همه چیز درباره تعویض مفصل زانو

تعویض مفصل زانو به عنوان یکی از راه حل های نهایی در بیماری های زانو با تخریب مفصل پیشنهاد می شود.معمولا در این فاز در صورتی که عمل تعویض مفصل صورت نگیرد، علایمی نظیر درد و محدودیت حرکتی و مشکلات دیگر بیمار را تحت تاثیر قرار می دهد.

آیا مفصل من نیاز به تعویض دارد؟

در مواقعی که به علت آسیب های زانو این مفصل تخریب شده است، دردهای شدیدی در آن ایجاد میشود که ممکن است فرد را حتی از فعالیت های ساده ای نظیر بالا رفتن از پله و یا راه رفتن دور کند. درد حتی ممکن است در هنگام نشستن و خوابیدن هم وجود داشته باشد. اگر استفاده از دارو، تغییر سطح فعالیت های روزمره زندگی و استفاده از عصا هم نتواند کمکی به کاهش مشکلات بیمار بکند معمولاً آخرین اقدام تعویض مفصل زانو است.
تعویض سطوح مفصلی میتواند مشکل درد زانو و تغییر شکل آنرا حل کند و بیمار را به فعالیت های روزمره برگرداند.
اولین تعویض مفصل زانو در سال ۱۹۶۸ انجام شد. بعد از آن بتدریج تکنیک های عمل جراحی بهتر شده و مفاصل مصنوعی بهتری هم ساخته شد. امروزه هر سال بیش از یک میلیون تعویض مفصل زانو در دنیا انجام میشود.

آناتومی مفصل زانو

زانو بزرگترین مفصل بدن است. این مفصل از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان تشکیل شده است. قسمت پایینی استخوان ران، قسمت بالایی استخوان ساق و استخوان کشکک. قسمت انتهای پایینی ران روی ساق حرکات لولایی دارد و کشکک در فرورفتگی شیار مانند پهنی که در جلوی انتهای پایینی ران قرار دارد میتواند به طرف بالا و پایین حرکت کند.
در قسمت هایی که این سه استخوان با یکدیگر تماس دارند سطح آنها پوشیده از غضروف است و همین سطح لغزنده موجب میشود که این سه استخوان به راحتی روی یکدیگر حرکت کنند. همچنین داخل مفصل زانو مایع غلیظ و لزجی به نام مایع مفصلی یا مایع سینوویال وجود دارد که روی غضروف ها را لیز میکند و موجب تسهیل بیشتر حرکت مفصل میگردد.

علل شایع درد شدید و محدودیت حرکتی زانو

مهمترین آنها عبارتند از

آرتروز یا استئوآرتریت : آرتروز معمولاً در سنین بالاتر از ۵۰ سالگی بروز میکند. در این بیماری غضروف مفصل کم کم از بین میرود. در نتیجه استخوان های بدون غضروف روی یکدیگر سائیده میشوند که نتیجه آن درد و محدودیت حرکت است.
آرتریت روماتوئید : در آرتریت روماتویید لایه سینوویال ( که سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانده و مسئول ترش مایع سینوویال است) رشد کرده و ملتهب میشود و مایع زیادی ترشح میکند. این التهاب بتدریج موجب آسیب و از دست رفتن غضروف مفصلی شده که نتیجه آن درد و محدودیت حرکتی است.
ضربات زانو : که میتوانند به علت بد جوش خوردن محل شکستگی یا آسیب شدید لیگامان های زانو باشد. این ضایعات میتوانند بتدریج به غضروف مفصل صدمه زده و موجب درد و محدودیت حرکت شوند.

آیا عمل جراحی تعویض مفصل زانو انتخاب درستی برای من است؟

تصمیم گیری برای جراحی تعویض مفصل فقط به عهده پزشک ارتوپد نیست. این یک تصمیم دسته جمعی است که در آن خود بیمار و خانواده وی نیز باید دخالت کنند.
در شرایط زیر ممکن است تعویض مفصل هیپ بتواند به بیمار کمک کند:

درد شدید مفصل زانو بطوریکه فعالیت های روزمره مثل راه رفتن، بالا رفتن از پله و نشستن و بلند شدن از روی صندلی را هم محدود میکند.
درد متوسط یا شدید زانو حتی در موقع استراحت
درد زانو همراه با تغییر شکل و انحراف زانو
درد زانو همراه با خشکی در حرکت مفصل
درد با استفاده از داروهای ضد التهابی کاهش نمیابد
تحمل نکردن داروی مسکن و یا ایجاد عوارض با مصرف آنها
عدم بهبودی با جراحی های دیگر

