طاعون: در قرن چهاردهم، طاعون که به مرگ سیاه هم معروف بود، 60درصد از ساکنان اروپا را از بین برد. بهبود واکسنها و آنتیبیوتیکهای مربوط به طاعون و تغییر نحوه زندگی باعث شده که دیگر جایی از آن خبری نباشد. طاعون در کشورهای پیشرفته بسیار نادر است، سازمان جهانی بهداشت هر سال 1000-3000 مورد طاعون را گزارش میکند. آفریقا، آمریکای جنوبی و آسیا، بهخصوص ماداگاسکار، هند و پرو بیشترین آمار را دارند.
سرخجه: اگر مادر غیرواکسینه در زمان بارداری به این ویروس آلوده شود، بیماری میتواند در رحم به نوزاد منتقل شده و گاه اثراتی مرگبار بر او داشته باشد. اولین بار، واکسن سرخجه در سال 1970 به بازار آمد و کمک کرد تا بسیاری از کشورهای پیشرفته بیماری را تقریبا نابود کنند.
جذام: بیماری عفونی است که با تماس درازمدت از بیمار منتقل میشود. به سلولهای عصبی و پوست حمله میکند و در نهایت باعث زخمهای بدشکل و ناتوانی میشود. اولین درمان بیماری در 1945 به بازار آمد، اما باکتری بهسرعت در برابر آن مقاوم شد، تا اینکه درمان چنددارویی در دهه 1970 به موفقیت رسید. تعداد مبتلایان به جذام در 30 سال گذشته در جهان بهصورتی چشمگیر کم شده است؛ در سال 1985 حدود 5/2 میلیون مورد گزارش شده بود. این تعداد در سال 2013 به 216هزار مورد رسیده است. بیماری هنوز از مشکلات سلامت کشورهای برزیل، هند و اندونزی است که 80درصد مبتلایان را در خود جا داده است.
نقرس: بیماری است که با رسوب اسیداوریک و اوره، از موادی که به واسطه هضم غذا ایجاد میشوند، در مفصلها بهوجود میآید و میتواند منجر به درد، تورم و قرمزی شود. بیماری که اولین بار مصریها آن را تعریف کردند، روزگاری «بیماری شاهان» گفته میشد چون نتیجه زیادهروی در خوردن غذا و نوشیدن الکل بود. شیوع نقرس در مناطق مختلف جهان متفاوت است: آمار سال 2012 میگویند، یونان با 4/7 درصد جمعیت مبتلا، بیشترین میزان در اروپا را دارد.
سیاهسرفه: سیاهسرفه یا پرتوزیس نوعی بیماری است که از طریق هوا منتقل میشود، باعث تورم راههای هوایی و سرفههای شدید میشود که تاثیر آن بر کودکان جدیتر است. پیش از دهه 1940، سالانه بیش از 200هزار نفر در آمریکا به این بیماری مبتلا میشدند. با کشف واکسن سیاهسرفه، میزان عفونتهای جدید تا 80درصد کم شد، اما شیوع هنوز وجود دارد. در سال 2010، کارولینا شاهد بدترین شیوع در 60 سال گذشته بود: 1500 مورد ابتلا و 10 مورد مرگ. در سال 2008، 16میلیون نفر، غالبا در کشورهای درحال توسعه، به این بیماری مبتلا شدند و حدود 195هزار کودک جان خود را از دست دادند.
دیفتری: بیماری بینی و گلو را درگیر میکند و با سرفه و عطسه منتقل میشود و در 5-10درصد موارد بیمار را میکشد. یک بار در 1921، بیماری بهشدت شایع شد، 206هزار را آلوده کرد و 15هزار بیمار را کشت. در 2011، نزدیک به 5هزار مورد بیماری در جهان ثبت شد، اما احتمالا تعداد ثبتنشده فراوانی هم وجود دارد. دیفتری با توجه به پوشش ناکافی واکسیناسیون، هنوز در برخی مناطق آسیا و آفریقا از جمله مشکلات پزشکی به شمار میرود.
مخملک: این بیماری که توسط باکتری روی پوست و گلو انتقال مییابد باعث بروز تحریکات پوستی قرمز رنگ میشود. بین سالهای 1840-1883 میزان کشندگی بیماری در برخی از مناطق اروپا و آمریکا به 30درصد میرسید، اما از بعد از کشف واکسن مخملک در دهه 1950، موارد نادری از بیماری در کشورهای توسعهیافته گزارش شده است. در سال 2014، بیش از 14هزار مورد مخملک در بریتانیا گزارش شد که از دهه 1960 بالاترین میزان بوده است. ثبت بیماری در نقاط مختلف جهان همچنان ادامه دارد، هرچند از 1500 مورد ابتلا 2 مورد مرگ در سال 2011 در هنگکنگ گزارش شده است.
سل: که به آن «طاعون سفید» نیز میگفتند، در قرن هجدهم در اروپا بیداد میکرد و اکنون کشندهترین بیماری عفونی است که تعداد قربانیانش از ایدز هم بیشتر است. سل در سال 2013 نزدیک به 1/5 میلیون نفر را کشت و 9میلیون را آلوده کرد. هرچند سل بیماری درمانپذیر به حساب میآید، اما انواع مقاوم به درمان مهار بیماری را با چالش جدی روبرو کرده است. سل از طریق هوا و در اماکن مسکونی پرجمعیت با تهویه نامناسب منتقل میشود. سیستم دفاعی بدن طور معمول میتوند سدی در برابر بیماری باشد، اما سل معمولا در افراد با ایمنی پایین، بهخصوص مبتلایان به ایدز میتواند آسیبزا باشد.
نرمی استخوان: بیماری که سبب نرمی و کمانی شدن استخوانها در بچهها میشود و غالبا به دلیل کمبود ویتامین D و کلسیم بروز می کند. مطالعات بیوپسیهای استخوان در هلند در اواخر قرن نوزدهم نشان میدهد که در آن زمان 80-90درصد کودکان هلندی به این بیماری مبتلا بودهاند، اما اصلاح سبک زندگی در کشورهای توسعهیافته سبب شده آنقدر میزان بیماری کم شود که دولتها بررسی آن را کنار گذاشتهاند. گرچه آماری درباره شیوع نرمی استخوان وجود ندارد، اما متخصصان عقیده دارند کمبود ساعتهایی که در بیرون از فضای منزل سپری میشود و میتواند سبب بازگشت بیماری به کشورهای توسعهیافته شود.
فلج اطفال (پولیو): بشر هزاران سال است که با این بیماری زندگی میکند. ویروس خود را به مغز و ستون فقرات میرساند و در برخی موارد باعث فلج میشود. در دهه 1940 و 1950، در ایالات متحده سالانه 35هزار نفر به دلیل ابتلا به پولیو دچار معلولیت میشدند.
واکسنهای بیماری در دهه 1950 و 1960 کشف شدند و وقتی در 1988 برنامه جهانی محو فلج اطفال به اجرا درآمد، بیماری در جهان روزانه بیش از 1000 کودک را فلج میکرد. از زمان اجرای برنامه بیش از 2/5 میلیارد کودک واکسن دریافت کردهاند و بیماری 99درصد ریشهکن شده است. در 2015، فقط 51 مورد پولیو گزارش شده اند که همگی از پاکستان و افغانستان بودهاند./