ایمنی محصولات تراریخته زیر ذره بین

«تراریخته» ها ارگانیسم های حیوانی یا گیاهی هستند که دستکاری ژنتیک شده اند و همیشه مورد بحث موافقان و مخالفان بوده اند. این محصولات همیشه با موضوعاتی مثل محیط زیست، اقتصاد، تامین جهانی مواد غذایی، سیاست و سلامت در ارتباط بوده اند.

«تراریخته» ها ارگانیسم های حیوانی یا گیاهی هستند که دستکاری ژنتیک شده اند و همیشه مورد بحث موافقان و مخالفان بوده اند. این محصولات همیشه با موضوعاتی مثل محیط زیست، اقتصاد، تامین جهانی مواد غذایی، سیاست و سلامت در ارتباط بوده اند.
به گزارش «بهپو»، در حالی که مخالفان معتقدند «محصولات تراریخته» برای سلامتی مضرند، موافقان می گویند فواید این محصولات بیشتر از مضرات آن هاست.
در سال 2015 تحقیقی انجام شد و 90 درصد محققان انجمن پیشرفت علم آمریکا معتقد بودند غذاهای تراریخته عموما بی خطر هستند. با این وجود بیشتر مردم فکر می کنند نباید چنین محصولاتی را مصرف کنند.
آیا تراریخته ها باید برچسب داشته باشند؟ تاثیر بلند مدت آنها روی بدن و محیط زیست چیست؟ دقیقا به چه محصولاتی تراریخته می گویند؟ این پرسش ها همیشه بین مردم مطرح بوده است.

طبیعت در یک نگاه

اعمال تغییر در ژن ها لزوما بد نیست. این اتفاق در طبیعت هم می افتد. به عنوان مثال گندمی که الان می خورید همان گندمی نیست که صدها یا هزاران سال پیش خورده می شد.
قطعات DNA یا همان ژن ها مسئول تمام خصوصیات و رفتارها در هر موجود زنده ای هستند. خصلت های سودمند به گیاهان و جانوران دارای آن ژن کمک می کنند رفتار بهتری در محیط داشته و بقای بیشتری داشته باشند. اجداد ما با کاشتن دوباره و چند باره دانه های گیاهان مرغوب به روند رشد آنها سرعت می دادند، به همین دلیل یک مشت دانه ریز ذرت روی بوته های پایه بلند در ده هزار سال پیش به دانه های بزرگ و آبدار بلال امروزی تبدیل شده اند. حیوانات هم با زایش های متوالی نسل های جدیدتر و بهتری به وجود می آورند.
سرعت دادن روشی است که دانشمندان، امروزه در تغییر و اصلاح ژنتیکی استفاده می کنند. آنها با اشعه یا مواد شیمیایی، DNA دانه ها را تغییر می دهند، سپس انتخاب می کنند کدام یک از آنها پرورش پیدا کند. یا اینکه ژن یک گیاه، ویروس یا باکتری را بر می دارند و در ماده دیگری قرار می دهند. این تطابق دقیق با نام «مهندسی ژنتیک» شناخته می شود و مواد تراریخته را ایجاد می کند. گاهی دانشمندان ژن هایی را از گیاه مشابه، مثلا گوجه فرنگی، جابجا می کنند، اما می توان گونه های متفاوتی را هم با هم ترکیب کرد، مثلا ویروس با گوجه فرنگی.

چرا احساس خطر می کنیم؟

تولید تراریخته ها به مقاومت گیاهان در برابر ویروس، خشکسالی، آفت کش و نابودی کمک می کند، بازده تولید را افزایش می دهد و قیمت را پایین می آورد. این خبر خوبی برای مزرعه داران و تاجران مواد غذایی است.
بعضی از مواد غذایی تراریخته با ویتامین، مواد معدنی و مواد مفید دیگر غنی می شوند. به عنوان مثال محققان سوییسی گونه ای از برنج طلایی تولید کرده اند که مقدار زیادی «بتاکاروتن» دارد. بتا کاروتن آنتی اکسیدانی مفید برای پوست و چشم است. این دانشمندان سویایی تولید کرده اند که چربی آن تغییر یافته و به چربی روغن زیتون شباهت پیدا کرده است، روغن حاصل از این ماده جایگزین خوبی برای روغن های ترانس است که برای قلب مفیدتر است و دمای بالایی را تحمل می کند. سیب زمینی های بدون سبز شدگی، تولید دیگر دانشمندان ژنتیک هستند. خوردن سیب زمینی های سبز شده می تواند عامل سرطان باشد.
برخی از شرکت های بیوتک آزمایش هایی روی گوشت انجام می دهند تا میزان «امگا3» آن را بالا ببرند. امگا3 از بیماری های قلبی و سکته مغزی جلوگیری می کند و احتمال ابتلا به سرطان را پایین می آورد. امگا3 در کنترل لوپوس، اگزما و آرتریت روماتویید موثر است، اما بدن آن را تولید نمی کند و باید از منبع بیرونی تامین شود.
با افزایش جمعیت تامین غذای کل جهان مشکل تر می شود. سازمان ملل پیش بینی می کند تا سال 2050 تولید غذا در برخی از نقاط جهان باید دو برابر شود. غذاهای اصلاح ژنتیک شده یکی از راه های تامین غذا با سطح کشت، آب و منابع کمتر هستند.
اما یکی از نگرانی های موجود، سرانجام مبهم رشد و تکثیر دانه های مهندسی ژنتیک شده در محیط زیست، یا سرانجام جفت گیری حیوانات اصلاح نژاد شده با حیوانات معمولی یا وحشی است.