انتظاراتی که میتوان از عمل جراحی تعویض مفصل زانو داشت

نکته بسیار مهم اینست که قبل از عمل جراحی بیمار باید بداند که این عمل چه فوایدی برای او دارد و چه مشکلاتی را نمیتواند حل کند و چه مشکلاتی را میتواند برای وی بوجود آورد.
بیش از ۹۰ درصد افراد بعد از تعویض مفصل زانو دردشان بطور محسوسی کاهش پیدا کرده و بهتر میتوانند فعالیت های روزمره را انجام دهند. البته این عمل جراحی هیچوقت نمیتواند زانوی شما را کاملاً مثل یک زانوی سالم کند. بعد از جراحی میتوانید فعالیت هایی هایی مثل راه رفتن، شنا، دوچرخه سواری، رانندگی، بالا رفتن از پله یا سربالایی را انجام دهید. فعالیت هایی مثل راه رفتن تند، بالا رفتن از تپه و کوه، اسکی، تنیس، بلند کردن اشیاء با وزن بیش از ۲۵ کیلوگرم برای مفصل مصنوعی زیاد مناسب نیستند و فعالیت هایی مانند دویدن، جهیدن و ورزش های ضربه ای برای مفصل مصنوعی بسیار خطرناک هستند.
حتی اگر تمام نکات را برای یک مراقبت خوب از مفصل مصنوعی رعایت کنیم بعد از مدتی قسمت پلاستیکی مفصل ککم کم سائیده میشود. مسلماً فعالیت های بدنی زیاد و یا وزن زیاد این روند را سرعت میدهد.

عمل جراحی تعویض مفصل زانو چگونه انجام میشود؟

در عمل تعویض مفصل زانو قسمتی از استخوان و غضروف پایین ترین بخش استخوان ران و بالاترین بخش استخوان ساق و قسمت پشتی استخوان کشکک خارج شده و به جای آنها مفصل مصنوعی که قسمت هایی از آن فلز و قسمتی دیگر نوعی پلاستیک بسیار مقاوم است. منیسک و بعضی لیگامان های زانو نیز خارج میشوند. اتصال بخش های فلزی مفصل مصنوعی به استخوان های باقیمانده ران و ساق و کشکک به دو طریق انجام میشود.

1-مفصل سیمانی

از چسب مخصوصی که به آن سیمان استخوان میگویند استفاده میشود. اکثر مفاصل مصنوعی زانو را امروزه با سیمان به استخوان میچسبانند. طول عمر مفصل مصنوعی به عوامل بسیاری مثل سطح فعالیت بدنی، وزن، سلامت عمومی بیمار و بسیاری عوامل دیگر وابسته است. یکی ار مهمترین مشکلاتی که ممکن است برای مفصل مصنوعی به مرور زمان بوجود آمده و موجب میشود عمر این مفاصل محدود شود لق شدن آن است. این لق شدن ممکن است به علل متفاوتی ایجاد شود.
با هر باری که در حین راه رفتن پا به زمین میرسد نیرویی به استخوان های زانو وارد میشود. این نیرو به محل اتصال مفصل مصنوعی و استخوان های اطرافش هم وارد میشود. اگر مقدار این نیرو زیاد باشد به مرور زمان موجب میشود اتصال بین استخوان و سیمان و در نتیجه اتصال استخوان و مفصل مصنوعی سست شود. در این صورت مفصل مصنوعی لق شده و این لقی موجب درد و ناپایداری و مشکلات دیگر در مفصل میشود. همچنین به مرور زمان بر اثر فشارهایی که به پلاستیک کارگذاشته شده در مفصل مصنوعی وارد میشود ذرات میکروسکوپی ریزی از آن کنده میشود.
این ذرات توسط گلبول های سفید بدن خورده میشوند تا از بدن خارج شوند ولی متاسفانه در این روند، گلبول های سفید برای مبارزه بیشتر با این ذرات از خود مواد سمی ترشح میکنند که همین مواد به مرور زمان موجب خورده شدن و جذب استخوان اطراف مفصل مصنوعی توسط بدن میشوند. جذب استخوان موجب میشود تا اتصال آن به مفصل مصنوعی هم سست شود.

