کمک های اولیه در مسمومیت ها

مسمومیت به معنی آسیب یا مرگ ناشی از بلع، استنشاق، تماس پوستی یا تزریق مواد مخدر، مواد شیمیایی، سموم و یا گازها است.

مسمومیت به معنی آسیب یا مرگ ناشی از بلع، استنشاق، تماس پوستی یا تزریق مواد مخدر، مواد شیمیایی، سموم و یا گازها است. بسیاری از مواد - مانند داروها و مونوکسید کربن - تنها در غلظت های بالاتر یا دوزهای زیاد سمی هستند و مواد دیگر - مانند پاک کننده ها - فقط اگر خورده شوند خطرساز می شوند . کودکان به خصوص به مقادیر کم برخی داروها و مواد شیمیایی نیز حساس هستند.
چگونگی درمان شخصی که احتمال می دهیم مسموم شده باشد به عوامل زیر بستگی دارد:

علائم شخص
سن شخص
اینکه آیا می دانید با چه نوع و چه مقدار ماده مسموم شده است یا خیر

اگر در مورد احتمال مسمومیت نگران هستید با اورژانس 115 یا مرکز ملی اطلاع رسانی دارو و سموم با شماره تماس 09646 تماس بگیرید. مراکز کنترل سم جهت دریافت اطلاعات در مورد مسمومیت ، سودمند هستند و حتی در بسیاری از موارد خاص ممکن است توصیه کنند که تحت نظر گرفتن شخص مظنون به مسمومیت در منزل می تواند کافی باشد ( و نیاز به مراجعه به مزاکر پزشکی نباشد).

در چه شرایطی باید به وقوع مسمومیت مشکوک شد

علائم و نشانه های مسمومیت می تواند شبیه علائم بیماری های دیگری مانند سیژر، سوءمصرف الکل، سکته مغزی و واکنش به (تزریق) انسولین باشد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سوختگی یا قرمزی در اطراف دهان و لب ها
نفسی که بویی شبیه مواد شیمیایی مانند بنزین و یا تینر نقاشی دارد
استفراغ
تنفس دشوار
خواب آلودگی
گیجی یا دیگر شرایط روانی متغیر

اگر به مسمومیت مشکوک شدید بدنبال سرنخ هایی برای پی بردن به نوع مسمومیت باشید مانند؛ شیشه ها یا بسته های خالی قرص، قرص های پراکنده شده، سوختگی ها، لکه ها یی که روی بدن فرد مسموم وجود دارد و یا بوهایی که استشمام می شود. در مورد کودک این احتمال را هم درنظر بگیرید که ممکن است تکه هایی از بانداژهای پزشکی را خورده باشد و یا باتری های ساعت را بلعیده باشد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با 12 ماده خوراکی و مسمومیت ناشی از آنها

چه موقع برای کمک تماس بگیرید

اگر فرد مسموم دارای علائم زیر است، با شماره 115 اورژانس فوری تماس بگیرید:

خواب آلود یا غیرهوشیار است
تنفسش دشوار است یا متوقف شده است
بی قراری غیر قابل کنترل دارد یا آشفته است
سیژر دارد
مصدوم از قبل دارو یا مواد دیگری مصرف می کرده است ولی (این بار) سهوا یا به طور عمد، مقادیر بیش از حد نرمال مصرف کرده است (در چنین شرایطی مسمومیت معمولا شامل مصرف مقدار بیشتر و اغلب همراه با الکل می باشد).

در شرایط زیر با اورژانس و یا با مرکز کنترل سموم در منطقه خودتان تماس بگیرید:

فرد مسموم پایدار و هوشیار است و علامتی هم ندارد
فرد مسموم قرار است به یک مرکز اورژانس محلی منتقل گردد

شما آماده باشید تاعلائم شخص مسموم و وزن وی و داروهای دیگری که مصرف می کند را گزارش دهید (و هر نوع اطلاعات مفیدی که در مورد سم مصرف شده دارید). سعی کنید بطور دقیق تعیین کنید که بیمار چه مقدار دارو مصرف کرده و چه مدت زمان است که در معرض آن قرار دارد. در صورت امکان ظرف قرص، بسته دارو یا دیگر ظروف مشکوک را به همراه بیاورید تا در هنگام صحبت کردن با مرکز کنترل سم بتوانید از برچسب آن ( جهت ارایه اطلاعات) استفاده کنید.

در مدتی که منتظر کمک هستید چه اقداماتی می توانید انجام دهید ؟

ماده مسموم کننده بلعیده شده است: هر آنچه که در دهان مسموم باقیمانده است خارج کنید. اگر سم مورد ظن، پاک کننده خانگی یا سایر مواد شیمیایی است، برچسب روی آن را بخوانید ودستورالعمل مربوط به مسمومیت تصادفی و یا سهوی آن را دنبال کنید.
ماده مسموم کننده روی پوست است: با دستکش لباس آلوده را از تن بیمار در آورید و با شیلنگ یا دوش آب پوست را به مدت 15 الی 20 دقیقه بشویید.
ماده مسموم کننده وارد چشم شده است: با آب خنک و یا ولرم چشم را به آرامی و به مدت 20 دقیقه و یا تا زمانی که کمک می رسد، شستشو دهید.
اگر ماده مسموم کننده استنشاق شده است : در صورت امکان، هرچه زودتر فرد مسموم را به هوای تازه برسانید.
اگر مصدوم استفراغ می کند سر او را به پهلو بچرخانید تا مانع از خفگی شود.
اگر مسموم دارای علائم حیاتی نیست (مانند : حرکت ؛ تنفس و یا سرفه) CPR (احیای قلبی – ریوی) را شروع کنید.
جهت دریافت دستور العمل های اضافی ؛ با اورژانس تماس بگیرید.
از کسی بخواهید بطری های قرص، بسته ها یا ظروف دارای برچسب را جمع آوری کند و با هرگونه اطلاعات دیگر در مورد سم دارد، از طریق تیم آمبولانس به درمانگاه منتقل کند.

