باور های غلط و درست درباره نیمکره های راست و چپ مغز

دو نیمکره مغز وظیفه های متفاوتی دارند. اما سوال اینجاست که « آیا در افراد مختلف، یک نیمکره بر دیگری غالب است؟ آیا این چیرگی روی شخصیت افراد تاثیر می گذارد؟»

احساساتی و خلاق هستم، تخیل قوی دارم و بر اساس غریزه تصمیم می گیرم. همه این ها به خاطر این است که نیمکره راست مغزم فعال تر است. گاهی دوست دارم منطقی باشم، خوب صحبت کنم و همه چیز را موشکافی و تحلیل کنم. اما انگار این سرنوشت محتوم من است که راست مغز باشم نه چپ مغز.
به گزارش «بهپو»، دو نیمکره «مغز» وظیفه های متفاوتی دارند. اما سوال اینجاست که « آیا در افراد مختلف، یک نیمکره بر دیگری غالب است؟ آیا این چیرگی روی شخصیت افراد تاثیر می گذارد؟»
بعضی افراد فکر می کنند انسان ها چپ مغز یا راست مغز هستند و این ویژگی روی رفتار و تفکر آن ها تاثیر می گذارد.
در این مقاله به صحت و سقم این ادعا می پردازیم.

کارکرد مغز

مغز یک اندام سخت کوش و پیچیده است و از 100 میلیارد نورون یا سلول مغزی تشکیل شده است، اما کمتر از 1.5 کیلو وزن دارد.
مغز یک اندام پرانرژی است و با اینکه حدود 2 درصد وزن شخص را تشکیل می دهد، اما 20 درصد از انرژی بدن را به خود اختصاص می دهد.
نیمکره راست و چپ مغز با فیبرهای عصبی بی شماری به هم متصل شده اند. در یک مغز سالم این دو بخش با هم در ارتباطند.
البته لزوما نیازی به ارتباط دو نیمکره نیست. اگر شخصی دچار صدمه ای شده باشد که ارتباط بین دو نیمکره را از دست داده باشد، باز هم می تواند عملکردی نسبتا طبیعی از مغز دریافت کند.

تصورات عمومی درباره نیمکره راست و چپ

این تصورات می گویند در هر شخص یک نیمکره فعال تر از دیگری است و این مساله روی رفتار، تفکر و شخصیت او تاثیر می گذارد.
وجود افراد راست دست و چپ دست این تصور را از ذهن بعضی ها گذراند که احتمالا افراد راست مغز و چپ مغز هم داریم.
در اذهان عمومی چپ مغزها با این ویژگی ها شناخته می شوند:

اهل تجزیه و تحلیل
منطقی
تفکر بر پایه واقعیات و جزییات
ذهن رقومی
حافظه ادبی قوی –به خاطر سپردن کلمات

و راست مغزها با ویژگی های زیر:

خلاق
رها در فکر کردن
دیدن کلیات
تصمیم گیری بر اساس حس و غریزه
حافظه تصویری قوی

نتایج تحقیقات چه می گوید؟

نگاه متفاوت به دو نیمکره مغز زمانی جدی شد که ۱۶ نفر از بیماران «راجر اسپری» -برنده‌ی جایزه نوبل- به او اجازه دادند تا ارتباط بین نیمکره چپ و راست آنها را که به نام « Corpus Callosum» شناخته می‌شود، قطع کند. تیم راجر اسپری، پس از خروج آنها از بیمارستان، بیماران و رفتار و ذهنیت آنها را مورد مطالعه قرار دادند. خوشبختانه در تاریخ علم، معمولاً نتایج اولیه و ناپخته‌ تحقیقات علمی به سادگی راه خود را به جامعه عوام باز نمی‌کنند. اما این بار شانس با دانشمندان یار نبود. نیویورک تایمز در سال ۱۹۷۳ مقاله‌ای تحت عنوان «ما یا چپ مغز هستیم یا راست مغز» منتشر کرد که آن مقاله با این جملات آغاز می‌شد: «دو موجود کاملاً متفاوت در سر ما ساکن هستند. یکی مهارت کلامی و تحلیلی را خوب می‌فهمد و دیگری هنر را!». نشریه کسب و کار هاروارد- HBR- و نیز - Psychology Today - دو سال در برابر داستان مقاومت کردند اما در نهایت در سال ۱۹۷۵ نخستین گزارش‌ها از این دست در آنجا هم منتشر شد. حتی مقالاتی منتشر شد که برای چه شغل‌هایی باید از «چپ مغزها» و برای چه شغلهایی بهتر است از «راست مغزها» استفاده شود! جالب اینجاست که در بزرگنمایی و کج فهمی این «کشف هیجان انگیز» حتی حرف‌های خود راجر اسپری در سال ۱۹۸۴ هم به فراموشی سپرده شد که می‌گفت: «باید دقت شود که … تفاوت‌هایی که سبک شناختی نیمکره چپ و راست مغز در آزمایشها مشاهده شده‌اند صرفاً یک ایده‌ی کلی هستند که خیلی خیلی ساده ممکن است به نتیجه‌گیری‌های اغراق‌آمیز منجر شود… مهم است به خاطر داشته باشیم که دو نیمکره در یک مغز سالم عادی در ارتباط نزدیک با یکدیگر هستند و به عنوان یک عضو واحد عمل می‌کنند.»

