علایم دژنراسیون ماکولا معمولا به تدریج و بدون بروز درد ایجاد می شوند و عبارتند از:

● اختلالات بصری، مثلا خطوط مستقیم خمیده به نظر می رسند

● کاهش بینایی مرکزی در یک یا هر دو چشم

● نیاز به نور بیشتر هنگام مطالعه یا انجام کارهای نزدیک چشم

● افزایش مشکل در تطابق با فضای کم نور، مانند ورود به رستوران کم نور

● افزایش تار بینی کلمات چاپی

● کاهش شدت و یا روشنایی رنگ ها

● دشواری در تشخیص چهره

دژنراسیون ماکولای خشک معمولا روی هر دو چشم تاثیر می گذارد. اگر تنها یک چشم آسیب دیده باشد، ممکن است هیچ تغییری در دید احساس نکنید، زیرا بینایی چشم سالم، ضعف چشم بیمار را جبران می کند. این عارضه دید جانبی -محیطی- را تحت تاثیر قرار نمی دهد، بنابراین به ندرت باعث کوری کلی می شود.

دژنراسیون ماکولای خشک یکی از دو نوع دژنراسیون ماکولای ناشی از سن است. این عارضه می تواند به دژنراسیون ماکولای مرطوب –نئو واسکولار- تبدیل شود. دژنراسیون ماکولای مرطوب به رشد رگ های خونی زیر شبکیه و ترشح از آنها گفته می شود. نوع خشک شایع تر است، اما معمولا به آرامی -در طول سالیان- پیشرفت می کند. نوع مرطوب به احتمال زیاد موجب تغییر نسبتا ناگهانی بینایی و نابینایی جدی می شود.

چه وقت به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر به چشم پزشک مراجعه کنید:

● متوجه تغییرات دید مرکزی خود شده اید

● توانایی شما برای دیدن رنگ ها و جزییات دقیق، کاهش یافته است

● این تغییرات احتمالا اولین علامت های انحطاط ماکولاست، به ویژه اگر بیش از 50 سال سن داشته باشید.

عوارض جانبی

افرادی که دژنراسیون ماکولای خشک آنها به سمت نابینایی مرکزی پیشرفت کرده است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به افسردگی و انزوای اجتماعی هستند. مبتلایان به این وضعیت ممکن است دچار توهم های بصری -سندرم چارلز بونت- شوند. ممکن است دژنراسیون ماکولای خشک به دژنراسیون ماکولای مرطوب تبدیل شود و اگر بدون درمان رها شود، باعث نابودی کامل دید می شود.

هیچکس دقیقا نمی داند چه عاملی باعث دژنراسیون ماکولای خشک می شود. اما تحقیقات نشان می دهد احتمالا علت آن ترکیبی از عوامل ارثی و محیطی، از جمله سیگار کشیدن و رژیم غذایی باشد.

این عارضه با بالا رفتن سن پیشرفت می کند. ماکولا بخشی از شبکیه است که مسوول دید مستقیم است. با گذشت زمان بافت ماکولا نازک و فرسوده می شود.

عوامل خطرساز

عواملی که خطر بروز دژنراسیون ماکولا را افزایش می دهند عبارتند از:

● سن. این بیماری بیشتر در افراد بالای 50 سال دیده می شود.

● سابقه خانوادگی و ژنتیک. این بیماری ارثی است. محققان ژن های متعددی را شناسایی کرده اند که با دژنراسیون ماکولا ارتباط دارند.

● نژاد. دژنراسیون ماکولا در نژاد سفید پوست اروپایی شایع تر است.

● سیگار کشیدن. سیگار کشیدن یا قرار گیری منظم در معرض دود به طور قابل توجهی خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا را افزایش می دهد.

● چاقی. تحقیقات نشان می دهد که چاقی شانس تبدیل دژنراسیون ماکولای اولیه یا متوسط را به نوع پیشرفته تر آن بیشتر می کند.

● بیماری های قلب و عروقی. اگر بیماری های قلب و عروق داشته باشید، ممکن است بیشتر در معرض خطر دژنراسیون ماکولا باشید.

