همه چیز در مورد بیماری اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی نوعی اختلال روانی است که فرد در آن واقعیت ها را به شکل غیر عادی تفسیر می کند. مبتلایان به اسکیزوفرنی صداهایی می شنوند، مناظری خیالی می بینند یا اعتقاد دارند دیگران قصد کنترل آنها را دارند. این احساسات شخص را دچار ترس می کند و سبب می شود رفتار نادرستی از آنها سر بزند.

«اسکیزوفرنی» یا «شیزوفرنی» یک بیماری جدی روانی است که اگر بدون درمان و مراقبت رها شود باعث ناتوانی کامل فرد می شود. در ایران سالانه ۲۰ هزار نوجوان و جوان به اسکیزوفرنی مبتلا می‌شوند و بیش از ۲۵۰هزار نفر از جمعیت ایران مبتلا به اسکیزوفرنی است و حدود یک‌پنجم آنها در هر لحظه نیاز به بستری در بیمارستان دارند.‏

به گزارش «بهپو»، مبتلایان به این عارضه صداهایی می شنوند، مناظری خیالی می بینند، یا اعتقاد دارند دیگران قصد کنترل آنها را دارند. این احساسات شخص را دچار ترس می کند و سبب می شود رفتار نادرستی از آنها سر بزند. اگر چه درمان قطعی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد، اما با درمان های موجود معمولا می توان علایم جدی را تحت کنترل درآورد. برخلاف باور غلطی که بین مردم رایج است، اسکیزوفرنی همان اختلال شخصیت چندگانه نیست.

بیشتر بخوانید: باورهای غلط درباره بیماری اسکیزوفرنی

نشانه های بیماری اسکیزوفرنی

مهمترین علایم و نشانه های اسکیزوفرنی عبارتند از:

• توهم دیداری: شنیدن و دیدن تصاویر خیالی

• هزیان و توهم: اعتقاد شدید به باورهای غلط

• کاتاتونی: نوعی از روان‌گسیختگی است که شخص مبتلا به آن دچار اختلالات حرکتی شده و گاهی تا مدتی طولانی بدون حرکت یا صحبت کردن ثابت می ماند.

برخی نشانه ها مانند لذت نبردن از چیزهای لذت بخش در زندگی روزمره و کناره گیری از فعالیت های اجتماعی ممکن است باعث شود این عارضه با افسردگی اشتباه گرفته شود.

شیزوفرنی و علائم ذهنی

مبتلایان به اسکیزوفرنی معمولا با سازماندهی افکار و یا برقراری ارتباط منطقی بین رخدادها مشکل دارند. ممکن است حواسشان از یک فکر به فکر نامرتبط دیگری پرت شود. گاهی اوقات دچار شرایطی می شود که به thought withdrawal یا احساس پاک شدن یکباره افکار می گویند. عارضه فکری دیگری که اسکیزوفرن ها به آن دچارند thought blocking یا انسداد فکری نامیده می شود که در آن به ناگاه جریان فکری فرد قطع می شود.

نشانه های رفتاری در اسکیزوفرنی

این بیماری تاثیرات زیادی در ابعاد مختلف رفتاری فرد مبتلا دارد. ممکن است صحبت های بیمار بی معنی باشد یا کلمات را در هم ادغام کند. مبتلایان به اسکیزوفرنی گاهی بسیار هیجان زده اند و گاهی هیچ واکنش عاطفی از خود بروز نمی دهند. بسیاری از آنها در نظافت شخصی و نظافت منزلشان مشکل دارند. بعضی از رفتارهای تکراری مانند قدم زدن مداوم در آنها دیده می شود. علی رغم تصور دیگران، احتمال بروز خشونت علیه دیگران در افراد اسکیزوفرن پایین است.

چه کسانی اسکیزوفرنی می گیرند؟

هرکسی ممکن است به اسکیزوفرنی مبتلا شود. احتمال ابتلا به این بیماری در مردان، زنان و گروه های نژادی مختلف به یک اندازه است. علایم اسکیزوفرنی معمولا بین سنین 16 تا 30 سالگی شروع می شود. قبل از اینکه اولین نشانه دقیق و کامل روانپریشی بروز کند، معمولا هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها قبل علایم اولیه آن بروز می کنند. معمولا شروع بیماری در مردان زودتر از زنان دیده می شود. اسکیزوفرنی به ندرت در دوران کودکی یا بعد از 45 سالگی آغاز می شود. آن دسته از افراد که در خانواده خود یک مبتلا به اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات روان پریشی داشته اند بیشتر در معرض ابتلا به آن هستند.

