بر زخم می‏توانید از گاز استریل، پارچه یا حوله تمیز، ملحفه یا دستمال کاغذی و حتی دست‏هایتان (اگر تمیز باشند) استفاده کنید. یخ و کیسه آب سرد نیز به قطع خونریزی و کاهش تورم کمک می‏کنند.
یک فشار محکم و ثابت را روی زخم به مدت 5 تا 15 دقیقه حفظ کنید. این کار، خونریزی بیشتر زخم‏ها را بند می‏آورد.
اگر زخم در کف پا، کف دست، ساق یا بازو باشد، می‏توانید از جاذبه زمین برای کاهش جریان خون استفاده کنید. برای این منظور، کافی است عضو آسیب‏دیده را طوری از سطح زمین بلند کنید که از سطح قلب مصدوم بالاتر باشد.
اگر خونریزی قطع نشد، میزان فشار بر زخم را افزایش دهید.
اگر خونریزی توسط جراحت جدی‏تری به وجود آمده و کنترل آن آسان نیست، به مراجعه فوری به پزشک برای بخیه کردن زخم نیاز است. اگر مصدوم طی 10 سال گذشته واکسن کزاز تزریق نکرده باشد، مشاوره با پزشک برای تزریق واکسن نیز ضرورت دارد.

خون‌دماغ (خونریزی از بینی)

مصدوم را کمی متمایل به جلو، بنشانید تا خون وارد گلویش نشود. از او بخواهید اگر طعم خون در دهانش حس می‏کند، آن را بیرون بریزد.
با فشار دو انگشت (شست و اشاره)، بینی مصدوم را از دو طرف بگیرید. اگر او خودش می‏تواند این کار را انجام بدهد، شما یک کمپرس سرد تهیه کنید و روی بینی و اطراف آن بگذارید.
فشار روی بینی را برای مدت 10 دقیقه بدون وقفه ادامه دهید.
اگر فشار موثر نبود، یک تکه گاز استریل یا پارچه تمیز در سوراخ بینی فرو کنید. برای این کار نباید از پنبه جاذب استفاده کنید چون خطر چسبیدن پنبه به دیواره بینی وجود دارد. حتما انتهای گاز استریل یا پارچه را بیرون بگذارید تا بعدا بتوانید به راحتی آن را از بینی مصدوم خارج کنید. بهتر است بینی پرشده را نیز 5 دقیقه با دو انگشت فشار دهید.
اگر جسمی در بینی وجود دارد، برای خارج کردن آن اقدام نکنید. در عوض، از مصدوم بخواهید به آرامی فین کند و اگر این کار موثر نبود، به پزشک مراجعه کنید.
بعد از قطع خونریزی از بینی، تا چند ساعت از فین کردن و دستکاری آن پرهیز کنید.

خفگی کودکان

اگر کودک در حال سرفه است، هیچ کاری نکنید. سرفه به تنهایی قادر است جسم خارجی را از گلوی بیمار خارج کند.
اگر راه هوایی مسدود شده و کودک برای تنفس تقلا می‏کند، هرگز انگشت‏تان را برای درآوردن جسم خارجی‏ای که اصلا آن را ندیده‏اید، داخل دهان کودک نکنید، چرا که ممکن است این کار باعث برگشت جسم خارجی به درون راه هوایی کودک شود و حالت خفگی را تشدید کند.
کودک زیر یک سال را باید طوری با دست‏تان آویزان کنید که سرش پایین تر از بدنش قرار بگیرد. سپس با کف دست‏تان 4 ضربه محکم به پشت‏اش، دقیقا بین شانه‏هایش، بزنید. برای بچه‏های بزرگ‏تر هم باید همین کار را انجام بدهید ولی باید آنها را به جای دست روی زانوی خود قرار دهید.
بعد از 4 ضربه باید 4 فشار (مطابق مانور هامیلیش) به شکم او وارد کنید.

