اقدامات درمانی در مواجهه با سرماخوردگی کودکان

ویروس آنفلوآنزا سبب تب شدید، سرفه و درد بدن می‌شود و علایم آن شدیدتر از یک سرماخوردگی است و موجب می‌شود کودک بیمار احساس شدیدتری از بیماری داشته باشد. کودکانی که به سرماخوردگی معمولی دچار می‌شوند، آن‌قدر انرژی دارند تا بازی کنند و فعالیت‌های روزانه خود را انجام بدهند

یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها در زمان تغییر فصل، سرماخوردگی است که بیشتر هم گریبان‌گیر کودکان می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم کمی با این بیماری و تفاوت آن با آنفلوآنزا آشنا شویم. ویروس آنفلوآنزا سبب تب شدید، سرفه و درد بدن می‌شود و علایم آن شدیدتر از یک سرماخوردگی است و موجب می‌شود کودک بیمار احساس شدیدتری از بیماری داشته باشد. کودکانی که به سرماخوردگی معمولی دچار می‌شوند، آن‌قدر انرژی دارند تا بازی کنند و فعالیت‌های روزانه خود را انجام بدهند، اما کودکانی که مبتلا به آنفلوآنزا می‌شوند، دیگر قادر به انجام این فعالیت‌ها نیستند و معمولا در رختخواب می‌خوابند.

انتشار سرماخوردگی

ویروس‌های سرماخوردگی در بینی و گلو هستند و چون بچه‌ها اغلب به چشم‌ها، بینی و دهان‌شان دست می‌زنند و هنگام بازی از وسایل یکدیگر استفاده می‌کنند، می‌توانند میکروب‌ها را منتقل کنند. حتی بسیاری از والدین و مراقبان کودک در تماس با کودکان هستند و از این رو ویروس‌ها به راحتی منتقل می‌شوند. دست دادن، برداشتن اسباب‌بازی‌های آلوده، غذا خوردن و حتی غذا دادن و تعویض پد کودکان، از جمله راه‌های انتقال میکروب‌های بیماری‌زا است.
عطسه کردن و سرفه کردن بدون اینکه دستمال در جلوی بینی و دهان باشد، آلوده شدن دست‌ها با آب دهان و بینی و سپس لمس کردن اشیای اطراف و اسباب‌بازی‌ها، از جمله روش‌های انتقال سرماخوردگی است. از آنجایی که ویروس سرماخوردگی به مدت چند ساعت می‌تواند زنده بماند، برداشتن و بازی کردن با اشیایی که آلوده شده‌اند، موجب ابتلا به بیماری می‌شود.
والدین با بغل کردن کودکان خود، در حالی که دست‌ها‌ی‌شان آلوده به ویروس آب بینی و آب دهان است، ممکن است بیماری را به کودک خود منتقل کنند.
بعضی از ویروس‌ها هم ممکن است از راه هوا زمانی که فرد آلوده در هوا عطسه و سرفه می‌کند و ویروس در هوا پخش شده است، به کودکان منتقل شده و موجب بیماری در آنها شود.

زمان مراجعه به دکتر

کودکان کمتر از سه ماه، با گرفتگی بینی به سختی نفس می‌کشند و غذا دادن به آنها مشکل می‌شود. کودکان خود را نزد پزشک ببرید اگر:

دچار اشکال در تنفس شد.
اشتها به خوردن غذا نداشت و یا استفراغ می‌کرد.
تب داشت و دمای بدن او از 5/38 درجه سانتی‌گراد و یا بالاتر بود.