بیشتر بخوانید: اسکیزوفرنی کودکان را بیشتر بشناسیم

عامل بیماری اسکیزوفرنی

دانشمندان علت اصلی ابتلا به اسکیزوفرنی را نمی دانند. احتمالا ژنتیک، اتفاقاتی که در گذشته برای فرد افتاده است و محیط و شرایط همه در شکل گیری اسکیزوفرنی دخیلند. نظریه ها می گویند عامل ابتلا به بیماری ممکن است وابسته به چگونگی فعالیت و چگونگی کارکرد برخی مناطق مغز و همچنین وجود مشکلاتی در مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و گلوتامات است. ممکن است تفاوت های ساختاری هم در مغز این دسته از افراد وجود داشته باشد، مثلا از بین رفتن سلول های عصبی مغز؛ ان عارضه موجب پر شدن مایعات در حفره ها و بطن های مغز می شود. در نتیجه این اختلال حفرات مغز بزرگتر می شوند.

تست اسکیزوفرنی

هیچ آزمایشی در لابراتوار برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد، بنابراین پزشکان بر اساس گرفتن شرح حال و پرسیدن علایم، بیماری را تشخیص می دهند. آنها ابتدا سعی می کنند احتمال بیماری های دیگر را بررسی کنند و اگر همه احتمالات رد شد به تشخیص اسکیزوفرنی می رسند. در نوجوانان، مجموعه اطلاعاتی از تاریخچه خانوادگی و بعضی از رفتارها به پزشک در تشخیص اسکیزوفرنی کمک می کند. به مرحله ای که هنوز فاز اول کامل بیماری -FEP- آغاز نشده باشد و بیمار در مرحله نشانه های آغازین باشد، «فاز پرودرومال» می گویند. این مرحله ممکن است روزها، هفته ها یا حتی یک سال طول بکشد. بعضی وقتها تشخیص آن دشوار است، زیرا معمولا هیچ محرک خاصی در این دوره وجود ندارد. فاز پرودروم با تغییرات رفتاری ظریف، به ویژه در نوجوانان، همراه است. این رفتارها به صورت کناره گیری از گروه های اجتماعی و داشتن سوء ظن های غیر عادی بروز می کند، اما این علایم برای تشخیص کافی نیست.

بیشتر بخوانید: بیماری هایی که شخصیت شما را تغییر می دهند

درمان اسکیزوفرنی با دارو

داروهای تجویزی می توانند نشانه هایی مانند تفکرات غیرعادی، وهم و خیال و توهم را کاهش دهند. برخی از افراد دچار عوارض جانبی ناشی از دارو ها می شوند. بعضی از این عوارض به صورت رعشه و افزایش وزن بروز می کند. بعضی از دارو های روان درمانی با دارو ها و مکمل های دیگری که فرد مصرف می کند تداخل ایجاد می کنند. اما در اکثر موارد، برای درمان اسکیزوفرنی دارو درمانی ضروری است.

مشاوره اسکیزوفرنی؛ عامل اساسی درمان بیماری

مشاوره به بیماران کمک می کند تا مشکلات رفتاری و فکریشان را بهتر بشناسند و راحت تر با آن ها مواجه شوند و نحوه معاشرتشان با دیگران را بهبود دهند. هرچقدر درمان زودتر آغاز شود، نتیجه بهتر خواهد بود. در درمان رفتاری شناختی -CBT-، بیماران می آموزند چگونه واقعی بودن افکار خود را امتحان و آزمایش کنند و علایم بیماری را بهتر مدیریت کنند. سایر روشهای درمانی به ارتقای نحوه مراقبت از خود، شکل گیری ارتباط و مهارت های ارتباطی می پردازد.