2-مفصل بدون سیمان

محل تماس قسمت های فلزی و استخوان را بصورت زبر و با خلل و فرج ریز و بسیار زیاد میسازند تا استخوان به داخل آن رشد کرد و خود را به آن بچسباند. احتمال لق شدن مفصل مصنوعی در این نوع هم وجود دارد.

اقدامات و آمادگی قبل از عمل تعویض مفصل

در اولین ویزیت، پزشک معالج ابتدا در مورد درد و محدودیت حرکت مفصل زانو و عوامل مرتبط با آن از شما اطلاعاتی کسب کرده و راجع به وضع کلی سلامتی شما مانند دیگر بیماریهای احتمالی که دارید با شما صحبت میکند. سپس مفصل زانوی شما را معاینه میکند. مقدار حرکت و درد مفصل و تغییر شکل ظاهری اندام و قدرت اندام تحتانی از مواردی است که پزشک در هنگام معاینه به آن توجه میکند.
از روش های تصویر برداری مثل رادیوگرافی ساده برای بررسی تغییرات ایجاد شده استفاده میشود و گاهی از ام آر آی MRI ممکن است برای بررسی های بیشتر استفاده شود. آزمایشاتی مثل آزمایش خون و ادرار و نوار قلبی و عکس قفسه سینه از شما گرفته میشود. اگر از داروی خاصی استفاده میکنید پزشک معالج شما باید از آنها اطلاع داشته باشد. ممکن است نیاز شود بعضی از این داروها قبل از جراحی قطع شوند یا مقدار آنها تغییر کند. اگر وزن شما زیاد است باید قبل از جراحی تا حد امکان وزن خود را کاهش دهید. وزن زیاد نه تنها ریسک جراحی را افزایش میدهد بلکه احتمال آسیب مفصل مصنوعی نیز افزایش پیدا میکند.
بعد از هر عمل جراحی احتمال عفونت در محل عمل وجود دارد. به علت وسیع بودن جراحی تعویض مفصل زانو، عفونت آن بسیار خطرناک و پر عارضه است و به سادگی قابل درمان نیست. پس هر اقدامی را باید انجام داد تا احتمال این عارضه را به حداقل رساند. میکروب ها برای ایجاد عفونت معمولا از راه خون به محل جراحی میرسند. این میکروب ها ممکن است حتی سالها بعد از انجام جراحی تعویض مفصل، از راه خون به محلی که مفصل مصنوعی وجود دارد رسیده و عفونت ایجاد کنند.
سه راه مهم ورود میکروب ها به جریان خون، پوست و دهان و ادرار است. به هر گونه بیماری پوستی قبل از عمل باید دقت شود و در صورت وجود عفونت لازم است درمان مناسب تا ریشه کنی عفونت انجام شود. هر گونه عفونت ادراری قبل از جراحی باید کشف و درمان شود. در کسانی که سابقه عفونت ادراری دارند یا در مردان مسن با سابقه بزرگی پروستات دقت به این مسئله اهمیت بیشتری دارد. بیماران با عفونت اخیر یا عفونت مکرر ادراری قبل از جراحی باید تحت بررسی قرار گرفته و درمان شوند.
مردان مسنی که مشکلات پروستات دارند قبل از تعویض مفصل باید درمان های لازم را برای مشکل پروستات اگر لازم است انجام دهند. میکروب ها میتوانند از راه عفونت های دندان به جریان خون راه پیدا کنند پس هر گونه بیماری دهان و دندان بخصوص اگر نیازی به جراحی لثه یا کشیدن دندان هست، باید قبل از انجام تعویض مفصل زانو با مشاوره با دندانپزشک کاملا درمان شوند.