پیشگیری

داشتن معاینات منظم برای تشخیص اولیه دژنراسیون ماکولا بسیار ضروری است. اقدامات زیر به کاهش خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولای خشک کمک می کند:

● بیماری های دیگر خود را کنترل کنید. مثلا اگر بیماری قلبی عروقی یا فشار خون دارید، داروهای خود را مصرف کنید و دستورالعمل های پزشک را برای کنترل بیماری دنبال کنید.

● سیگار نکشید: افراد سیگاری نسبت به غیر سیگاری ها بیشتر در معرض ابتلا به دژنراسیون ماکولا هستند. از پزشک بخواهید شما را در ترک سیگار راهنمایی کند.

● حفظ وزن سالم و ورزش منظم. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، میزان کالری مصرفی را کاهش دهید و میزان تمرینات را هر روز بالا ببرید.

● رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات را انتخاب کنید. یک رژیم سالم غذایی که پر از انواع میوه ها و سبزیجات است انتخاب کنید. این غذاها حاوی ویتامین های آنتی اکسیدان هستند که خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا را کاهش می دهند.

● ماهی را در رژیم غذایی خود قرار دهید. اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی یافت می شوند، خطر دژنراسیون ماکولا را کاهش می دهند. مغز هایی مانند گردو، هم حاوی اسید چرب امگا 3 هستند.

پزشک با بررسی وضعیت پزشکی و خانوادگی و انجام معاینه کامل چشم، عارضه را تشخیص می دهد. او همچنین ممکن است چند معاینه دیگر انجام دهد، از جمله:

● معاینه پشت چشم

● بررسی وجود نقص در مرکز بینایی

● آنژیوگرافی فلورسین

● آنژیوگرافی ایندوسیانین گرین

● توموگرافی انسجام نوری

در حال حاضر درمانی برای دژنراسیون ماکولای خشک وجود ندارد. اگر عارضه زود تشخیص داده شود، فرصت خواهید داشت اقداماتی برای کم کردن پیشرفت آن انجام دهید ، از قبیل مصرف مکمل های ویتامین، داشتن رژیم غذایی سالم و ترک سیگار.

توانبخشی کم بینایی

دژنراسیون ماکولای ناشی از سن روی دید جانبی -محیطی- تاثیر نمی گذارد و معمولا باعث کوری کامل نمی شود، اما دید مرکزی را کاهش می دهد یا تماما از بین می برد - و در رانندگی اتومبیل، خواندن و شناخت چهره های مردم اشکال ایجاد می کند. بهتر است به متخصص توانبخشی کم بینایی، کار درمانگر، چشم پزشک و کسانی که تجربه توانبخشی کم بینایی داشته اند، مراجعه کنید. آنها می توانند در پیدا کردن راه هایی برای انطباق با مشکل جدیدتان به شما کمک کنند.

جراحی ایمپلنت لنز تلسکوپی

در برخی مبتلایان به دژنراسیون ماکولای پیشرفته خشک که هر دو چشم درگیر است، یکی از گزینه های بهبود بینایی عمل جراحی ایمپلنت لنز تلسکوپی در یک چشم است. لنز تلسکوپی، مثل یک لوله پلاستیکی کوچک است و به لنزهایی مجهز است که میدان دید را افزایش می دهند. ایمپلنت لنز تلسکوپی هم مشکل دوربینی و هم نزدیک بینی را بهبود می بخشد، اما دید بسیار محدودی دارد. این روش درمان در محیط های شهری که باید در آن نشانه های خیابانی شناسایی شود، آنچنان مفید نیست. تشخیص بیمارانی که می توانند گزینه های مناسبی برای این درمان باشند با پزشک است.

سبک زندگی و درمان خانگی

حتی پس از ابتلا به دژنراسیون ماکولای خشک، می توانید اقداماتی را انجام دهید که باعث کاهش سرعت پیشرفت سرعت بیماری شود.

● سیگار نکشید

● رژیم غذایی سالمی را انتخاب کنید. ویتامین های آنتی اکسیدان در میوه ها و سبزیجات به سلامت چشم کمک می کنند. کلم، اسفناج، کلم بروکلی و سایر سبزیجات دارای سطح بالایی از آنتی اکسیدان ها، از جمله لوتیین و زاکسانتین هستند که برای افراد مبتلا به دژنراسیون ماکولا مفید است. غذاهایی حاوی روی بالا هم در بیماران مبتلا به دژنراسیون ماکولا ارزش ویژه ای دارد. این غذاها، غذاهای پروتیینی مانند گوشت گاو و گوشت بره را شامل می شوند. منابع غیر گوشتی روی عبارتند از شیر، پنیر، ماست، غلات کامل و نان گندم کامل.

