فرزند آوری به روش لقاح مصنوعی

در لقاح مصنوعی، تخمک های بالغ از تخمدان جمع آوری می شوند -بازیابی می شوند- و در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم بارور می شوند. سپس تخمک یا تخمک های بارور شده –جنین یا رویان- در رحم قرار داده می شوند. یک دوره IVF دو هفته طول می کشد.

«لقاح مصنوعی»-IVF- به مجموعه روش های پیچیده ای می گویند که برای درمان ناباروری یا مشکلات ژنتیکی مورد استفاده قرار می گیرد و به باردار شدن زنان نابارور کمک می کند.
در لقاح مصنوعی، تخمک های بالغ از تخمدان جمع آوری می شوند -بازیابی می شوند- و در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم بارور می شوند. سپس تخمک یا تخمک های بارور شده –جنین یا رویان- در رحم قرار داده می شوند. یک دوره IVF دو هفته طول می کشد.
IVF موثرترین تکنولوژی تولید مثل مصنوعی است. در این روش می توانید با استفاده از تخمک خود و اسپرم همسرتان باردار شوید یا اینکه تخمک، اسپرم یا جنین را از اهدا کننده دریافت کنید. در بعضی موارد، می توان از رحم اجاره ای استفاده کرد. احکام فقهی در مورد استفاده از تخمک، اسپرم، جنین و رحم شخص دیگر در هر کدام از مراجع تقلید متفاوت است، بهتر است در این زمینه از دفتر مرجع تقلید خودتان سوال کنید.
شانس هرکس برای داشتن یک کودک سالم از طریق IVF بستگی به عوامل بسیاری مانند سن و علت ناباروری دارد. علاوه بر این، لقاح مصنوعی وقت گیر، گران قیمت و تهاجمی است. اگر در رحم بیش از یک جنین قرار داده شود، احتمال چند قلوزایی وجود دارد.
پزشک به شما کمک می کند تا متوجه نحوه اثر IVF، خطرات بالقوه آن و مناسب بودن این روش برای خودتان بشوید.

IVF چیست؟

لقاح مصنوعی به درمان ناباروری یا مشکلات ژنتیکی می پردازد. اگر منظور از IVF درمان ناباروری باشد می بایست قبل از آن، از روش های کم تهاجم تر مثل داروهای باروری-برای افزایش تولید تخمک- یا تلقیح داخل رحمی - قرار دهی مستقیم اسپرم در رحم در نزدیکی زمان تخمک گذاری- بهره گرفت.
گاهی اوقات در خانم های بالای 40 سال از IVF به عنوان درمان اصلی ناباروری استفاده می شود. اگر فرد مبتلا به نقص یا عارضه جسمانی باشد می تواند برای بارداری از روش IVF استفاده کند. به عنوان مثال، اگر شما یا همسرتان دچار عارضه های زیر باشید IVF انتخاب خوبی برای فرزند دار شدن است:

آسیب یا انسداد لوله رحم
اختلالات تخمک گذاری
نارسایی زودرس تخمدان
آندومتریوز
فیبروم رحم
عقیم سازی و یا برداشتن لوله ها
اختلال عملکرد یا تولید اسپرم
ناباروری بدون دلیل
اختلال ژنتیکی
حفظ باروری در درمان سرطان یا سایر عارضه ها

خطرات IVF

چند قلوزایی
زایمان زودرس و تولد نوزاد کم وزن
سندرم تحریک بیش از حد تخمدان
سقط جنین
عوارض عمل بازیابی تخمک
حاملگی خارج رحمی
نقص هنگام تولد
سرطان تخمدان
استرس های روحی

پاسخ به چند سوال رایج در ارتباط با IVF

چند جنین درIVF منتقل می شود؟

تعداد جنین های منتقل شده معمولا بر اساس سن و تعداد تخمک های بازیابی شده است. از آنجا که در زنان مسن درصد موفقیت هر جنین پایین تر است، معمولا بیشتر جنین ها منتقل می شوند – البته در زنانی که از تخمک های اهدایی استفاده می کنند اینطور نیست.
اکثر پزشکان برای کاهش نرخ چندقلوزایی از روش های ویژه ای بهره می گیرند. در برخی از کشورها، تعداد جنین هایی که می توان در یک مرحله انتقال داد، محدود است. بیمار و پزشک باید در مورد تعداد جنین های انتقالی به توافق برسند.