چه اتفاقی در اتاق عمل می افتد؟

لازمه عمل جراحی از بین بردن درد ناشی از جراحی است و این کار توسط متخصص بیهوشی انجام میشود. پزشک متخصص بیهوشی از یکی از دو روش معمول برای از بین بردن درد جراحی استفاده میکند. با استفاده از داروهای تزریقی و یا تنفسی خاص، بیمار را کاملا بیهوش میکند و یا با تزریق داروی خاصی در ناحیه ستون مهره بیمار، هر دو اندام تحتانی را از کمر به پایین بیحس میکند. پزشک متخصص بیهوشی با در نظر گرفتن عوامل مختلف، بهترین روش بیحسی را برای بیمار بکار میبرد.
معده بیماری که برای انجام عمل جراحی آماده میشود باید خالی باشد چون بر اثر داروهای بیهوشی و یا لوله ای که پزشک متخصص بیهوشی برای تنفس مصنوعی در نای بیمار میگذارد ممکن است بیمار اغ زده و استفراغ کند. اگر معده حاوی مواد غذایی باشد این مواد در موقع استفراغ میتوانند به دستگاه تنفس بیمار وارد شده و موجب خفگی او شوند.
پس لازمه یک بیهوشی موفق، خالی بودن معده است. برای این منظور بیمار باید از حدود هشت ساعت قبل از جراحی از خوردن و آشامیدن اجتناب کند. حتی در مواردی هم که تصمیم به عمل جراحی با بیحسی موضعی یا منطقه ای است به علت اینکه ممکن است در حین جراحی نیاز شود تا بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار گیرد، باید اقدامات ذکر شده انجام شود.
عمل جراحی حدود یک تا دو ساعت طول میکشد. بیمار به پشت بر روی تخت مخصوص جراحی قرار گرفته و پس از شستشوی کل اندام تحتانی با محلول های ضد عفونی، پزشک جراح با شکافی که در جلوی زانو میدهد پوست و بافت های زیر پوستی را باز میکند. استخوان کشکک را به یک طرف زده و مفصل زانو را در معرض دید قرار میدهد.
سپس با استفاده از اره های مخصوص، چند سانتیمتر از پایین ترین قسمت استخوان ران را بریده و خارج میکند. همین کار را برای بالای استخوان تیبیا (درشت نی) و گاهی اوقات سطح پشتی استخوان کشکک انجام میدهد. سپس بجای قسمت های خارج شده از پایین استخوان ران و بالای استخوان درشت نی جایگزین فلزی قرار داده میشود. سپس بین قسمت های فلزی یک لایه پلاستیکی از جنس پی اتیلن قرار داده میشود. اگر سطح پشتی استخوان کشکک خارج شده است بجای آن هم یک لایه پلی اتیلنی قرار میدهند. در پایان لایه های بافتی روی مفصل ترمیم شده و در نهایت پوشت روی زانو دوخته میشود.
بعد از پایان جراحی بیمار به اطاق مخصوصی در جنب اطاق عمل ( ریکاوری) منتقل میشود. در این محل بیمار به مدت یک تا دو ساعت تحت نظر دقیق متخصص بیهوشی و پرستاران مجرب قرار میگیرد تا موقعیکه وضعیت عمومی بیمار مانند سطح هوشیاری و فشار خون و وضعیت تنفس و دیگر موارد به وضع مطلوب و پایداری برسد. سپس بیمار به بخش ارتوپدی منتقل میشود.

