هر قلب‌دردی، درد قلبی نیست-آشنایی با علائم و نشانه های درد قلبی

درد قلبی یک علامت است و نه یک بیماری. این درد به صورت احساس خفگی، تنگی نفس، فشار یا گرفتگی است که اغلب مرکز آن پشت استخوان جناغ سینه‌ است و ممکن است به گلو، فک یا دست انتشار یابد.

همین چند سال پیش بود که بیماری سارس در شرق آسیا شایع شد. رسانه‌های داخلی و خارجی چنان از این بیماری با آب و تاب می‌گفتند که برای خیلی‌ها این‌گونه تداعی شد که طاعون دیگری در راه است و نسل انسان در حال انقراض است. چندی از این ماجرا گذشت. آب از آب تکان نخورد و مشخص شد که سارس هم قابل پیشگیری و کنترل است اما هم‌اکنون بیماری‌های قلبی در کشور بیداد می‌کنند و هیچ‌کس از آنها دم نمی‌زند. اگر حرفم را باور ندارید سری به سی‌سی‌یو و بخش‌های قلب بیمارستان‌ها بزنید و با چشمان خودتان ببینید که سن بیماری‌های قلبی در کشورمان چه‌قدر کاهش یافته است و چه جوان‌هایی با این بیماری‌ دست و پنجه نرم می‌کنند. آن‌وقت باور خواهید کرد که بیماری‌های قلبی از سارس و وبا خطرناک‌تر هستند اما به فراموشی سپرده شده‌اند. آشنایی بیشتر با بیماری‌های قلبی می‌تواند جامعه را در برابر این مشکل توانمند سازد.
دکتر ارشمیدس صنعتی، فوق‌تخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران شما را با علایم و نشانه‌های درد قلبی آشنا می کند.

درد قلبی یا همان آنژین قلبی یک بیماری است یا نشانه بیماری؟

درد قلبی یک علامت است و نه یک بیماری. این درد به صورت احساس خفگی، تنگی نفس، فشار یا گرفتگی است که اغلب مرکز آن پشت استخوان جناغ سینه‌ است و ممکن است به گلو، فک یا دست انتشار یابد. البته این درد گاهی به دنبال ورزش یا فشار روانی نیز نمود پیدا می‌کند.

علت این دردها چیست؟

این حالت می‌تواند در اثر انقباض سرخرگ‌های کرونر ایجاد شود اما احتمال بیشتری دارد که به علت تصلب شرایین (حالتی که سرخرگ‌ها به وسیله رسوبات چربی باریک شده‌اند) روی دهد. اگر حملات درد به طور مکرر و بدون انجام فعالیت جسمی رخ دهند ممکن است یک نشانه هشدار دهنده از قریب‌الوقوع بودن حمله قلبی باشند بنابراین به درمان سریع نیاز دارند.

این دردها چه‌قدر طول می‌کشند؟

احساس ناراحتی اغلب از دو تا پنج دقیقه طول می‌کشد. همان‌طور که اشاره کردم درد ممکن است شدید باشد و همراه با احساس فشار در پشت استخوان جناغ و انتشار به دست یا فک باشد. گاهی اوقات بیماران آن را به صورت احساس سنگینی، تنگی یا سوزش توصیف می‌کنند. درد ناشی از مشکل قلبی ممکن است در سایر قسمت‌های بدن احساس شود یعنی مغز شما محرک‌های درد را با هم اشتباه می‌گیرد. در نتیجه شما به جای قفسه سینه، در حلق، فک یا دست‌ها دچار احساس ناراحتی می‌شوید.

درد قلبی چه ویژگی‌هایی دارد؟

این دردها اغلب با اعمالی از قبیل بلند کردن یک جسم سنگین، فعالیت جنسی یا ورزش شدید ایجاد شده و بیشتر با استراحت تسکین می‌یابد. سرمای بیش از حد یا احساساتی مانند ترس، عصبانیت، اندوه و ناامیدی شدید و همچنین خوردن یک وعده غذای سنگین می‌توانند دیگر علل مسبب درد باشند. آنژین نتیجه مستقیم نرسیدن خون کافی به عضله قلب است. هنگام فعالیت بدنی قلب شما که ناگزیر است فعالیت خود را افزایش دهد به اکسیژن بیشتری نیاز پیدا می‌کند. اگر سرخرگ‌های کرونر تغذیه کننده قلب، تنگ بوده و قادر به تامین جریان خون بیشتر و برآوردن این نیاز نباشند اعصاب قلب پیغام درد را به مغز شما ارسال می‌کنند.

