دلیل و درمان زانودرد - از ضربه و آرتروز تا بورسیت و کیست بیکرز

علل مختلفی می‌تواند منجر به درد در ناحیه جلوی (قدامی) زانو شوند؛ مثلا آرتریت روماتویید، استئوآرتریت و آرتریت ناشی از رسوب بلورهای اسیداوریک در بیماری نقرس.

زانودرد بیشتر مواقع در اثر استفاده بیش از حد از مفصل زانو، کم تحرکی، گرم و سرد نکردن بدن موقع ورزش یا کشش نامناسب بدن بروز می‌کند. چاقی هم یکی از علل اصلی زانودرد است. علاوه بر عللی که در مقدمه مطلب اشاره شد، علت‌های شایع دیگری نیز می‌توانند منجر به درد در ناحیه جلوی (قدامی) زانو شوند؛ مثلا آرتریت روماتویید، استئوآرتریت و آرتریت ناشی از رسوب بلورهای اسیداوریک در بیماری نقرس.

زانو و چند اصطلاح رایج

معمولا در گفت‌وگو درباره زانو چند اصطلاح را می‌شنویم و به کار می‌بریم که بد نیست تعریف و نشانه برخی از آنها را بدانید:

صدمه به زانو: آسیب رباط قدامی یا آسیب رباط میانی ممکن است باعث خونریزی در زانو و درد شود.
ورم زانو: اگر زیاد روی سطح ناصاف و شیب‌دار یا مثلا پله بالا و پایین بروید، غضروف پاره و درد شدیدتر می‌شود.
پارگی غضروف: دردش در داخل یا خارج مفصل زانو احساس می‌شود.
پارگی رباط: باعث درد و بی‌ثباتی زانو (حرکت زانو به جلو یا عقب) می‌شود.
پیچ‌خوردگی و رگ‌به‌رگ شدن: آسیب‌ جزئی به رباط‌ها باعث بروز این مشکل می‌شود.

وقتی پشت زانو دردناک می‌شود

گاهی درد در ناحیه پشت زانو -ناحیه خلفی- حس می‌شود که از مهم‌ترین علل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کیست بیکرز یا کیست حفره زانو: تورم مایع مفصلی در پشت زانو مهم‌ترین علامت آن است.
بورسیت: بدنبال التهاب در اثر فشار مکرر بر زانو مانند زانوزدن در طولانی‌مدت به‌وجود می‌آید.

وقتی جلوی زانو دردناک می‌شود

این درد را با نام‌های مختلفی می‌شناسند؛ مثل زانوی دوندگان، درد کاسه زانو یا ورم زانو. در این حالت درد در قسمت جلو و مرکز زانو ایجاد می‌شود. مواقعی که زانو خم می‌شود، از پله پایین می‌روید، در سراشیبی می‌دوید و مدت طولانی می‌ایستید، این درد شروع می‌شود. درد جلوی زانو، بیشتر در این افراد دیده می‌شود:

نوجوانان و جوانان (مخصوصا دختران)
افراد چاق
دونده‌ها و افرادی که زیاد می‌پرند
اسکی‌بازها، دوچرخه‌سوارها و فوتبالیست‌ها.

چرا جلوی زانو دردناک می‌شود؟

درد و کشش تاندون یا نرم‌شدن غضروف، باعث بروز درد جلوی زانو می‌شود. هنگامی ‌که کاسه زانو نتواند خوب حرکت کند و در قسمت پایینی استخوان ران بلغزد نیز این درد ایجاد می‌شود. دلایل عمده این درد عبارتند از:

صاف بودن کف پا
قرار گرفتن کاسه زانو و 2 استخوان دیگر که مفصل زانو را تشکیل می‌دهند در یک خط
سفتی و ضعف عضلات جلو و پشت ران
افزایش فشار بر زانو
افزایش فعالیت بدنی در دویدن، اسکی و فوتبال
‌آرتریت یا التهاب در فضای مفصلی
صدمه به غضروف،‌ جا‌بجا شدن کاسه زانو، ‌شکستن کاسه زانو و صدمه به مایع مفصلی.
گاهی نیز در اثر پارگی عناصر تشکیل‌دهنده مفصل زانو خونریزی در فضای مفصلی اتفاق می‌افتد و تشکیل لخته می‌دهد. لخته شدن خون نیز علائم کیست حفره زانو را دارد اما وجود لخته خون در فضای مفصلی خطرناک است بنابراین اگر دچار این علائم شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

درمان این درد چیست؟

برای درمان درد جلوی زانو این اقدام‌ها را انجام دهید:

استراحت و ندویدن تا فروکش کردن درد
گذاشتن یخ
مصرف ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد و تورم.

