هرسال با آغاز سال تحصیلی و همزمان با سرد شدن هوا، مدارس و مهدهای کودک کشور با معضل روبرو میشود؛ با معضل ابتلای دانش آموزان و کودکان به شپش. با توجه به میزان بهداشت جامعه و شرایط زندگی امروزی در پایتخت این موضوع کمی عجیب است اما سرد شدن هوا و استفاده از لوازم و وسایل بیشتر برای پوشش، میزان ابتلا به این بیماری انگلی را بهخصوص در مدارس دخترانه افزایش داده است.
هرسال با آغاز سال تحصیلی و همزمان با سرد شدن هوا، مدارس و مهدهای کودک کشور با معضل روبرو میشود؛ با معضل ابتلای دانش آموزان و کودکان به شپش. با توجه به میزان بهداشت جامعه و شرایط زندگی امروزی در پایتخت این موضوع کمی عجیب است اما سرد شدن هوا و استفاده از لوازم و وسایل بیشتر برای پوشش، میزان ابتلا به این بیماری انگلی را بهخصوص در مدارس دخترانه افزایش داده است. مدارس پسرانه و دخترانه تهران در هفتههای گذشته دانشآموزان را تست کردهاند که به این بیماری مبتلا نباشند. دانشآموزانی هم که مشکوک باشند، باید به پزشک مراجعه کنند و گواهی سلامت بگیرند.
مرضیه عباسی، مدیر مدرسه ابتدایی دخترانه مطهره است و این روزها بهشدت در حال بررسی دانشآموزانش است که مبادا مبتلا باشند. او درباره شپش که هرسال در همین فصل شیوع پیدا میکند، گفت: «با سردتر شدن هوا و کمتر حمام رفتن بچهها این مشکل بیشتر میشود. این مشکل گاهی به حدی حاد است که نیمی از دانشآموزان یک مدرسه را آلوده میکند. سال گذشته 700 نفر از دانشآموزان یک مدرسه مبتلابه شپش شدند، اما امسال هنوز آماری از ابتلا در مدارس نداریم.»
او درباره اینکه چطور موارد مشکوک را شناسایی میکنند، توضیح داد: «نیروهایی در مدارس غیرانتفاعی برای این کار آموزش دیدهاند و در مدارس دولتی نیز مربیان بهداشت این مسئولیت را بر عهده دارند. یک هفته در میان دانش آموزان را مقابل نور آفتاب و با دستکش یکبار مصرف معاینه میکنیم. اگر موارد مشکوکی باشد، به پزشک ارجاع داده میشوند، آنها باید تا پایان دوره درمان در منزل بمانند و سپس گواهی سلامت را بیاورند.»
عباسی درباره پیشگیری از شیوع شپش هم گفت: «برای جلوگیری از شیوع شپش، دیگر اجازه نمیدهیم دانشآموزان دختر مقنعههایشان را از سرشان دربیاورند. از خانوادهها هم میخواهیم لباسهای دانشآموزان را با آب داغ بشویند و در آفتاب خشک کنند.» مشکل شیوع در مهدهای کودک نیز بسیار شایع است. مهسا شیخی، مربی مهدکودک پارمین درباره شیوع این بیماری در مهدهای کودک گفت: «در فصل سرما هر هفته موهای کودکان در مهدها بررسی میشود و مربیان برای این کار آموزش دیدهاند و در بخش بهداشت اصناف برای این کار به مربیان آموزش داده میشود. کودکان مبتلایی که شناسایی شوند تا ده روز نباید به مهد بیایند و پس از درمان نیز باید گواهی پایان دوره درمان بیاورند.»
علی احیا، پزشک عمومی که این روزها مراجعات متعددی برای صدور گواهی سلامت، داشته است، درباره ابتلای کودکان به این بیماری گفت: «اولین علائم بالینی در سر، زمانی است که شپش شروع به حرکت میکند. در این هنگام کودک احساس خارش در سرکرده که بهتدریج افزایش مییابد.»