انجام کارهای شخصی در بیماران اسکیزوفرن

برنامه های توانبخشی اسکیزوفرنی به بیماران یاد می دهد که چگونه به انجام کارهای روزمره، مانند استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، مدیریت مالی، خرید از مغازه یا پیدا کردن و نگه داشتن شغل بپردازند. این برنامه ها پاسخ دهی خوبی دارند، به ویژه اگر با رویکرد تیمی مثلا مراقبت های ویژه هماهنگ -CSC- کار کنند. این درمان شامل دارو درمانی، تراپی و مشاوره و دریافت خدمات اجتماعی همراه با مداخلات استخدامی و آموزشی است.

خارج نشدن از برنامه درمانی اسکیزوفرنی

مبتلایان به اسکیزوفرنی بعضی اوقات داروهای خود را به دلیل عوارض جانبی یا به علت قبول نداشتن بیماری کنار می گذارند. این کار خطر ابتلا به عوارض شدید را افزایش می دهد و می تواند فرد را وارد فاز روانپریشی کند که در آن شخص ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهد. مراجعه منظم مشاوره به درمان افراد کمک می کند و از عود و یا نیاز به بستری شدن جلوگیری کند.

چالش های محیط کار

مبتلایان به اسکیزوفرنی اغلب در پیدا کردن یا نگه داشتن شغل مشکل دارند. بخشی از این مساله به این علت است که اسکیزوفرنی بر تفکر، تمرکز و ارتباط گیری تاثیر می گذارد. اما علت دیگر آن این است که علایم بیماری در اوایل جوانی آغاز می شود، این زمان دقیقا هنگامی است که افراد شروع به کار می کنند. توانبخشی فنی و حرفه ای به افراد کمک می کند مهارت های شغلی شان را ارتقا دهند.

احساسات مبتلایان به اسکیزوفرنی

معمولا روابط مبتلایان به اسکیزوفرنی بی روح و سخت است. افکار و رفتارهای غیر معمول آنها باعث دور شدن دوستان، همکاران و اعضای خانواده از آنها می شود. با درمان اوضاع بهتر خواهد شد. بعضی از تراپی ها روی شکل گیری و ارتقای روابط کار می کنند. اگر یکی از عزیزانتان اسکیزوفرن است، بهتر است با پیوستن به گروه پشتیبانی یا مشاوره روابطتان را با او ارتقا دهید و از چیزی که او را گرفتار کرده آگاهی بیشتری پیدا کنید.

بیماران اسکیزوفرن در معرض سوء مصرف الکل و مواد مخدر

مبتلایان به اسکیزوفرنی بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد مخدر یا الکل هستند. برخی از مواد مخدر مثل ماری جوانا و کوکایین علایم بیماری را بدتر می کنند. علاوه بر این سوء مصرف مواد در درمان اسکیزوفرنی تداخل ایجاد می کند. اگر شخص مورد نظر شما دچار سوء مصرف مواد هم هست، سعی کنید به دنبال درمان های ویژه ای باشید که برای مبتلایان به اسکیزوفرنی مصرف کننده مواد مخدر و الکل طراحی شده است.

اسکیزوفرنی و بارداری

زنان مبتلا به اسکیزوفرنی که قصد بارداری دارند باید قبل از هر اقدامی با پزشکان خود صحبت کنند تا اطمینان حاصل شود که مصرف دارو به بارداری آسیبی نمی رساند. مطالعاتی که روی ایمنی داروهای اسکیزوفرنی در دوران بارداری انجام شده است دلگرم کننده است. اما اگرچه هیچ ارتباط قطعی بین داروهای اسکیزوفرنی و نقص های مادرزادی جنین یا عوارض جدی حاملگی وجود ندارد، حتما باید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

وقتی یکی از اعضای خانواده اسکیزوفرنی دارد

راضی کردن مبتلا به اسکیزوفرنی به شروع درمان، کار دشواری است. اغلب درمان زمانی شروع می شود که فاز روان پریشی منجر به بستری شدن در آسایشگاه می شود.

به گزارش «بهپو» به نقل از «وبمد»، بهتر است وقتی وضعیت فرد تثبیت شد، اعضای خانواده برای جلوگیری از عود بیماری، موارد زیر را انجام دهند:

• فرد را تشویق کنید دارو هایش را به طور مداوم بخورد

• در پیگیری ها و مراجعات منظم پزشکی همراه او باشید

• حامی و پشتیبان او باشید و به او احترام بگذارید/