چرا کودکان زیاد سرما می‌خورند؟

می‌دانیم که سرماخوردگی به وسیله ویروسی ایجاد می‌شود که بینی، گلو و سینوس‌ها را مبتلا می‌کند. ویروس‌ها موجودات بسیار ریزی هستند که موجب بیماری در انسان‌ها می‌شوند. کودکان بیشتر از بزرگسالان سرما می‌خورند. قبل از اینکه آنها به سن دو سالگی برسند، شاید 8 تا 10 بار در سال دچار سرماخوردگی ‌شوند. در فصل پاییز و زمستان سرماخوردگی بیشتر است، چرا که بچه‌ها بیشتر در خانه و کنار یکدیگر هستند. به همین علت احتمال انتقال بیماری از یک کودک به دیگران بیشتر است. همچنین به دلیل تکامل نداشتن سیستم ایمنی کودکان بیشتر سرما می‌خورند.
احتمال اینکه کودکان سرماخوردگی را از والدین و سایر خواهر و برادران و مراقبان خود بگیرند، بیشتر است. وقتی کودک به دفعات زیاد دچار سرماخوردگی می‌شود، این نشان دهنده ضعف سیستم ایمنی او نیست و نشان دهنده این است که کودک در معرض ویروس‌های زیادی قرار گرفته است و فقط زمانی که سرماخوردگی موجب بروز سایر مشکلات در کودک شود، باید کمی نگران شد.

سرماخوردگی یا مشکلات جدی‌تر؟

علایم شایع سرماخوردگی، آبریزش بینی، احتقان یا کیپ شدن بینی، سرفه، عطسه و کمی گلو درد است. بعضی از بچه‌ها نیز اشتهایی برای خوردن ندارند، دچار سردرد می‌شوند یا کمی بیشتر از معمول احساس خستگی می‌کنند.
سرماخوردگی گاهی باعث بروز تب می‌شود، اما درجه تب زیاد بالا نیست. سرماخوردگی معمولا یک هفته طول می‌کشد اما گاهی ممکن است تا دو هفته هم به طول بینجامد.
بعضی از ویروس‌های دستگاه تنفس که موجب بروز سرماخوردگی در بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر می‌شوند، می‌توانند علایم جدی‌تری در نوزادان و کودکان کوچک ایجاد کنند. بنابراین، سرفه‌های صدادار، تنفس صدادار و گاهی سرفه شبیه پارس، التهاب مجاری تنفس، اشکال در تنفس، زخم چشم‌ها، زخم گلو‌ و تورم غدد لنفاوی گردن ممکن است از علایم دیگر باشد.
در صورتی که این علایم در کودکان دیده شد، باید فورا نزد پزشک یا اورژانس رفت:

تنفس سریع و تند و یا نفس کشیدن با سختی.
کبودی لب‌ها.
سرفه بسیار بد و یا تهوع و استفراغ به همراه پریدن مکرر غذا در گلو.

این علایم ممکن است نشان دهنده ذات‌الریه یا عفونت ریه در کودکان باشد. در این صورت، مجاری هوایی عفونی شده و ممکن است نیاز به درمان‌های جدی باشد. در صورت عفونت گوش میانی، کودک خود را سریع نزد پزشک ببرید. تب بالا، مخصوصا اگر تب چند روز بعد از شروع سرماخوردگی ایجاد شد، گوش درد، استفراغ و ترشح از گوش ممکن است علامت عفونت گوش باشد. این علایم عبارتند از:

تب شدید مخصوصا اگر چند روز بعد از شروع سرماخوردگی ایجاد شود.
گوش درد
خس‌خس سینه
استفراغ
ترشح از گوش

همچنین در صورتی که چشم‌های کودک، زمانی که از خواب بیدار می‌شود ترشح زردرنگ داشت یا دچار قرمزی چشم بود، حتما باید او را نزد پزشک ببرید، چون این علایم ممکن است نشان دهنده عفونت چشم‌ها باشد و باید درمان شود. اگر کودک بیش از حد معمول می‌خوابد و یا از غذا خوردن و بازی کردن طفره می‌رود و یا بیشتر اوقات از بینی او ترشحاتی خارج می‌شود و یا بیماری‌اش بیش از دو هفته طول کشید، باید حتما او را نزد پزشک ببرید.

درمان:آنچه والدین باید انجام دهند

سرماخوردگی درمان خاصی ندارد و خودبه‌خود خوب می‌شود.