بعد از عمل جراحی تعویض مفصل تا زمان مرخصی چه اقداماتی در بیمارستان انجام می شود؟

بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، بیمار چند روز در بیمارستان مانده و در این مدت داروهایی به وی داده میشود.
در بخش، بیمار ممکن است تا مدتی حالت گیجی داشته باشد که به تدریج بهبود میابد.
اگر جراحی بیمار با بیهوشی عمومی انجام شده است، تا چند ساعت نباید چیزی برای خوردن به او داده شود. بعد از چند ساعت، میتوان پس از کسب اجازه از پرستار ابتدا چند قاشق آب به وی داد و اگر تحمل کرد و دچار ناراحتی نشد بتدریج به او مایعات بیشتری داد.
اگر بیمار با بیحسی موضعی عمل شده، تا ۲۴ ساعت نباید پشت تخت او بالا بیاید و سر بیمار باید کاملا پایین باشد وگرنه دچار سردرد شدیدی میشود که ممکن است تا چند روز ادامه یابد.
در مدتی که بیمار در بخش میماند تا وقتی که از بیمارستان مرخص میشود اقداماتی برای بیمار انجام میشود که عبارتند از:
در چند روز اول بعد از عمل درد بعد از جراحی که در همه بیماران البته با شدت و ضعف متفاوت وجود دارد با مسکن های قوی و بعد از آن با مسکن های معمولی کاهش پیدا میکند. مصرف مسکن تزریقی نباید زیاد باشد چون موجب مسمومیت میشود.
در چند روز بعد از عمل جراحی، به بیمار آنتی بیوتیک تزریقی داده میشود تا احتمال عفونت بعد از عمل جراحی کاهش پیدا کند.
به بیمار داروهایی داده میشود تا از لخته شدن خون در پاها جلوگیری شود. لخته شدن خون در اندامهای تحتانی بسیار خطرناک بوده و ممکن است موجب آمبولی ریولی و اختلال در عملکرد قلب و ریه شود.
از بیمار مجددا عکسبرداری میشود تا وضعیت مفصل مصنوعی گذاشته شده مشخص شود.
در حین عمل لوله هایی در مفصل زانو گذاسته میشود تا اگر خونی در محل جراحی جمع شده از طریق آن به خارج از بدن منتقل شود. این لوله ها بعد از 2-1 روز از محل عمل خارج میشوند.
از مشکلاتی که بعد از جراحی ممکن است بوجود آید تجمع ترشحات در ریه است. راه های هوایی ریه برای مرطوب ماندن بطور طبیعی ترشحاتی دارند. این ترشحات با عمل دم و بازدم طبیعی و سرفه جابجا میشوند. در افراد مسن بخصوص وقتی مدتی استراحت میکنند ( مثل وقتی بیمار میشوند یا بعد از عمل جراحی) به علت کاهش فعالیت و کاهش فعالیت تنفسی ممکن است این ترشحات در راه های هوایی انباشته شده و موجب انسداد راه هوایی شوند که بدنبال آن احتمال عفونت ریه افزایش پیدا میکند. برای مقابله با این پدیده در دوران بعد از جراحی، بیمار باید سعی کند مرتبا نفس های عمیق بکشد و عمدا سرفه کند. معمولا در چند روز بعد از جراحی یک فیزیوتراپ بیمار را عیادت کرده و با انجام مانورهایی مثل ضربات خفیف و آرام به پشت قفسه سینه سعی میکند به جابجایی ترشحات ریه کمک کند.
بیمار باید بلافاصله بعد از عمل جراحی شروع به حرکت دادن مچ پا کند تا احتمال تشکیل لخته در ساق پا کم شود.
اغلب بیمارانی که برای آنها جراحی تعویض مفصل زانو انجام شده است میتوانند و حتی لازم است در روز بعد از جراحی زانوی خود را خم و راست کنند و بایستند و راه بروند. راه رفتن حتما باید با کمک یک فیزیوتراپ و با استفاده از وسایل کمکی مانند واکر باشد. فیزیوتراپیست روش استفاده درست از واکر و راه رفتن صحیح را به بیمار آموزش داده و حرکاتی را به وی یاد میدهد تا به کمک آنها حرکات مفاصل اندام تحتانی بهتر شده و قدرت عضلات افزایش یابد.

مراقبت های پس از تعویض مفصل یا آرتروپلاستی زانو که باید در منزل انجام شود

اینکه عمل جراحی تعویض مفصل زانو که برای شما انجام شده است تا چه اندازه ای موفق خواهد بود فقط به مهارت جراح وابسته نیست بلکه مراقبت های بعد از جراحی تاثیر بسیار زیادی در سرنوشت تعویض مفصل دارد. مهمترین این مراقبت ها عبارتند از

1-زخم جراحی بیمار بخیه شده و روی آن پانسمان قرار گرفته است. پانسمان باید هر چند وقت یکبار تعویض شود. فاصله زمانی بین تعویض پانسمان ها را پزشک مشخص میکند. معمولا زخم جراحی تا چند روز ترشحات آبکی و زلالی دارد که ممکن است پانسمان را خیس کرده و یا روی پانسمان لکه بیندازد.
بعد از چند روز این ترشحات قطع میشود. تا وقتی که پانسمان روی زخم خیس میشود و یا روی آن لکه میفتد نیاز است که تعویض پانسمان در فواصل زمانی انجام شود و معمولا بعد از توقف ترشحات زخم دیگر نیازی به تعویض مرتب زخم نیست ولی بهتر است تا موقعی که بخیه ها خارج میشوند روی زخم با پانسمان پوشیده باشد تا زخم با لباس تحریک نشود. اگر ترشحات زخم بیش از چند روز طول کشید یا بعد از چند روز ترشحات غلیظ یا زرد رنگ یا بودار شد باید به پزشک معالج اطلاع داد. معمولا بخیه ها بعد از دو هفته خارج میشوند. تا وقتیکه زخم کاملاً خشک نشده است و بهتر است تا وقتیکه بخیه ها خارج نشده اند، اجازه ندهید با آب تماس پیدا کند.

۲- در چند ماه اول بعد از عمل مختصری تورم در محل عمل و اندام تحتانی مبتلا وجود دارد که طبیعی است ولی هر گونه افزایش تورم باید به اطلاع پزشک ارتوپد معالج رسانده شود.