شکستگی استخوان

اگر شک دارید که پای مصدوم شکسته یا نه، او را حرکت ندهید؛ مگر اینکه خطری جانش را تهدید کند. سپس کارهای زیر را انجام بدهید.
وضعیت تنفسی مصدوم را بررسی کنید. اگر مصدوم نفس نمی‏کشید یا تنفس ضعیفی داشت، به او تنفس دهان به دهان بدهید.
اگر مصدوم دچار خونریزی مشهود بود، فشار مستقیمی روی موضع خونریزی وارد کنید.
مصدوم را گرم و آرام نگه دارید.
اگر استخوان از پوست بیرون زده، اصلا برای بازگرداندن استخوان به درون پوست تلاش نکنید. برای اینکه زخم خشک نشود، بهتر است از یک پانسمان مرطوب استفاده کنید.
دنبال جا انداختن مفصل نباشید.
نگذارید مصدوم بلند شود و راه برود.
شکستگی‏های شدید را آتل‌بندی کنید تا از درد و عوارض بعدی پیشگیری شود.

غرق ‏شدگی

در غرق‏ شدگی به دنبال قطع تنفس، بین 4 تا 6 دقیقه می‏توان زنده ماند. پس در این مدت کوتاه، مراحل زیر را به سرعت و با دقت انجام دهید.
مصدوم را فورا از آب خارج کنید و در طول انجام این کار، خیلی مراقب باشید زیرا فردی که در حال غرق شدن است، گاهی آنقدر وحشت‏زده می‏شود که ممکن است شما را سفت بگیرد و جان شما را نیز به خطر بیندازد. در صورت امکان، بهتر است یک شاخه یا کنده‏ی درخت را به جایی که دستش می‏رسد، بفرستید.
اگر مصدوم بیهوش است، حتی‏المقدور از یک وسیله شناور استفاده کنید و او را با احتیاط روی آن قرار دهید. وقتی از آب خارج شدید، مصدوم را به پشت بخوابانید.
اگر مصدوم نفس نمی‏کشید به او تنفس دهان به دهان بدهید و این کار را تا زمانی‏که او بدون کمک شما شروع به تنفس کند یا کمکی از راه برسد، ادامه بدهید. یادتان باشد که بازگشت به تنفس عادی در چنین فردی ممکن است بین 1 تا 2 ساعت طول بکشد. به هر حال در چنین شرایطی، به هیچ عنوان نباید مصدوم را تنها بگذارید.
وقتی او بدون کمک شما شروع به تنفس کرد، حتی اگر هنوز سرفه می‏کند، کافی است کنارش بایستید تا امدادگران از راه برسند.

سکته یا حمله قلبی

1-درد قفسه سینه صرفا به معنای حمله قلبی نیست. این درد می‏تواند به دنبال سوء‏هاضمه، کشیدگی عضلات بین‏دنده‏ای یا عفونت‏های ریوی نیز ایجاد شود. علایم هشداردهنده یک حمله قلبی عبارتند از:

درد شدید قفسه سینه که بیش از 2 دقیقه طول بکشد، با احساس خفگی همراه باشد و به گردن، شانه یا بازو انتشار پیدا کند.
تنگی‏نفسی که در حالت دراز‏کش تشدید ‏شود و در حالت ‏نشسته تخفیف یابد.
تعریق شدید
تهوع یا استفراغ
نبض نامنظم
رنگ‏پریدگی یا کبود شدن لب‏ها و پوست
ضعف
اضطراب شدید و احساس مرگ

2-اگر نشانه ‏های بالا را در فردی مشاهده کردید، فورا اورژانس را خبر کنید.
3-فرد را به حالت نشسته یا نیمه ‏خوابیده قرار دهید. لباس‏های تنگ او را شل کنید و بدنش را حتی ‏المقدور گرم نگه دارید.
4-اگر مصدوم بیهوش شد، به سرعت تنفس و نبض او را بررسی کنید. اگر مصدوم استفراغ کرد، سرش را به یک سمت بچرخانید و دهانش را تمیز کنید.
5-اگر داروی آنژین قلبی (قرص زیرزبانی نیتروگلیسیرین) در دسترس بود به مصدوم کمک کنید دارویش را مصرف کند.
6-اگر مصدوم بیهوش بود و شما دوره آموزش احیای قلبی ریوی را گذرانده‏اید، نبض او را بررسی کنید و اگر نبض را حس نکردید، عملیات احیا را شروع کنید. البته برای 7-انجام عملیات احیا حتما باید آموزش دیده باشید. این کار، کاری نیست که صرفا با خواندن کتاب، بتوان آن را یاد گرفت.