تا جایی که ممکن است، کودک را در وضعیت راحت قرار دهید. اگر نمی‌خواهد غذا بخورد، به او بیشتر مایعات بدهید و در وعده‌های کم اما به دفعات به او غذا بدهید.
داروهای بدون نسخه که در داروخانه‌ها موجود است؛ هرگز نباید به کودکان زیر سه سال داده شود. قبل از دادن گونه دارو به کودک، حتما با پزشک مشورت کنید. قبل از دادن دارو هم برچسب روی داروها و دستور مصرف آن را به دقت بخوانید.
سرفه به تخلیه ترشحات ریه کمک می‌کند. اگر سرفه‌ها پیایی و خشک است و مانع از خوابیدن کودک می‌شود، داروی دکسترومتورفان با دستور پزشک کمک کننده است.
داروهای ضداحتقان و ضدحساسیت روی سرفه تاثیری ندارد، بنابراین بدون دستور پزشک از آنها استفاده نکنید.
در صورتی که ترشحات بینی کودک مانع از تنفس و یا غذا خوردن او می‌شود، با یک ساکشن کوچک این ترشحات را از بینی او تخلیه کنید. از قطره‌های بینی هم می‌توانید برای رقیق کردن ترشحات بینی استفاده کنید.
استفاده از یک دستگاه مرطوب کننده هوا در اتاق کودک بسیار مفید است و از خشک شدن ترشحات بینی جلوگیری می‌کند. نکته مهم در استفاده از مرطوب کننده‌های محیط آن است که برای جلوگیری از انتقال آلودگی باید حتما تمیز شوند.
والدین توجه داشته باشند که نباید بیش از دو تا سه روز از قطره‌های بینی برای کاهش و یا تخلیه ترشحات بینی استفاده کرد، چون احتقان بینی بدتر می‌شود.
دمای بدن کودک را کنترل کنید. برای کاهش درد و یا تب کودکی که دمای بدن او بیش از 5/38 درجه سانتی‌گراد است، با نظر پزشک از استامینوفن استفاده کنید. ایبوپرفن تنها در کودکان بالای شش ماه استفاده می‌شود.
توجه کنید که سرماخوردگی هرگز با آنتی‌بیوتیک درمان نمی‌شود. آنتی‌بیوتیک‌ها تنها زمانی در کودکان استفاده می‌شوند که عوارض سرماخوردگی در نتیجه باکتری‌ها ایجاد شده باشد. مثل زمانی که کودک دچار پنومونی یا گوش درد شده است.
کودکان زمانی می‌توانند به فعالیت روزمره، مدرسه و بازی‌های خود ادامه دهند که کاملا خوب شده باشند. اگر هنوز تب دارند باید حتما در خانه استراحت کنند.
در زمستان، در صورتی که کودکان کاملا بهبود یافته باشند، می‌توانند در خارج از خانه بازی کنند.

پیشگیری: آنچه والدین باید انجام دهند

کودکان زیر سه ماه را دور از افرادی که سرما خورده‌اند نگهداری کنید.
واکسیناسیون کودکان را به طور کامل انجام دهید. اگر چه واکسیناسیون از سرماخوردگی کودکان جلوگیری نمی‌کند، اما می‌تواند از عوارض آن مانند عفونت‌های باکتریایی گوش و ریه بکاهد.
شستن صحیح دست‌ها یکی از مهم‌ترین روش‌های کاهش انتشار سرماخوردگی است.
بعد از سرفه، عطسه و یا تمیز کردن بینی، حتما دست‌های‌تان را بشویید. بعد از تماس مستقیم یا دست دادن با افرادی که سرما خورده‌اند، نیز دست‌های‌تان را خوب بشویید، سپس کودک را بغل کنید و به او غذا بدهید.
وقتی آب و صابون در دسترس ندارید، با الکل یا یک ماده ضدعفونی کننده، دست‌های‌تان را پاک کنید.
به کودکان خود آموزش دهید برای پیشگیری از انتقال عفونت و سرماخوردگی حتما باید موقع عطسه و سرفه و تمیز کردن بینی، دستمال مخصوص داشته باشند و دستمال آلوده خود را در سطل زباله قرار دهند و دست‌های‌شان را با آب و صابون خوب بشویند.
هیچ‌گاه اجازه ندهید کودک‌تان با اسباب‌بازی کودکی که سرما خورده است به طور مشترک بازی کند.
در صورتی که پرستار از کودک‌تان مراقبت می‌کند و شما بیرون از خانه شاغل هستید، درباره همه علایم و نشانه‌های سرماخوردگی از او سوال کنید تا بتوانید در غیاب او از همه چیز مطلع بوده و اقدام لازم را انجام دهید./