بالاخره سدیم زیاد برای بدن خطرناک است یا نه؟!

آمریکایی‌ها به‌طور میانگین، بیش از 3400 میلی‌گرم سدیم در روز مصرف می‌کنند، یعنی بیش از 2300 میلی‌گرم بیشتر از حد توصیه شده برای بسیاری از افراد اما این مساله که این مقدار سدیم خطر بیماری قلبی را در فرد افزایش می‌دهد، به یکی از چالش‌های داغ محققان تبدیل شده است.
جای شکی نیست که مصرف مقدار زیادی سدیم می‌تواند باعث فشار خون بالا شود. به همین دلیل، کاهش مصرف سدیم برای کم کردن خطر بیماری قلبی مهم است. در کارآزمایی اخیر «مداخله فشار خون سیستولیک» یا SPRINT، که به دلیل نتایج قابل‌توجهش، زودتر از زمان مورد نظر خاتمه یافت، محققان دریافتند که کاهش فشار خون افراد با دارو تا 120 میلی‌گرم جیوه یا کمتر، به جای آنکه هدف را روی 140 میلی‌گرم جیوه قرار دهند، به‌طور قابل توجهی خطر مرگ افراد را در طول دوره مطالعه کاهش می‌دهد.
البته گروهی از محققان هم هستند که با ایده کم کردن سدیم موجود در رژیم غذایی افراد مخالفند و معتقدند این مقدار خطرناک نیست و تهدیدی برای سلامت به شمار نمی‌رود. به نظر این محققان، شواهد موجود در زمینه ارتباط سدیم رژیم غذایی و بیماری قلبی ضعیف است. در حقیقت، اگر میزان سدیم دریافتی افراد خیلی کم شود، ممکن است با افزایش خطر بیماری قلبی مواجه شوند. در اینجا، قصد داریم به مناظره و بحث میان دانشمندان در این زمینه اشاره کنیم.

سدیم باید کاهش یابد

دانش موجود در زمینه ارتباط سدیم و فشار خون دارای سابقه بسیاری است. به نظر می‌رسد نباید سوالی در مورد اینکه کاهش سدیم مصرفی فشار خون را کم می‌کند یا نه، مطرح شود و اینکه فشار خون بالا، به‌تنهایی، عامل خطر قابل پیشگیری بسیار مهمی در بیماری‌های قلبی است. در کارآزمایی‌های بالینی که به ارتباط میان میزان دریافت سدیم و فشار خون پرداخته شده، نشان داده شده که با کاهش میزان سدیم مصرفی، خطر بیماری‌های قلبی هم کاهش می‌یابد. به‌طور مثال، مطالعات پیشنهاد کرده‌اند که حملات قلبی و سکته‌مغزی‌ها تمایل دارند با کاهش مصرف سدیم کاهش پیدا کنند. البته این نکته قابل ذکر است، نتایجی که به‌طور اختصاصی در زمینه خطر بیماری قلبی به دست آمده‌اند، هیچ‌یک از نظر آماری معنی‌دار نیستند. این موضوع بدین‌معنا است که شاید نتایج بر حسب شانس به دست آمده باشند.
در حقیقت، هنوز مطالعه‌ای با کیفیت بالا انجام نشده که به‌طور خاص به ارتباط میان مصرف سدیم و خطر بیماری قلبی، سکته‌مغزی و مرگ بپردازد. در مطالعه‌هایی هم که گزارش‌هایی در مورد این ارتباط احتمالی منتشر کرده‌اند، نتایج متناقض به دست آمده است. یکی از مشکلات در این زمینه این است که، هیچ‌یک از مطالعات از همان ابتدا، به‌منظور بررسی اثرات مصرف سدیم بر بروز خطر این حوادث طراحی نشده‌اند. به جای آن، گزارش‌ها در واقع نتایج تلاش‌های محققان برای آنالیز داده‌هایی هستند که از ابتدا برای مقاصد دیگری جمع‌آوری شده‌اند.
باید قبول داشت که تحقیقات در این زمینه مشکل است، زیرا اندازه‌گیری سدیم دریافتی کاری است دشوار. بسیاری از مطالعات از پرسشنامه‌های بسامد غذایی استفاده می‌کنند. در این موارد از افراد درخواست می‌شود غذایی را که می‌خورند، اعلام کنند. همین امر آنها را در معرض اشتباه قرار می‌دهد. استاندارد طلایی اندازه‌گیری میزان دریافتی سدیم یک فرد، تستی است که مقدار سدیم را در ادرار اندازه‌ می‌گیرد که البته این روش هم می‌تواند نتایج اشتباهی را گزارش کند.
در نظر گرفتن این مساله هم مهم است که مقدار سدیمی که بدن افراد واقعا نیاز دارد، بسیار کم است و کلیه‌ها در نگه‌داشتن سدیم رژیم غذایی بسیار خوب عمل می‌کنند.
سازمان‌های بزرگ و مطرح، میزان سدیم مورد نیاز هر فرد را در توصیه‌هایشان آورده‌اند که از 1500 میلی‌گرم تا 2300 میلی‌گرم درروز متغیر است. به‌طور مثال، سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند میزان دریافت سدیم روزانه را زیر 2000 میلی‌گرم نگه دارید. در حالی که راهنماهای رژیم غذایی برای آمریکایی‌ها، برای افراد زیر 51 سال، حد نهایی 2300 میلی‌گرم را در روز توصیه می‌کنند. البته این میزان برای بزرگسالانی است که دیابت، پرفشاری خون و بیماری مزمن کلیوی نداشته باشند. برای این گروه از بیماران، حد توصیه شده 1500 میلی‌گرم درروز است.
اما بیشتر افراد بسیار بیشتر از مقادیر توصیه شده در هریک از دستورالعمل‌ها، سدیم مصرف می‌کنند.
برای کاهش میزان سدیم دریافتی، به‌نظر می‌رسد ابتدا صنایع غذایی باید دست به کار شوند، زیرا حدود 75 درصد سدیم غذای افراد از غذاهای فرآوری شده می‌آیند. کاهش متوسط و تدریجی سدیم اضافی از غذاهای مصرفی، یک استراتژی امیدوار کننده برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی است.