ایمن بودن تراریخته ها

چیزی که در تراریخته ها برای مردم خوشایند نیست تغییرات عمدی صورت گرفته در آزمایشگاه است. ظرف 10 سال گذشته گروهی از دانشمندان تحقیقات گسترده ای روی ایمن بودن تراریخته ها انجام داده اند و هیچ خطری که به طور مستقیم به مهندسی ژنتیک مربوط باشد پیدا نکردند. انجمن پزشکان امریکا هم می گوید در مجله های پزشکی هیچ تاثیر منفی مشخصی از مواد غذایی تراریخته گزارش نشده است، بنابراین بی خطر هستند.
سازمان جهانی سلامت و سازمان جهانی غذا استانداردهایی ارائه کرده اند که غذاهای مهندسی ژنتیک شده هم در آنها جا دارند و از این استانداردها پیروی می کنند، اما مخالفت با تراریخته ها حتی بین دانشمندان و پزشکان هم وجود دارد.
«استفان مک دونالد» ،دکترای بیوتکنولوژی، بر این باور است که تمام غذاها از مواد مشترکی تولید شده اند، اما ارزش غذایی مواد تراریخته به اندازه غذا های معمولی نیست. او می گوید: «من فکر نمی کنم این مواد به خودی خود خطرناک باشند، اما به اطلاعاتی که می گویند بی خطر هستند هم اطمینان ندارم.»
«کوین کلت»، دانشجوی دکترای دانشگاه کرنل، می گوید: «شواهدی وجود ندارد که به ما بگوید قرار گرفتن تحت اشعه یا مواد شیمیایی بی خطر تر از مهندسی ژنتیک است.»

نقش سازمان غذا و دارو

وظیفه سازمان غذا و دارو این است که مطمئن شود تمام غذاها، اعم از اصلاح ژنتیک شده یا نشده، سالم و بی خطرند.
سازمان غذا و دارو سخت گیری ها را بیشتر کرده است و غذاهای مهندسی ژنتیک شده باید آزمایش های لازم را بگذرانند.
گروه محققان سازمان غذا و دارو در یک مطالعه مروری به مقایسه غذاهای تراریخته با غذاهای معمولی پرداختند. به عنوان مثال دانه سویایی که با پروتیین آجیل برزیلی غنی شده است از چرخه تولید خارج شد، حتی نمی بایست این ماده را جزوی از غذای حیوانات قرار داد، چون می تواند باعث تحریک افرادی شود که به آجیل برزیلی آلرژی دارند.
انتقال بیماری یا ویروس از گیاه به انسان ممکن نیست اما از حیوان به انسان امکان دارد. از آن جا که گاهی ویروس های حیوانی مهندسی ژنتیک می شوند، امکان انتقال آلودگی به انسان یا دیگر حیواناتی که گوشت آن ها را می خورند وجود دارد. به همین علت رویکرد سازمان غذا و دارو به محصولات حیوانی اصلاح ژنتیک شده متفاوت است و دستورالعمل های ویژه ای ارائه داده است.
انتقال بیماری در محیط از طریق حیوانات دستکاری ژنتیک شده راحت است. بنابراین به عنوان مثال در تولید تراریخته ماهی سالمون نکات مهمی رعایت می شود. ماهی سالمون در تانک هایی پرورش می یابد که با هیچ آبی در ارتباط نباشد، از خارج شدن ماهی ها یا تخم های آن ها جلوگیری به عمل می آید و هیچ پرنده یا حیوان شکارچی به آن ها دسترسی ندارد. ماهی ها کاملا استریل هستند.
در امریکا فروش مواد غذایی تراریخته در بازار ممکن نیست، مگر اینکه سازمان غذا و دارو آن را تایید کند. همچنین تولید کننده ها مسئول سلامت غذای تولید شده هستند./