مسمومیت های دارویی

اغلب مسمومیت های دارویی ناخواسته و سهوی است. گاهی ممکن است خطای پزشکی باشد یعنی دوز صحیح رعایت نشود یا خطای داروخانه و خطای بیمار باشد که دارو را به اشتباه بخواند و مصرف کند و چهارمین علت نیز تداخلات دارویی است.
دارو تا زمان تاریخ انقضاء قابل مصرف است، حتی اگر یک روز از تاریخ انقضای دارو گذشته باشد، نباید مصرف شود. اگر تاریخ انقضاء دارو سپری شود، به احتمال بسیار زیاد تاثیر زیادی بر بیماری ندارد چون ماده موثره دارو تجزیه و تبدیل به ماده ای که اثر درمانی ندارد و می تواند مشکل مسمومیت ایجاد کند، می شود.
اگر دارو در شرایط استاندارد مخصوص خودش نگهداری شود تا تاریخ انقضاء قابل مصرف است، به طور معمول روی جلد یا جعبه دارو تاریخ انقضا درج می شود. که یا بر اساس روز- ماه و سال عنوان شده است و یا بر اساس ماه و سال درج می شود که البته این دارو تا آخرین روز آن ماه قابل مصرف است.
مرکز ملی اطلاع رسانی داروها و سموم با شماره تلفن 1490 پاسخگوی سوالات شهروندان در رابطه با عوارض و نحوه مصرف آنها است، همچنین این سامانه جوابگوی موارد مسمومیت دارویی هم می باشد.
به علت ایجاد تداخلات دارویی، نباید برخی داروها را همزمان با هم مصرف کرد؛ چون برخی داروها بر سطح جذب داروی دیگر اثرگذاشته و باعث افزایش و یا کاهش جذب می شوند. دوم اینکه بعضی داروها بر متابولیسم کبدی داروی دیگر اثر می گذارند. چون کبد، داروها را دفع می کند و ممکن است دارویی تجویز شود که بر داروهای قبلی، اثر تقویت کننده داشته باشد.
در اثر مصرف بعضی از داروها ممکن است تهوع ایجاد شود. دارویی که تهوع ایجاد می کند را فرد باید بعد از وعده ناهار یا شام استفاده کند؛ اما اگر تهوع بعد از گذشت چند هفته از مصرف دارو ایجاد شود، با پزشک مشورت کند شاید به مسمومیت ربط داشته باشد.
از لحاظ سنی در قشرهای خاص مثل کودکان و سالمندان مسمومیت دارویی بیشتر روی می دهد، کودکان به علت کنجکاو بودن، دارو را به دهان می برند و بنابراین نباید دارو در دسترس آنها باشد. در سالمندان مسمومیت دارویی زیاد است به علت اینکه تداخلات دارویی در این قشر زیاد است. گاهی هم این مساله مربوط می شود به فراموشی که یادش نیست دارو را مصرف کرده و دوباره مصرف می کند و دچار مسمومیت می شود که اطرافیان سالمند هم باید توجه کنند.

در موارد زیر احتیاط کنید

شربت اپیکا: به مسموم شربت اپیکا ندهید و به همین ترتیب از انجام هر کاری که باعث استفراغ وی می شود اجتناب کنید. اپیکا بعنوان ماده قی آور در درمان اضطراری مصرف مقادی بیش از حد داروها و درمان مسمومیت ها تجویز می شود اما گروه های کارشناسی از جمله انجمن آمریکایی مراکز کنترل سم آمریکا و کالج بیماری های اطفال آمریکا، استفاده از شربت اپیکا را برای کودکان و یا بزرگسالانی که قرص یا سایر مواد با قدرت مسمومیت را مصرف کرده اند، تجویز نمی کنند. شواهد خوبی برای تایید اثربخشی آن وجود ندارد و حتی گفته شده که اغلب آسیب رسانی آن بیشتر از مفید بودنش است. اگر هنوز بطری های قدیمی شربت اپیکا را در منزل نگهداری می کنید آنها را دور بریزید.
باتری های دکمه ای: باتری های کوچک و تختی هستند که در ساعت ها و سایر وسایل الکترونیکی استفاده می شود - به ویژه آنهایی که تقریبا 2 سانت قطر دارند- برای کودکان کوچک بسیار خطرناکند. باتری که در مری گیر کند حتی در زمان کوتاهی در حد 2 ساعت، می تواند سوختگی های شدیدی را ایجاد کند. اگر مشکوک هستید که کودکی یکی از این باتری ها را بلعیده، بلافاصله او را برای تصویر برداری با اشعه ایکس جهت تعیین محل باتری در بدن، به مراکز درمانی ببرید. اگر باتری در مری است، بلا فاصله باید از مری خارج شود. اما اگر به معده رسیده باشد معمولا می توان بدون نگرانی به آن فرصت داد تا از روده ها عبور کرده و دفع شود.
پچ های پزشکی: اگر فکر می کنید که کودکی از پچ های دارویی (محصولات بر چسب دار برای انتقال دارو از طریق پوست) استفاده کرده است، با دقت پوست کودک را بررسی کنید و هرگونه برچسب روی آن را جدا کنید. همچنین سقف دهانش را چک کنید. سقف دهان مکانی شایع برای گیر کردن پچ ها در زمانی است که کودک آن ها را می مکد./