چه اتفاقی برای جنین های اضافی می افتد؟

می توان جنین های اضافی را به مدت چند سال فریز و ذخیره کرد. همه جنین ها فرآیند انجماد را تحمل نخواهند کرد، البته بیشتر آنها می توانند.
با انجماد به روش«Cryopreservation» می توان دوره های آینده IVF را ارزان تر و کم تهاجمی تر کرد. با این حال، میزان تولد نوزاد زنده از جنین های یخ زده کمی کمتر از جنین های تازه است. البته می توانید جنین های فریز شده استفاده نشده را به زن و شوهر دیگر یا یک مرکز تحقیقاتی بفروشید. همچنین می توانید جنین های استفاده نشده را دور بریزید.

چگونه می توان احتمال بارداری چند قلویی را کم کرد؟

اگر بیش از یک جنین به رحم منتقل شود، احتمال چند قلو زایی در IVF وجود دارد – این مساله برای شما و جنین ها خطرناک است. در بعضی موارد، تعداد جنین های موجود در رحم را کم می کنند تا مادر با زایمان فرزندان کمتر خطرات کمتری را متحمل شود. در این زمینه هم احکام فقهی متنوعی وجود دارد که باید برای اطلاع از آن به مراجع تقلید خود مراجعه کنید. به طور کلی پیشگیری از کاهش تعداد جنین، اصلی ترین انتخاب با بهترین پیامدهای اخلاقی، عاطفی و روانی است.

آیا پیامد های احتمالی ناشی از استفاده از اسپرم، جنین، تخمک های اهدایی، یا رحم اجاره ای را در نظر گرفته اید؟

اهدای تخمک، اسپرم و رویان و رحم اجاره ای احکام فقهی متعددی در زمینه محرمیت فرزند یا حق ارث او ایجاد می کنند. قبل از هر اقدامی با متخصص حقوقی این امور مشورت کنید. در تمام دنیا حقوقی برای اهدا کننده ها وجود دارد که ممکن است بی اطلاعی از آنها دردسر های حقوقی بیافریند.

در IVF چه چیزی در انتظار شماست؟

لقاح مصنوعی شامل چند مرحله می شود:

القای تخمک گذاری
بازیابی تخمک
بازیابی اسپرم
باروری
انتقال جنین

یک دوره IVF حدود دو هفته طول می کشد و ممکن است نیاز به بیش از یک دوره IVF باشد.

1- القای تخمک گذاری

اگر از تخمک خود بیمار استفاده شود، دوره IVF با مصرف هورمون های مصنوعی آغاز می شود. این کار برای تحریک تخمدان هاست تا بیش از یک تخمک آزاد کنند – در روند معمول بدن زنان ماهی یک تخمک آزاد می کند. از آن جا که همه تخمک ها پس از باروری به روال عادی رشد نمی کنند، نیاز به چند تخمک است.

2- بازیابی تخمک

بازیابی تخمک را می توان از 34 تا 36 ساعت پس از تزریق نهایی و قبل از تخمک گذاری در مطب یا کلینیک انجام داد. آسپیراسیون اولتراسوند ترنس واژینال روشی معمول برای بازیابی است. یک پروب اولتراسوند برای شناسایی فولیکول ها داخل واژن می شود. سپس یک سوزن نازک به گاید سونوگرافی وارد می شود تا داخل واژن و فولیکول شود و تخمک ها را بازیابی کند. اگر تخمدان از طریق سونوگرافی ترانس واژینال در دسترس نباشد، از جراحی شکمی یا لاپاروسکوپی برای هدایت سوزن استفاده می کنند.

3- بازیابی اسپرم

اگر از اسپرم همسرتان استفاده می کنید، او در مطب دکتر یا کلینیک یک نمونه اسپرم آماده می کند. گاهی نیاز به روش های دیگر مانند آسپیراسیون بیضه - استفاده از یک سوزن یا جراحی برای استخراج اسپرم به طور مستقیم از بیضه - است. اسپرم اهدا کننده هم به روش های مذکور دریافت می شود. اسپرم در آزمایشگاه از مایع منی جدا می شود.