خفگی

گیر کردن یک جسم خارجی در گلو و بسته شدن راه هوایی می‏تواند به قطع تنفس و بیهوشی منجر شود و طی 4 تا 6 دقیقه به مرگ مصدوم بینجامد. رایج‏ترین نشانه ‏های خفگی عبارتند از: گرفتن گلو با یک یا دو دست، دشواری تکلم و تنفس همراه با نفس‏های منقطع و صدادار. در این مواقع، شما باید به سرعت وارد عمل شوید ولی هرگز نباید به پشت مصدوم ضربه بزنید، چرا که این کار ممکن است وضعیت مصدوم را بدتر کند.
اگر مصدوم می‏تواند حرف بزند، سرفه کند یا نفس بکشد، اصلا دخالت نکنید. سرفه به تنهایی قادر است جسم خارجی را از گلو خارج کند. اگر نشانه‏ های خفگی ادامه پیدا کرد، از پزشک کمک بخواهید. در صورتی که مصدوم هوشیار است ولی قادر به تکلم، تنفس و سرفه نیست، برای نجات او از مانور «هایملیش»، به شرح زیر، کمک بگیرید:
پشت سر مصدوم بایستید و دست‏هایتان را دور کمر او قلاب کنید.
یک دست خود را مشت کنید و روی شکم مصدوم و دقیقا بالای ناف او قرار دهید. دست مشت‌شده خود را با دست دیگر بگیرید و با یک حرکت سریع روی شکم مصدوم به سمت بالا فشار بیاورید. مراقب باشید که دست‏هایتان هیچ فشاری روی قفسه‏ سینه مصدوم وارد نکنند.
این مانور را چند بار تکرار کنید تا مصدوم از حالت خفگی خارج شود.
اگر مصدوم به شکم روی زمین افتاده، او را بچرخانید و طوری مقابل او زانو بزنید که پاهایتان در دو طرف بدنش قرار بگیرد. کف یک دست‏تان را زیر قفسه سینه او و دست دیگرتان را روی همان دست بگذارید و با یک حرکت سریع و رو به بالا بر شکم مصدوم فشار وارد کنید. این مانور را تا زمانی که نیاز است، تکرار کنید.
اگر تنها بودید و احساس خفگی به شما دست داد، دست مشت کرده‏ خود را زیر قفسه سینه و بالاتر از ناف قرار دهید. مشت خود را با دست دیگرتان بگیرید و با یک حرکت سریع و رو به بالا روی شکم‌تان فشار وارد کنید. همچنین می‏توانید روی یک جسم ثابت و افقی (مانند لبه میز یا پشتی صندلی) خم شوید و به قسمت بالایی شکم‏تان با یک حرکت سریع و رو به بالا فشار وارد کنید. این حرکت را تا زمانی که نیاز است ادامه بدهید؛ تا حالت خفگی‏تان از بین رود.
اگر مصدوم بیهوش است، او را روی زمین بخوابانید و به همان شیوه‏ای که قبلا در همین بخش شرح داده شد، به او تنفس دهان به دهان بدهید.
اگر مصدوم شروع به تنفس نکرد و احساس کردید که هوا وارد ریه‏هایش نمی‏شود، او را به پشت بچرخانید و یک یا چند بار روی قفسه سینه‏اش فشار وارد کنید. برای این منظور باید یک دست‏تان را روی دست دیگر بگذارید و کف دست زیرین‏تان را روی شکم مصدوم، اندکی بالاتر از ناف و دقیقا زیر قفسه‏سینه‏اش، قرار دهید. حالا با یک حرکت سریع و رو به بالا بر شکم مصدوم فشار وارد کنید. به طرفین فشار نیاورید. 6 تا 10 بار، تا زمانی‏که نیاز است، این کار را تکرار کنید.
راه هوایی مصدوم را تمیز کنید. برای این منظور لازم است دهان مصدوم را با یک دست‏تان باز نگه دارید و به کمک انگشت شست‏تان زبان او را به طرف پایین فشار دهید. با انگشت اشاره دست دیگرتان یک قلاب درست کنید و با یک حرکت آرام جارویی‏شکل، آن را برای لمس هرگونه شیء خارجی بلعیده‏شده به گلوی مصدوم برسانید.
حالا باید مراحل زیر را به ترتیب دنبال کنید:

6 تا 10 فشار بر روی شکم
بررسی دهان
وارد کردن هوا به ریه‏ها
تکرار مراحل بالا

12.اگر این‏طور به نظرتان آمد که حال مصدوم بهتر شده ولی هیچ‏گونه جسم خارجی از دهان او خارج نشده او را به یک مرکز درمانی ببرید، چرا که یک جسم خارجی مانند تیغ ماهی یا استخوان مرغ یا هر شیء تیز دیگری می‏تواند در بدن مصدوم به حرکت درآید و منجر به بروز آسیب‏های داخلی شود.

مشکل حاد تنفسی

اگر مصدوم بیهوش است، محتاطانه وارد عمل شوید. ممکن است بیهوشی او ناشی از برق‏گرفتگی باشد. در این صورت، باید قبل از تماس با او جریان برق را قطع کنید. در کمک‏های اولیه، اولین موردی که در هر مصدومیتی باید بررسی شود، تنفس است. به شانه مصدوم به آرامی ضربه بزنید یا شانه‏اش را کمی تکان دهید و با صدای بلند از او بپرسید: «حالت خوب است؟» دنبال نشانه‏ای از تنفس باشید. آیا صدای تنفس او را می‏شنوید؟ آیا حرارت نفس او را روی گونه‏های خود احساس می‏کنید؟ اگر این‏طور است، از تنفس دهان به دهان خودداری کنید.
اگر از تنفس مصدوم مطمئن نیستید، او را به پشت روی زمین بخوابانید. در صورت لزوم، او را به آرامی بغلتانید و مراقب باشید سرش همراه بدنش بچرخد تا از آسیب‏‏های احتمالی گردن جلوگیری شود. اگر لباسی به گردن یا سینه‏اش فشار می‏آورد، آن را شل کنید.
نگاهی به دهان و گلوی او بیندازید تا مطمئن شوید چیزی راه تنفس را نبسته باشد. اگر جسمی در دهان مصدوم دیدید، فورا آن را دربیاورید.
با کج کردن سر به سمت عقب و بالا آوردن چانه، تنفس او را تسهیل کنید.
سوراخ‏های بینی مصدوم را با انگشت شست و اشاره ببندید؛ سپس یک نفس عمیق بکشید و دهان‏تان را کاملا باز کرده و روی دهان مصدوم بگذارید و دو نفس آرام (هر کدام به مدت 1 تا 10 ثانیه) به او بدهید. حالا دهان‏تان را بردارید، سرتان را بچرخانید و ببینید آیا قفسه سینه مصدوم بالا و پایین می‏رود یا نه. اگر صدای خروج هوا را از دهان او شنیدید یا دیدید که قفسه سینه او به حرکت افتاده، معنایش این است که شما هوا را به خوبی به ریه‏های او ‏فرستاده‏اید.
هر 5 ثانیه این کار را تکرار کنید (12 تنفس در دقیقه) تا زمانی‏که پزشک برسد یا مصدوم خودش شروع به تنفس کند. ممکن است نجات چنین مصدومی ساعت‏ها ‏طول بکشد. اگر شما از این کار دست نگه دارید، شاید مصدوم هرگز قادر به تنفس نباشد و جانش را از دست بدهد.
اگر به نظر می‏رسد که هوا وارد سینه مصدوم نمی‏شود یا قفسه سینه او در فاصله تنفس‏های مصنوعی شما به حرکت نمی‏افتد، سر او را بیش از پیش به سمت عقب حرکت دهید و اگر این‏کار هم جواب نداد، کمک‏های اولیه در خفگی را که در قسمت‏های بعدی به آن می‏پردازیم، دنبال کنید.
اگر مصدوم کودک است، بینی او را نگیرید. به جای این کار، دهان‏تان را طوری روی صورت او بگذارید که بینی و دهان او توامان پوشانده شود. سپس دست آزادتان را با ملایمت روی سینه او قرار دهید و بازدم کم‏حجمی به دهان و بینی او بدمید. در این حالت، باید پر شدن سینه او را احساس کنید و صدای خروج هوا را بشنوید. این کار را هر 3 ثانیه یک‏بار (با 20 تنفس در دقیقه) تکرار کنید.