از نظر احیا، درمان این بیماری نیاز به حوصله و پشتکار دارد: «انجام درمان دستهجمعی و همگانی و رفع آلودگی از کلیه لوازم و وسایل مورداستفاده افراد بهطور همزمان اولین قدم است. افرادی که ساعات زیادی را کنار هم سپری میکنند، باید همزمان مورد درمان قرار گیرند حتی اگر که علامتی وجود نداشته باشد یا در معاینه توسط پزشک نیز علامتی از ابتلا در سایر افراد خانواده وجود نداشته باشد. معمولا علت شکست درمان بیماران نیز عدم رعایت همین نکته است. لوازم شخصی و بهداشتی لباسها و رختخواب فرد باید در الکل خیسانده شده یا در حرارت نسبتا بالا شسته شوند. ضدعفونی و شستوشوی فرش ومبلمان ضرورتی ندارد و به ضدعفونی کردن کل خانه نیازی نیست.»
این پزشک عمومی درباره درمان شپش گفت: «برای درمان، یک روش استفاده از شامپوی پرمترین یک درصد است. این سم گیاهی است و آسیبی برای انسانها ندارد. در این روش ابتدا باید سر را با شامپوی معمولی شست تا آلودگی موها از بین برود سپس موها را با یک یا دو قاشق مرباخوری شامپو پرترین یک درصد آغشته میکنیم. لازم است پس از ده دقیقه موها، با آب 40 درجه شسته و با شانههای دندانه ریز شانه گردند تا شپشهای بالغ مرده و رشکها از موها جدا شوند. بعد از دو هفته در صورت نیاز یک نوبت دیگر شامپو پرمترین به همان روش قبل استفاده میشود. هنگام استفاده از این دارو باید از ورود آن به چشم و گوش و زخمهای باز جلوگیری کرد.»
به گفته احیا در موارد متعددی از مقاومت به درمان با این روش مشاهده و گزارششده است: «شامپو پرمترین قدرت کشندگی انگل شپش یا تخم آن را ندارد و فقط آن را فلج میکند. فقط درصورتیکه پس از شستشو با شامپو، شانهکشی دقیق و باحوصله با روشی که ذکر شد انجام شود، درمان موفقی انجام شده است. البته بهتازگی روش جدیدی برای درمان مبتنی بر استفاده از دارویی کاملا موثر وبی خطر بنام دایمتیکون، که قدرت از بین بردن شپش و تخم انگل را دارد، به بازار معرفیشده است.» در این روش درمانی، محلول دایمتیکون (بانام تجاری دایلیس) به موهای آلوده به شپش آغشته شده و مدت حداقل 8 ساعت بر روی موها حفظ میشود که سبب از بین رفتن انگل و تخم آن میشود. البته ترکیب دو روش درمانی باهم بسیار موفقتر خواهد بود، بهاینترتیب که دو شب متوالی موها با محلول دایلیس آغشته شده، صبح روز بعد موها با شامپو پرترین شسته میشود، پس از آبکشی و خشککردن مختصر موها، شانه کشی انجام شود. البته در صورت لزوم و به جهت احتیاط بیشتر، درمان فوق دو هفته بعد هم تکرار شود./
مرضیه عباسی، مدیر مدرسه ابتدایی دخترانه مطهره است و این روزها بهشدت در حال بررسی دانشآموزانش است که مبادا مبتلا باشند. او درباره شپش که هرسال در همین فصل شیوع پیدا میکند، گفت: «با سردتر شدن هوا و کمتر حمام رفتن بچهها این مشکل بیشتر میشود. این مشکل گاهی به حدی حاد است که نیمی از دانشآموزان یک مدرسه را آلوده میکند. سال گذشته 700 نفر از دانشآموزان یک مدرسه مبتلابه شپش شدند، اما امسال هنوز آماری از ابتلا در مدارس نداریم.»
او درباره اینکه چطور موارد مشکوک را شناسایی میکنند، توضیح داد: «نیروهایی در مدارس غیرانتفاعی برای این کار آموزش دیدهاند و در مدارس دولتی نیز مربیان بهداشت این مسئولیت را بر عهده دارند. یک هفته در میان دانش آموزان را مقابل نور آفتاب و با دستکش یکبار مصرف معاینه میکنیم. اگر موارد مشکوکی باشد، به پزشک ارجاع داده میشوند، آنها باید تا پایان دوره درمان در منزل بمانند و سپس گواهی سلامت را بیاورند.»