طرز تشخیص

برای تشخیص میزان ضایعه باید به پزشک مراجعه کرد. پزشک با عکسبرداری یا ام‌آر‌آی می‌تواند وسعت ضایعه را تشخیص ‌دهد. البته گاهی به‌ندرت برای درمان به جراحی ترمیمی نیاز است.

چگونه از درد زانو پیشگیری کنیم؟

برای جلوگیری از درد جلوی زانو، کشش عضلات عقب ران و چهار سرران بسیار مفید است اما قبل از کشش بدن، باید 5 دقیقه بدن خود را گرم کنید. بهتر است این کشش‌ها را بعد از فعالیت ورزشی انجام دهید. مربی ورزش می‌تواند به شما یاد ‌دهد چگونه عضلات خود را تقویت کنید. تقویت عضلات زانو نیز کمک می‌کند تا کاسه زانو در جای درست خود بماند. در ضمن، اگر چاق هستید باید با مراجعه به متخصص تغذیه، وزن خود را کم کنید و کفش مناسب برای ورزش بپوشید.

کیست بیکرز چیست؟

کیست بیکرز در اثر تورم و تجمع مایع مفصلی در پشت زانو بروز می‌کند و باعث درد بسیار در پشت زانو می‌شود اما گاهی بدون علامت است. در نام این بیماری، کیست آمده است. کیست بیکرز مانند یک بادکنک پر از آب است که ممکن است بترکد و باعث درد، تورم و کبود شدن پشت زانو و ساق پا شود. این علائم، گاهی وجود دارد و گاهی نه. علائم بالینی تشکیل لخته خون هم مانند علائم کیست حفره زانو است، اما لخته خون خطرناک است بنابراین اگر دچار این علامت شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر پزشک به کیست بیکرز مشکوک شود، شما را معاینه می‌کند که ببیند توده نرمی در پشت زانویتان وجود دارد یا نه. اگر این توده وجود داشته باشد و یک کیست کوچک باشد، مقایسه زانوی مبتلا با زانوی عادی شما می‌تواند مفید باشد. درد یا اندازه غشای کیست ممکن است باعث کاهش تحرک بدنی شود. از طریق عکسبرداری با اشعه ایکس و ام‌آر‌آی اشعه می‌توان فهمید که مایع مفصلی فضای مفصل را پر کرده است یا نه.

پیاسکلیدین؛ سویا و آووکادو

بیماری آرتروز یکی از بیماری‌های شایع مفاصل است که باعث ساییدگی و فرسودگی غضروف‌ها می‌شود و علائم آن شامل خشکی، سفتی و درد مفاصل است. داروهایی که برای درمان این بیماری تجویز می‌شوند، معمولا داروهای ضد درد و ضدالتهاب هستند. از این داروها می‌توان به ایبوپروفن و ناپروکسن اشاره کرد. با توجه به عوارض جانبی این داروها، امروزه استفاده از داروهای گیاهی (مانند سویا و آووکادو) در درمان آرتروز اهمیت بیشتری پیدا کرده‌اند. داروی گیاهی پیاسکلیدین (Piascledine)، حاوی عصاره سویا و آووکادو است که با تکنولوژی خاصی با یکدیگر ترکیب شده‌ و دارای آثار زیر بر مفاصل است:

به میزان قابل‌‌توجهی درد و التهاب مفاصل مبتلا به آرتروز را کاهش می‌دهد به طوری که بعد از 3 ماه مصرف، قابلیت حرکت مفاصل افزایش می‌یابد و بیمار راحت می‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را انجام ‌دهد. نتایج تحقیقات بالینی، نشان‌دهنده توانایی این دارو در کاهش میزان درد و بهبود قابلیت تحرکی مفاصل در افراد مبتلا به آرتروز بوده‌ است.
تولید مواد ضروری و حیاتی موجود در مفصل مانند اسیدهیالورونیک، کلاژن و... را افزایش می‌دهد و به بازسازی مفصل کمک می‌کند.
از تخریب و فرسودگی مفاصل جلوگیری می‌کند.
با مهار آنزیم‌های التهاب‌زا میزان التهاب در مفاصل را کاهش می‌دهد.

همچنین مصرف این دارو طی دوره درمانی میزان نیاز بیماران به داروهای ضدالتهاب و ضددرد را کاهش می‌دهد. پیاسکلیدین دارای خواص درمانی طولانی‌مدت است و ماندگاری آثار محافظتی آن حتی 8 ماه پس از قطع درمان روی بافت مفصلی نیز مشاهده شده است. مقدار مصرف این محصول برای بزرگسالان روزانه 1 کپسول است و البته برای دستیابی به نتایج بهتر توصیه می‌شود حداقل 6 ماه متوالی استفاده شود./