دردهای قفسه سینه یا همان آنژین چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

درد قفسه سینه (آنژین) ممکن است برای مدتی طولانی، دارای یک الگوی قابل پیش‌بینی باشد که به آن آنژین پایدار می‌گویند اما اگر الگوی درد جدید باشد یا تعداد دفعات حمله در حال افزایش باشد به آن آنژین ناپایدار گفته می‌شود. آنژین ناپایدار به ویژه وقتی در زمان استراحت روی دهد ممکن است هشداری از یک حمله قلبی قریب‌الوقوع باشد. در این حالت باید بی‌د‌رنگ برای درمان اقدام کرد. نوع سوم درد قفسه سینه نیز آنژین متغیر نام دارد که به علت انقباض عضلات دیواره سرخرگ‌های کرونر روی می‌دهد.

چه‌طور این انواع آنژین را تشخیص دهیم؟

اغلب بر اساس شرح حال بیمار درباره ناراحتی قفسه سینه و چگونگی شروع درد به وجود آنژین مشکوک می‌شویم. هیچ روش آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص‌ نوع آنژین وجود ندارد. پزشک ممکن است برای آگاهی از اتمام حمله یا ادامه وقوع آن یک نوار قلب تهیه کند.

در صورت ابتلا به آنژین قلبی یا درد قلبی قفسه‌سینه چه‌کار کنیم؟

ابتدا فعالیت خود را که به حمله شتاب می‌بخشد، متوقف کنید. این کار فشار وارده به قلب و نیاز به اکسیژن بیشتر را کاهش می‌دهد. درد و سایر علایم شما احتمالا در عرض تنها چند دقیقه بهبود می‌یابد. اگر احساس ناراحتی پس از چند دقیقه قطع نشد یا شدت یا تناوب حملات افزایش یافت سریع به اورژانس مراجعه کنید. یکی از نخستین اقدامات در درمان درد قلبی، تعدیل عامل تحریک کننده یا تشدید کننده درد است.اگر سیگار می‌کشید آن را قطع کنید. در صورت داشتن اضافه وزن آن را کاهش دهید. حذف چاقی یا سیگار علایم شما را کاهش داده و یا حتی از بین می‌برد. ورزش و رژیم غذایی کم‌چربی و کم‌کلسترول در حفاظت سرخرگ‌های شما از تنگی بیشتر مفیدند.

افراد مبتلا به آنژین می‌توانند ورزش کنند یا خیر؟

ابتلا به آنژین، دلیلی برای محدود کردن فعالیت نیست. در حقیقت، ورزش نقشی کلیدی در کنترل این وضعیت دارد. ورزش باید با محدودیت‌های تحمیل شده به علت درد سازگار باشد و انجام آن اغلب پس از تحت کنترل درآمدن آنژین به وسیله دارو توصیه می‌شود. پزشک با در نظر گرفتن علایم شما می‌تواند در تعیین میزان مناسب ورزش به شما کمک کند. اگر آنژین شما ناپایدار شده است یعنی درد به دفعات بیشتری روی می‌دهد، راحت‌تر از قبل برانگیخته می‌شود یا شدیدتر یا طولانی‌تر شده است، پیش از مشورت با پزشک‌تان، هیچ برنامه ورزشی را آغاز نکنید.

از چه داروهایی استفاده کنیم؟

نوع داروهایی که پزشک‌تان تجویز می‌کند به علایم ویژه شما بستگی دارد. نیتروگلیسیرین یکی از داروهایی است که در درمان حمله حاد آنژین پایدار استفاده می‌شود. این دارو سرخرگ‌های کرونر را باز کرده و اجازه می‌دهد خون بیشتری به عضله قلب جریان یاید. اغلب این دارو به صورت یک قرص زیر زبانی مصرف می‌شود. اگر پزشک برای شما نیتروگلیسیرین تجویز کرده است آن را تازه نگه دارید چون فرم قرصی آن قدرت اثر خود را در عرض چند ماه از دست می‌دهد. در ضمن قرص را دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید زیرا نور سبب تضعیف اثر دارو می‌شود.

برخی اوقات مبتلایان به آنژین سر و کارشان به جراحی می‌افتد. نظر شما چیست؟

اگر باوجود مصرف دارو باز هم درد قفسه سینه ادامه یابد یا به دفعات بیشتر یا با درد شدیدتری روی دهد ممکن است پزشک تصمیم به انجام آنژیوگرافی عروق کرونر بگیرد تا ساختمان این عروق را مشاهده کند. با این آزمایش پزشک درمی‌یابد آیا شما بیمار مناسبی برای انجام آنژیوپلاستی کرونر یا عمل بای‌پس سرخرگ کرونر هستید یا خیر/.