همه چیز درباره آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی

آندوسکوپی فوقانی برای تشخیص و گاهی درمان عوارضی که قسمت فوقانی سیستم گوارش، از جمله مری، معده و ابتدای روده کوچک -دوازدهه- را درگیر کرده اند به کار می رود و گاهی با سونوگرافی ادغام می شود. آندوسکوپی فوقانی روشی بسیار کم خطر است.

آندوسکوپی فوقانی روشی است برای بررسی سیستم گوارش فوقانی با استفاده از یک دوربین کوچک در انتهای لوله ای بلند و انعطاف پذیر. متخصص گوارش از آندوسکوپی برای تشخیص و گاهی درمان عوارضی که مری و معده و ابتدای روده کوچک -دوازدهه- را درگیر می کند، استفاده می کند.

به گزارش «بهپو»، اصطلاح پزشکی آندوسکوپی فوقانی «ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی» است. آندوسکوپی فوقانی در مطب دکتر، مرکز جراحی سرپایی یا بیمارستان انجام می شود.

چه وقت آندوسکوپی انجام می شود؟

آندوسکوپی فوقانی برای تشخیص و گاهی درمان عوارضی که قسمت فوقانی سیستم گوارش، از جمله مری، معده و ابتدای روده کوچک -دوازدهه- را درگیر کرده اند به کار می رود.

پزشک معمولا در موارد زیر آندوسکوپی توصیه می کند:

بررسی علایم و نشانه ها: آندوسکوپی به پزشک کمک می کند علایم و نشانه های گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکمی، بلع مشکل و خونریزی گوارشی را بررسی کند.
تشخیص: پزشک برای جمع آوری نمونه های بافت -بیوپسی- برای آزمایش بیماری ها و عوارضی مانند کم خونی، خونریزی، التهاب، اسهال یا سرطان های دستگاه گوارش از آندوسکوپی استفاده می کند.
درمان: پزشک ابزار مخصوص درمان مشکلات سیستم گوارشی مثلا ابزار گشاد کردن مری، بریدن پولیپ یا خارج کردن شی خارجی را از آندوسکوپ عبور می دهد و وارد بدن می کند.

آندوسکوپی گاهی اوقات همراه با روش های دیگری مانند سونوگرافی همراه می شود. یک پروب اولتراسوند به آندوسکوپ متصل می شود تا تصاویر دقیقی از دیواره مری یا معده بگیرد. سونوگرافی آندوسکوپی به پزشک کمک می کند تصاویری از اندام های دور از دسترس مانند پانکراس به دست آورد. آندوسکوپ های جدید از ویدیوهای با کیفیت بالا استفاده می کنند و تصاویر واضحتری ارایه می کنند.

بسیاری از آندوسکوپ ها دارای تکنولوژی به نام تصویربرداری باند باریک هستند که با استفاده از نور ویژه ای بیماری های پانکراس –مثلا مری بارت- را دقیق تر نمایش می دهند.

بیشتر بخوانید: آیا زخم معده درمان می شود؟

آیا آندوسکوپی خطرناک است؟

آندوسکوپی روشی بسیار بی خطر است؛ اما گاهی با عوارضی همراه است که البته نادر هستند؛ از جمله:

خون ریزی: اگر در آندوسکوپی تکه ای از بافت برای آزمایش -بیوپسی- یا درمان مشکلات سیستم گوارشی برداشته شود، خطر ابتلا به خونریزی پس از آندوسکوپی بالا می رود. چنین خونریزی به ندرت نیاز به انتقال خون دارد.
عفونت: اکثر آندوسکوپی ها به معاینه و بیوپسی می پردازند. بنا بر این خطر عفونت در آنها کم است. اگر در کنار آندوسکوپی عمل های سنتی هم انجام شود، امکان عفونت بالا می رود. اکثر عفونت ها جزئی هستند و با آنتی بیوتیک درمان می شوند. اگر در معرض خطر بالاتر عفونت باشید، پزشک قبل از اقدام به آندوسکوپی از درمان پیشگیرانه با آنتی بیوتیک استفاده می کند.
پارگی در دستگاه گوارش: پارگی مری یا قسمت های دیگری از دستگاه گوارش فوقانی نیاز به بستری خواهد داشت و گاهی اوقات برای ترمیم آن باید بیمار را تحت جراحی قرار داد. خطر این عوارض بسیار کم است، اما اگر عمل های اضافی نظیر گشاد کردن مری همراه با آندوسکوپی انجام شود، احتمال آن افزایش می یابد.
واکنش به داروی بی حسی: معمولا قبل از آندوسکوپی فوقانی، به بیمار داروی بی حسی داده می شود تا بهتر بتواند آن را تحمل کند. این دارو ها انواع مختلفی دارند و امکان بروز عوارض جانبی با مصرف آن ها وجود دارد، اما احتمال آن بسیار کم است. برای رفع خطر واکنش جدی، در طول آندوسکوپی از نزدیک تحت نظارت و مراقبت قرار خواهید گرفت.

می توانید با رعایت دستورالعمل های پزشکان در مورد آماده شدن برای آندوسکوپی، مانند ناشتا بودن و متوقف کردن مصرف بعضی از داروها خطر ابتلا به عوارض را کاهش دهید.

عوارض آدندوسکوپی

علایم و نشانه هایی که ممکن است پس از آندوسکوپی مشاهده شوند عبارتند از:

تب
درد قفسه سینه
تنگی نفس
مدفوع خونی، سیاه یا بسیار تیره
اشکال در بلع
درد شدید یا مداوم شکم
استفراغ، به ویژه اگر خونی یا شبیه دانه های قهوه باشد

اگر یکی از این علایم را تجربه کرده اید بلافاصله به پزشک خود یا به اورژانس مراجعه کنید.

آماده شدن برای آندوسکوپی فوقانی

پزشک دستورالعمل های خاصی در مورد آماده شدن برای آندوسکوپی می دهد.

غذا و دارو

هشت ساعت قبل از آندوسکوپی چیزی نخورید و نیاشامید.

در مورد تمام داروها و مکمل هایی که قبل از آندوسکوپی مصرف کرده اید، به پزشک اطلاع دهید. اگر داروهای غلظت خون استفاده می کنید، پزشک توصیه می کند چند روز قبل از آندوسکوپی، آنها را مصرف نکنید. اگر همراه با آندوسکوپی عمل خاصی انجام شود، رقیق کننده های خون خطر خونریزی را افزایش می دهند.

اگر به بیماری های مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا مبتلا هستید، پزشک در رابطه با داروها دستورالعمل های ویژه ای می دهد.

نکات دیگر

اکثر افرادی که تحت آندوسکوپی فوقانی قرار می گیرند آرامبخش دریافت می کنند تا آرامش و راحتی آنها در طول آندوسکوپی تامین شود. در چنین حالتی بیمار از نظر ذهنی هشیار است، اما حافظه، زمان واکنش و تصمیم گیری او دچار اختلال می شود. در برنامه زمانی تان 24 ساعت خالی بگذارید تا آرامبخش از بدنتان خارج شود. پس از آن، می توانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید. بهتر است از کسی خواهش کنید شما را به منزل برساند. ممکن است لازم باشد یک روز مرخصی بگیرید.

چه انتظاری از آندوسکوپی فوقانی می رود؟

قبل از آندوسکوپی

قبل از آندوسکوپی فوقانی، از بیمار می خواهند روی یک میز به پشت و یا به پهلو دراز بکشد. مانیتورها به بدن او متصل می شوند تا تیم پزشکی از تنفس، فشار خون و ضربان قلب بیمار آگاه شوند.

در این هنگام، داروی آرام بخش را دریافت می کنید. این دارو، از طریق ورید ساعد وارد بدن می شود و کمک می کند تا در طول آندوسکوپی، آرام بخوابید.