● یکی دیگر از انتخاب های مناسب، چربی های غیر اشباع سالم مانند روغن زیتون است. مطالعات انجام شده نشان داده است که رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3، مانند ماهی سالمون، ماهی تن و گردو خطر پیشرفت دژنراسیون ماکولای ناشی از سن را کاهش می دهد. اما در مصرف مکمل های امگا 3، مانند قرص های روغن ماهی، چنین نتیجه ای دیده نمی شود.

● عارضه های دیگر را تحت کنترل دربیاورید

● وزنتان را در محدوده سالم حفظ کنید و منظم ورزش کنید

● داشتن معاینات روتین و منظم را فراموش نکنید. از چشم پزشک بپرسید هر چند وقت یک بار می بایست تحت معاینه قرار بگیرید. در فاصله این جلسات می توانید با استفاده از شبکه Amsler خود را مورد ارزیابی قرار دهید. این روش می گوید که آیا عارضه شما در حال تبدیل به دژنراسیون ماکولای مرطوب است و نیاز به دارو دارد یا خیر.

مکمل های ویتامین

آکادمی چشم پزشکی می گوید: در مبتلایان به دژنراسیون ماکولای متوسط ​​یا پیشرفته، مصرف بالای ویتامین ها و مواد معدنی آنتی اکسیدان به کاهش خطر نابینایی کمک می کند. در تحقیقات فوایدی برای مصرف مکمل های زیر گزارش شده است:

500 میلی گرم ویتامین C

400 واحد بین المللی ویتامین E

10 میلی گرم لوتیین

2 میلی گرم زاکسانتین

80 میلی گرم روی - اکسید روی

2 میلی گرم مس - اکسید مس

شواهد نشان می دهد که این مکمل ها برای مبتلایان به دژنراسیون ماکولوی خشک در مراحل اولیه سودمند نیستند. علاوه بر این، دوزهای بالا ویتامین E خطر ابتلا به نارسایی قلبی و سایر عوارض را افزایش می دهد. از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف مکمل ها برای شما مناسب است یا خیر.

پشتیبانی و حمایت

این راهنمایی ها به شما کمک می کند تا با افت بینایی تان مقابله کنید:

● از چشم پزشک خود بخواهید که نمره عینکتان را بررسی کند. اگر از لنز یا عینک استفاده کنید، مطمئن شوید که نمره آن به روز است. اگر عینک جدید کمکی نکرد، به متخصص کم بینایی مراجعه کنید.

● از بزرگنماها استفاده کنید. انواع وسایل بزرگنمایی به شما در خواندن و کارهای دیگری مانند خیاطی کمک می کنند. از جمله این وسایل می توان به ذره بین دستی یا عینک ذره بین دار اشاره کرد.

● صفحه نمایش رایانه خود را عوض کنید و از سیستم های صوتی استفاده کنید. اندازه قلم را در تنظیمات رایانه تغییر دهید و مانیتور را روی کنتراست بالا تنظیم کنید. همچنین می توانید از سیستم های خروجی گفتگو که برای نابینایان استفاده می شود بهره ببرید.

● از کتابخوان های الکترونیکی و رابط های صوتی استفاده کنید.

● تجهیزات ویژه کم بینایان را استفاده کنید. برخی از ساعتها، رادیو، تلفن و بعضی لوازم خانگی چنین قابلیت هایی دارند.

● از چراغ های پرنور در منزل استفاده کنید. در روشنایی بیشتر بهتر می توانید بخوانید و فعالیت های منزل را انجام دهید همچنین خطر سقوط در این شرایط کاهش می یابد.

● گزینه های حمل و نقل خود را بسنجید. اگر رانندگی می کنید، با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا ایمن است که این کار را ادامه دهید. در موارد ویژه، مانند رانندگی در شب، در ترافیک سنگین و یا در هوای بد، احتیاط کنید. از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید یا از اعضای خانواده بخواهید به خصوص در رانندگی شبانه به شما کمک کنند.