4- باروری

می توان با استفاده از دو روش متداول، تخمک ها را بارور کرد:
اینسمینیشن یا تلقیح: در این فرایند اسپرم سالم و تخمک بالغ مخلوط می شوند و به مدت یک شب انکوبه می شوند.
تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسم - ICSI: در ICSI، یک اسپرم سالم به طور مستقیم به هر تخمک بالغ تزریق می شود. ICSI اغلب زمانی که کیفیت یا تعداد اسپرم ها مشکل داشته باشند یا وقتی بارداری های قبلی شکست خورده باشند به کار گرفته می شود.

5- انتقال جنین

انتقال جنین در مطب یا کلینیک صورت می گیرد و معمولا دو تا شش روز پس از بازیابی تخمک انجام می شود. پزشک یا پرستار با استفاده از سرنگ، جنین یا جنین ها را در رحم قرار می دهند.
اگر این روند موفقیت آمیز باشد، جنین حدود شش تا 10 روز بعد از بازیابی تخمک در غشای رحم قرار می گیرد.

پس از انتقال

پس از انتقال جنین، می توانید فعالیت های روزمره خود را به حالت عادی انجام دهید. البته هنوز امکان دارد تخمدان ها بزرگ باشند. بنابراین از انجام فعالیت های شدید، که موجب ناراحتی می شود، پرهیز کنید.
عوارض جانبی معمول عبارتند از:

ترشح میزان کمی از مایع شفاف یا خون آلود بلافاصله پس از عمل – این مساله به علت سواب دهانه رحم قبل از انتقال جنین است.
حساسیت پستان ها به علت میزان بالای استروژن
نفخ خفیف
کبودی ملایم
یبوست
اگر پس از انتقال جنین درد متوسط یا شدیدی برایتان ایجاد شد، با پزشک خود مشورت کنید. او شما را تحت بررسی و ارزیابی قرار خواهد داد تا دچار عوارضی مانند عفونت، پیچ خوردگی تخمدان و سندرم تحریک بیش از حد تخمدان نشده باشید.

نتایج

حدود 12 روز تا دو هفته پس از بازیابی تخمک، پزشک نمونه ای از خون را برای تشخیص بارداری به آزمایشگاه می فرستد.
• اگر باردار باشید، پزشک شما را به متخصص زنان و زایمان و سایر متخصصان بارداری ارجاع می دهد.
• اگر باردار نباشید، مصرف پروژسترون را قطع می کنید و احتمالا ظرف یک هفته پریود می شوید. اگر پریود نشدید یا خونریزی غیرعادی داشتید، با پزشک خود مشورت کنید. اگر علاقه مندید یک بار دیگر لقاح مصنوعی را امتحان کنید، پزشک اقداماتی پیشنهاد می کند که از طریق آنها می توانید شانس بارداری را بیشتر کنید.

شانس به دنیا آوردن یک کودک سالم پس از لقاح مصنوعی بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:

سن مادر: هر چه جوانتر باشید، بیشتر احتمال دارد با لقاح مصنوعی از تخمک های خود باردار شوید و کودک سالمی به دنیا آورید. اغلب به زنانی که بیش از 41 سال عمر دارند توصیه می شود از تخمک های اهدایی استفاده کنند تا شانس موفقیتشان بالا رود.
وضعیت جنین: انتقال جنین هایی که بیشتر رشد کرده اند نسبت به آن هایی که رشد کمتری داشته اند -روز دوم یا سوم- شانس بارداری را بیشتر می کند. تمام جنین ها خوب رشد نمی کنند. در این زمینه با پزشک خود صحبت کنید.
سابقه باروری: زنانی که قبلا زایمان داشته اند بیشتر احتمال دارد که با استفاده از لقاح مصنوعی باردار شوند. همچنین میزان موفقیت در زنانی که قبلا چندین بار لقاح مصنوعی انجام داده اند، اما باردار نشده اند کمتر است.
علت ناباروری: داشتن ذخیره طبیعی تخمک، شانس باروری را افزایش می دهد. احتمال باردار شدن زنان مبتلا به آندومتریوز شدید کمتر از زنانی است که علت باروریشان مشخص نیست.
سبک زندگی: زنان سیگاری معمولا در طول IVF تخمک های کمتری بازیابی می کنند و ممکن است بیشتر تخمک های بازیابی شده هم از دست برود. سیگار کشیدن احتمال موفقیت IVF را 50 درصد کاهش می دهد. همچنین چاقی شانس بارداری و زایمان سالم را کم می کند. مصرف الکل، مخدر های تفریحی، کافیین بیش از حد و بعضی از داروها هم می تواند مضر باشد./