نظر مخالفان مصرف زیاد سدیم چیست؟

دیدگاه بعضی از متخصصین در این زمینه کاملا متفاوت با محققینی است که سدیم زیاد را تهدیدی برای سلامت می‌شمارند. آنها معتقدند میزان سدیمی که در رژیم غذایی روزانه آمریکایی‌ها وجود دارد، خطرناک نیست. آنها می‌گویند، مقدار سدیمی واقعا زیاد است که بیشتر از 5000 میلی‌گرم در رژیم غذایی روزانه باشد. علاوه براین، این دسته از محققین معتقدند باید طیفی را برای دریافت میزان ایمن سدیم در نظر گرفت از 2500 میلی‌گرم تا 5000 میلی‌گرم. اگر میزان دریافت روزانه سدیم کمتر از 2500 میلی‌گرم باشد، خطر بیماری‌های قلبی-‌عروقی افزایش می‌یابد.

در یک متاآنالیز، محققان دریافتند که یک منحنی به شکل J در ارتباط میان سدیم مصرفی و مورتالیتی وجود دارد. بدین معنا که خطر مرگ در طول دوره مطالعه، در میان افرادی که حد متوسطی را از سدیم مصرف می‌کردند، در کمترین مقدار خود قرار داشت. این حد متوسط، همان میزانی است که در این متاآنالیز بین 2500 تا 5000 میلی‌گرم در روز تعریف شده است. برای افرادی که در دو انتهای طیف قرار می‌گیرند، یعنی کسانی که کمتر از 2500 یا بیشتر از 5000 میلی‌گرم سدیم در روز مصرف می‌کنند، خطر بیماری قلبی-‌عروقی افزایش می‌‌یابد. البته بعضی از محققین هم با نتیجه‌گیری این متاآنالیز موافق نیستند.

زمانی که میزان دریافت سدیم روزانه بسیار کم باشد، تاثیرات منفی بر سلامت خواهد گذاشت. دریافت ناکافی سدیم منجر به افزایش سطح آنزیم‌های کلیوی و به دنبال آن افزایش فشار خون، فعالیت بیشتر سیستم عصبی سمپاتیک، افزایش مقاومت به انسولین و سطح بالاتر لیپیدها خواهد شد. همه این عوارض تاثیر منفی بر سلامت قلب خواهد گذاشت. البته محققان در این زمینه شکی ندارند که دریافت سدیم بر فشار خون تاثیرگذار است. هرگونه دریافت اضافی سدیم به‌طور حتم فشار خون فرد را افزایش خواهد داد، اما در حال حاضر شواهد کافی در دسترس نیست که مقدار سدیم موجود در رژیم غذایی و افزایش خطر بیماری قلبی با هم ارتباط داشته باشند. مخالفان هم با این موضوع موافقند. در عوض، آنها معتقدند دیدگاه گروه مقابل بر استفاده از فشار خون، به عنوان رابط میان مصرف سدیم و بیماری قلبی است، به جای آنکه مستقیما مصرف سدیم و بیماری قلبی را به هم مرتبط کنند.

به نظر می‌رسد محققان باید بررسی کنند که آیا ارتباط مستقیمی میان مصرف سدیم و پیامدهای سلامت، مانند بیماری قلبی وجود دارد یا خیر. از آنجا که خطرهای مرتبط با مصرف بیش از حد و کمتر از حد سدیم، مانند دیگر مواد معدنی ضروری وجود دارد، بنابراین برای مصرف سدیم در حد ایمن و سالم هم باید طیفی تعریف شود و در کل به‌نظر می‌رسد در حال حاضر، آمریکایی‌ها بیشتر از حد بالایی این طیف مصرف نمی‌کنند./
*به نقل از Live Science