پزشک همچنین یک داروی بی حسی را در دهانتان اسپری می کند، که گلو را برای قرار دادن لوله بلند و انعطاف پذیر -اندوسکوپ- آماده و بی حس می کند. گاهی اوقات از بیمار خواسته می شود گارد پلاستیکی در دهان بگذارد تا دهان او باز بماند.

حین آندوسکوپی

پزشک آندوسکوپ را در دهان بیمار قرار می دهد. احتمالا از بیمار می خواهد با هر حرکت لوله آن را ببلعد تا راحت تر وارد گلو شود. ممکن است در گلویتان احساس فشار کنید، اما معمولا احساس درد نمی کنید.

بعد از اینکه آندوسکوپ وارد گلو شد، نمی توانید صحبت کنید، البته می توانید صدا ایجاد کنید. اندوسکوپ تنفس را تحت تاثیر قرار نمی دهد.

همانطور که دکتر اندوسکوپ را داخل مری قرار می دهد:

یک دوربین کوچک در نوک لوله، کار انتقال تصاویر به مانیتور ویدیویی اتاق معاینه را انجام می دهد. پزشک برای تماشای ناهنجاری های دستگاه گوارش فوقانی به مانیتور نگاه می کند. اگر ناهنجاری در دستگاه گوارش یافت شود، پزشک برای انجام بررسی های بعدی تصاویر را ضبط می کند.
فشار هوای ملایم که از طریق مری به دستگاه گوارش اعمال می شود، منجر به تورم دستگاه گوارش می شود. این فشار هوا اجازه می دهد آندوسکوپ آزادانه حرکت کند و همچنین اجازه می دهد پزشک به راحتی چین و شکن های دستگاه گوارش را بررسی کند. بیمار در اثر این فشار هوا احساس پری یا فشار می کند.
پزشک ابزارهای مخصوص نمونه گیری یا برداشتن پولیپ را از طریق آندوسکوپ عبور می دهد. او برای هدایت این ابزارها به مانیتور نگاه می کند.
هنگامی که پزشک معاینه را به پایان می رساند، آندوسکوپ به آرامی از دهان خارج می شود. آندوسکوپی به طور معمول 15 تا 30 دقیقه طول می کشد، که به وضعیت بیمار بستگی دارد.

بعد از آندوسکوپی

پس از آندوسکوپی، به ریکاوری منتقل می شوید تا کمی بنشینید یا دراز بکشید. ممکن است حدود یک ساعت در این اتاق بمانید. با این کار تیم پزشکی بر وضعیتتان نظارت خواهند داشت و آرامبخش از بدنتان بیرون خواهد رفت.

ممکن است هنگامی که در منزل هستید، علایم و نشانه های ناراحت کننده ای را پس از آندوسکوپی تجربه کنید مانند:

نفخ و گاز
گرفتگی و کرامپ
گلو درد

این علایم و نشانه ها با گذشت زمان بهبود خواهند یافت. البته اگر نگران یا ناراحت وضعیتتان هستید، با پزشک خود تماس بگیرید.

پس از آندوسکوپی بقیه روز را به استراحت بپردازید. به علت دریافت آرامبخش، هشیاری تان درست عمل می کند، اما زمان واکنش و تصمیم گیری تان دچار اختلال خواهد شد. پس بهتر است دست به کارهایی که نیاز به دقت و سرعت عمل دارند نزنید.

دریافت نتایج

به گزارش «بهپو» به نقل از «کلینیک مایو»، اینکه چه وقت نتایج آندوسکوپی خود را دریافت خواهید کرد به وضعیت خودتان بستگی دارد. اگر، به عنوان مثال، پزشک آندوسکوپی را برای جستجوی زخمی در دستگاه گوارش فوقانی انجام داده است، درست بعد از آندوسکوپی متوجه نتیجه کار خواهید شد. اگر نمونه برداری انجام شده باشد، چند روز منتظر بمانید تا نتایج آزمایشگاه حاضر شود. می توانید از پزشک خود بپرسید نتیجه آندوسکوپی چه وقت حاضر می شود./