عباسی درباره پیشگیری از شیوع شپش هم گفت: «برای جلوگیری از شیوع شپش، دیگر اجازه نمیدهیم دانشآموزان دختر مقنعههایشان را از سرشان دربیاورند. از خانوادهها هم میخواهیم لباسهای دانشآموزان را با آب داغ بشویند و در آفتاب خشک کنند.» مشکل شیوع در مهدهای کودک نیز بسیار شایع است. مهسا شیخی، مربی مهدکودک پارمین درباره شیوع این بیماری در مهدهای کودک گفت: «در فصل سرما هر هفته موهای کودکان در مهدها بررسی میشود و مربیان برای این کار آموزش دیدهاند و در بخش بهداشت اصناف برای این کار به مربیان آموزش داده میشود. کودکان مبتلایی که شناسایی شوند تا ده روز نباید به مهد بیایند و پس از درمان نیز باید گواهی پایان دوره درمان بیاورند.»
علی احیا، پزشک عمومی که این روزها مراجعات متعددی برای صدور گواهی سلامت، داشته است، درباره ابتلای کودکان به این بیماری گفت: «اولین علائم بالینی در سر، زمانی است که شپش شروع به حرکت میکند. در این هنگام کودک احساس خارش در سرکرده که بهتدریج افزایش مییابد.»
از نظر احیا، درمان این بیماری نیاز به حوصله و پشتکار دارد: «انجام درمان دستهجمعی و همگانی و رفع آلودگی از کلیه لوازم و وسایل مورداستفاده افراد بهطور همزمان اولین قدم است. افرادی که ساعات زیادی را کنار هم سپری میکنند، باید همزمان مورد درمان قرار گیرند حتی اگر که علامتی وجود نداشته باشد یا در معاینه توسط پزشک نیز علامتی از ابتلا در سایر افراد خانواده وجود نداشته باشد. معمولا علت شکست درمان بیماران نیز عدم رعایت همین نکته است. لوازم شخصی و بهداشتی لباسها و رختخواب فرد باید در الکل خیسانده شده یا در حرارت نسبتا بالا شسته شوند. ضدعفونی و شستوشوی فرش ومبلمان ضرورتی ندارد و به ضدعفونی کردن کل خانه نیازی نیست.»
این پزشک عمومی درباره درمان شپش گفت: «برای درمان، یک روش استفاده از شامپوی پرمترین یک درصد است. این سم گیاهی است و آسیبی برای انسانها ندارد. در این روش ابتدا باید سر را با شامپوی معمولی شست تا آلودگی موها از بین برود سپس موها را با یک یا دو قاشق مرباخوری شامپو پرترین یک درصد آغشته میکنیم. لازم است پس از ده دقیقه موها، با آب 40 درجه شسته و با شانههای دندانه ریز شانه گردند تا شپشهای بالغ مرده و رشکها از موها جدا شوند. بعد از دو هفته در صورت نیاز یک نوبت دیگر شامپو پرمترین به همان روش قبل استفاده میشود. هنگام استفاده از این دارو باید از ورود آن به چشم و گوش و زخمهای باز جلوگیری کرد.»
به گفته احیا در موارد متعددی از مقاومت به درمان با این روش مشاهده و گزارششده است: «شامپو پرمترین قدرت کشندگی انگل شپش یا تخم آن را ندارد و فقط آن را فلج میکند. فقط درصورتیکه پس از شستشو با شامپو، شانهکشی دقیق و باحوصله با روشی که ذکر شد انجام شود، درمان موفقی انجام شده است. البته بهتازگی روش جدیدی برای درمان مبتنی بر استفاده از دارویی کاملا موثر وبی خطر بنام دایمتیکون، که قدرت از بین بردن شپش و تخم انگل را دارد، به بازار معرفیشده است.» در این روش درمانی، محلول دایمتیکون (بانام تجاری دایلیس) به موهای آلوده به شپش آغشته شده و مدت حداقل 8 ساعت بر روی موها حفظ میشود که سبب از بین رفتن انگل و تخم آن میشود. البته ترکیب دو روش درمانی باهم بسیار موفقتر خواهد بود، بهاینترتیب که دو شب متوالی موها با محلول دایلیس آغشته شده، صبح روز بعد موها با شامپو پرترین شسته میشود، پس از آبکشی و خشککردن مختصر موها، شانه کشی انجام شود. البته در صورت لزوم و به جهت احتیاط بیشتر، درمان فوق دو هفته بعد هم تکرار شود./