مسمومیت

1-خیلی از مواد موجود در منزل مثل چسب، آسپیرین، سفیدکننده‏ها و رنگ‏ها می‏توانند سمی باشند و باعث مسمومیت شوند. اگر فکر می‏کنید شخصی مسموم شده، می‏توانید با مرکز اطلاع‏رسانی داروها و سموم کشور (در اینجا:1490) یا مرکز کنترل مسمومیت (در اینجا: ۰۹۶۴۶) یا اورژانس (در اینجا: 115) تماس بگیرید و اطلاعات زیر را ارائه دهید و کمک بخواهید:

نوع و میزان ماده‏ای که بلعیده ‏و باعث مسمومیت شده است؛
سن فردی که دچار مسمومیت شده است؛
علایم مسمومیت؛
اینکه آیا فرد مسموم دچار استفراغ شده یا نه؛
اینکه آیا به مسموم، نوشیدنی خاصی خورانده‏اید یا نه و
اینکه چقدر فرصت دارید تا مسموم را به یک مرکز درمانی برسانید.

مرکز کنترل مسمومیت احتمالا به شما خواهد گفت که آیا شما باید فرد مسموم را وادار به استفراغ کنید یا نه و چگونه می‏توانید سمی که بلعیده شده را خنثی کنید. برخی توصیه ‏های تکمیلی از این قرارند:
2-همیشه بدترین احتمال را در نظر بگیرید. اگر یک کودک، ماده‏ای سمی را بلعیده یا ممکن است بلعیده باشد؛ ماد‏ه مورد نظر یا ظرفی را که حامل آن ماده بوده، همراه داشته باشید و به پرسش‏های پزشک، پاسخ مناسب و دقیق بدهید.
3-هیچ دارویی به مسموم ندهید، مگر اینکه پزشک یا مرکز کنترل مسمومیت، آن دارو را تجویز کرده باشند.
4-اگر کودک هنوز هوشیار است، مقادیر مناسبی آب برای رقیق کردن سم به او بخورانید.
5-اگر مصدوم بیهوش شده، ابتدا مطمئن شوید که نفس می‏کشد. اگر تنفس نداشت، تنفس دهان به‏ دهان را شروع کنید. هیچ چیزی از راه دهان به او نخورانید و هیچ تلاشی برای تحریک او نکنید و فورا با اورژانس تماس بگیرید.
6-اگر مصدوم استفراغ می‏کند، مطمئن شوید در وضعیتی قرار نگرفته باشد که به خفگی او منجر شود.
7-با اینکه استفراغ سریع‏ترین راه خارج کردن سم از بدن است، هرگز نباید فردی را که با مواد اسیدی یا قلیایی مسموم شده، وادار به استفراغ کرد، چراکه چنین استفراغی ممکن است سوختگی صورت، دهان و گلو را به دنبال داشته باشد. از نمونه‏های رایج مسمومیت با مواد اسیدی و قلیایی می‏توان به این موارد اشاره کرد: مسمومیت با آمونیاک، سفید‏کننده، پودر ظرفشویی، کف‏شوی توالت، آب قلیایی، تمیز‏کننده فر، جرمگیر‏ها. برخی محصولات شبه‏نفت که گازهای خطرناکی تولید می‏کنند (مانند مواد براق‏کننده کف، واکس مبلمان، بنزین، نفت سفید، بنزین فندک، تربانتین و تینر رنگ) نیز می‏توانند باعث مسمومیت شوند.