تحقیقات جدید نیز این واقعیت را تایید می‌کنند که: برخی فعالیتها در مغز ما ممکن است بیشتر توسط نیمه‌ چپ مغز و برخی فعالیت‌ها بیشتر توسط نیمه‌ راست مغز انجام شوند. اما دو نیمکره در تعامل کامل با یکدیگر کار می‌کنند و اینکه «نیمه‌ چپ مغز» بر «نیمه‌‌ راست مغز» غالب باشد -یا بالعکس- معنای علمی ندارد.

از جمله این تحقیقات، تحقیق ارزشمند و تاثیرگذار انجام شده توسط محققان دانشگاه یوتا است که توسط - Science Daily- منتشر شده است. در این تحقیق، ۱۰۱۱ نفر در محدوده‌ سنی ۷ تا ۲۹ سال، هیچ نشانه‌ مشخصی در مورد ترجیح استفاده از «نیمکره چپ» یا «نیمکره راست» مشاهده نشد. جف اندرسون که مدیریت این تحقیق را بر عهده داشته است، گزارش می‌دهد: «این یک واقعیت محض است که برخی فعالیت‌های مغز در نیمکره چپ و برخی فعالیت‌ها در نیمکره راست انجام می‌شوند. «مهارت کلامی» بیشتر توسط نیمکره چپ و «توجه» بیشتر توسط نیمکره راست، مدیریت می‌شود. اما هیچ نوع نشانه‌ مشخصی مبنی بر اینکه در یک فرد نیمکره چپ بر نیمکره راست غالب بوده یا برعکس، نیمکره راست بر نیمکره چپ غالب باشد وجود ندارد.»

عملکرد و ویژگی های هر نیمکره

احساس

این بخش در انسان ها و جانوران پستاندار در نیمکره راست قرار دارد. ابراز و درک احساسات در نیمکره راست صورت می گیرد.

زبان
برای تولید کلام نیمکره چپ فعال تر از نیمکره راست است. در بسیاری از افراد دو ناحیه اصلی زبان -ناحیه بروکا و ورنیکه- در نیمکره چپ دیده می شود.

زبان اشاره

زبان دیداری در نیمکره چپ قرار دارد. ناشنوایان به هنگام تماشای زبان اشاره از ناحیه ای شبیه به ناحیه زبان بهره می برند.

راست دستی یا چپ دستی

افراد راست دست یا چپ دست به طور متضاد از نیمکره راست یا چپ استفاده می کنند. به عنوان مثال چپ دست ها برای کارهای یدی از نیمکره راست استفاده می کنند و بر عکس. چپ دستی یا راست دستی از روز تولد همراه انسان است، حتی در رحم مادر هم می توان آن را شناسایی کرد. بعضی از نوزادان ترجیح می دهند شست دست راست یا چپ خود را بمکند.

توجه

دو نیمکره مغز در مورد مساله قابل توجه متفاوت عمل می کنند. نیمکره چپ روی دنیای داخلی تمرکز می کند و نیمکره راست بیشتر تمایل دارد روی جهان خارجی متمرکز شود.
در تحقیقاتی که به تازگی انجام شده است، تفاوتی در جنسیت های متفاوت دیده نمی شود.

آیا استفاده از یک نیمکره در افراد مختلف متفاوت است؟

مقدار استفاده از نیمکره ها در فعالیت های یکسان در اشخاص، متفاوت است. اگر شخص چپ دست باشد میزان کارکرد نیمکره مغز با شخص راست دست متفاوت است.
مطالعه ای در سال 2014 نشان داده است که مرکز زبان بیش از 99 درصد راست دست ها در نیمکره چپ قرار دارد، اما این موضوع فقط در مورد 70 درصد چپ دست ها صدق می کند.
تسلط یک نیمکره در افراد مختلف با فعالیت های مختلف، متفاوت است. در این زمینه به مطالعات بیشتری نیازمندیم.

نکته آخر

به گزارش «بهپو» به نقل از «مدیکال نیوز تودی»، نظریه راست مغزی و چپ مغزی پشتوانه علمی ندارد. ممکن است بعضی ها ببینند این نظریه در مورد آن ها صدق می کند اما نباید آن را تعمیم دهند.
در حقیقت عملکرد مغز متقارن نیست و از شخصی به شخص دیگر متغیر است. به همین علت این باور سال هاست که در بین مردم رایج است./