خونریزی داخلی

از دست دادن خون بدن، ترس‏آور است و در موارد شدید می‏تواند مرگبار باشد. با این حال، با فشار مستقیم می‏توان جلوی بیشتر خونریزی‏های مشهود را گرفت. اما از آنجا که خونریزی داخلی، نمود بیرونی آشکاری ندارد و می‏تواند تهدیدکننده حیات باشد، باید نشانه‏های آن را بشناسید و مراقبش باشید. پس در صورت مشاهده این موارد به احتمال وجود یک خونریزی داخلی شک کنید: سرفه خونی، استفراغ خونی، ادرار خونی، مدفوع خون‏آلود و مدفوع سیاه قیری‏شکل.
تا وقتی که مصدوم توسط پزشک ویزیت نشده، به او اجازه مصرف غذا و داروهای خوراکی ندهید، چرا که ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد و قبل از جراحی، بیمار باید در وضعیت ناشتا باشد.
مصدوم را به پشت بخوابانید و روی او را به آرامی بپوشانید.
به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید.

سوختگی‏

اگر سوختگی در اثر آتش‏سوزی به وجود آمده، محل سوختگی را با آب، خنک کنید تا روند سوختگی متوقف یا کند شود.
لباس‏ها و زیورآلات مصدوم را درآورید و او را با پتو یا ملحفه تمیزی بپوشانید.
فورا کمک بخواهید.
اگر مواد شیمیایی دلیل سوختگی بوده، محل سوختگی را 20 دقیقه با آب خنک بشویید. سوختگی‏های شیمیایی (به ویژه در محل چشم) پس از شستشوی کامل به رسیدگی طبی فوری نیازمندند.

برق‏ گرفتگی

وقتی به این مشکوک شده‏ اید که برق‏گ رفتگی عامل بیهوشی مصدوم بوده، باید بسیار بااحتیاط عمل کنید و هرگز به مصدوم دست نزنید، مگر اینکه ابتدا برق را قطع کرده باشید.
برق را از پریز اصلی، قطع‏ کننده‏ های مدار یا جعبه فیوز قطع کنید. البته خاموش کردن یک وسیله، به تنهایی، خطر برق‏ گرفتگی را از بین نمی‏برد. با استفاده از یک تکه چوب خشک، سیم یا خط برق قطع ‏شده را از مصدوم جدا کنید. یادتان باشد تا زمانی‏که برق قطع نشده، جان شما نیز در خطر است.
اگر تنفس مصدوم تضعیف یا قطع شده، تنفس دهان به دهان را شروع کنید.
اگر مصدوم هوشیاری خود را به‏دست آورده، امدادگران را خبر کنید و تا وقتی که آنها برسند، مصدوم را با یک پتو یا کت بپوشانید تا بدنش گرم بمانید. اگر زمین سرد است، یک پتو هم زیر بدن مصدوم قرار دهید. اگر مصدم هوشیار است، باید کمک کنید تا صاف دراز بکشد و پاهایش را کمی از سطح زمین بالاتر بیاورد. اگر مصدوم بیهوش است، در حالی‏که یک بالش زیر سرش گذاشته‏اید، او را به یک سمت بچرخانید و هیچ‏گونه خوراکی یا نوشیدنی به او ندهید.
سوختگی‏های الکتریکی، حتی اگر سطحی به نظر برسند، معمولا تا اعماق بافت‏ نفوذ می‏کنند. هرگز خودسرانه موادی مانند خمیردندان، دارو‏های خانگی یا اسپری روی این سوختگی‏ها نزنید. از گذاشتن یخ بر روی سوختگی‏هایی که عرضی بیشتر از 2 اینچ دارند نیز خودداری کنید.