3- قدری بی اشتهایی تا چند هفته بعد از عمل طبیعی است. بهتر است بیماراز مواد غذایی حاوی آهن زیاد و میوه استفاده کند. آب زیاد بنوشد. مواد حاوی مقادیر زیاد ویتامین کا مثل کلم بروکلی، جگر، لوبیا سبز، سویا، اسفناج، کلم، گل کلم، کاهو، عدس و پیاز را مصرف نکند. الکل ننوشد و از قهوه کمتر استفاده کند.

4- تا چند هفته بعد از جراحی، بیمار در شب یا در هنگام فعالیت ممکن است قدری ناراحت باشد که این حالت بتدریج از بین میرود. وی معمولا باید بتواند بعد از سه تا شش هفته از جراحی فعالیتهای سبک روزانه خود در خانه را انجام دهد.

5- تا وقتی مفصل مصنوعی در بدن وجود دارد هر وقت کار دندانپزشکی برای بیمار انجام میشود باید به دندانپزشک خود اطلاع دهد تا برای مدتی برای وی داروی آنتی بیوتیک تجویز کند چون میکروب ها میتوانند در موقع دستکاری محوطه دهان و دندان در موقع اعمال دندانپزشکی از راه خون به محل مفصل مصنوعی رفته و در آن محل ایجاد عفونت کنند. علائم عفونت احتمال در ناحیه مفصل مصنوعی عبارتند از :

تب بالا
لرز تکان دهنده
ترشح از محل زخم
قرمزی و تورم در اطراف جای محل زخم جراحی
درد در موقع فعالیت و حتی استراحت

6-داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن خون در اندامهای تحتانی به بیمار داده میشود که ممکن است تزریقی یا خوراکی باشند. این داروها تا مدت زمانی که پزشک مشخص کرده است باید مصرف شوند. با تمام این اوصاف باز احتمال تشکیل لخته به صفر نمیرسد و وجود دارد. وقوع علائم زیر ممکن است به علت تشکیل لخته در عروق اندام تحتانی باشد و با دیدن آنها باید بلافاصله به پزشک معالج خود مراجعه کرد.

درد در پشت ساق
قرمزی در پشت ساق
تورم پا یا ساق یا ران

وجود علائم زیر ممکن است نشانه این باشد که لخته به ریه رسیده است. در این موارد بیمار باید فورا به پزشک مراجعه کند.

تنگی نفس ناگهانی
درد قفسه سینه بخصوص اگر با تنفس شدیدتر شود

دقت به موارد زیر در چند هفته اول بعد از جراحی مهم است:

وسایلی که بیشتر مورد نیاز است باید در نزدیک محل نشستن بیمار باشد.
صندلی مورد استفاده باید طوری باشد که محل نشستن آن بالاتر از معمول و کمی سفت باشد. مبل راحتی مناسب نیست.
در محلی از منزل که بیمار بیشترمینشیند لوازم مورد نیازش مثل تلفن، ریموت کنترل ها، رادیو، دستمال کاغذی، لوازم خواندن و نوشتن و داروها را در کنارش بگذارید.
بیمار بعد از مدتی باید بتواند براحتی روی صندلی بنشیند و بلند شود.
بیمار بتدریج باید فعالیت های روزانه معمول در منزل را شروع کند.
بیمار طبق یک برنامه منظم باید هر روز مقدار معینی البته با نظر پزشک خود در منزل راه برود. باید هر روز زمان و مسافت راه رفتن بیشتر شود و بهتر است در صورت امکان بعد از مدتی هر روز مدتی در خارج از منزل هم راه پیمایی داشته باشد.
بیمار باید حداقل هر یک ساعت یکبار بلند شده و راه برود.
لباسی پوشیده شود که جیب های بزرگ داشته باشد تا فرد بهتر بتواند لوازم مورد احتیاجش را در جیب بگذارد.
چیدمان وسایل داخل خانه را طوری تغییر دهید تا فرد بتواند راحتتر با واکر یا عصای زیر بغل رفت و آمد کند.
در چند هفته بعد از جراحی بیمار باید از واکر یا عصای زیر بغل استفاده کند و تا وقتی حرکت و قدرت عضلات اطراف مفصل ران وی خوب نشده است احتمال زمین خوردن زیاد است و بالا و پایین رفتن از پله ممکن است خطرناک باشد.
بهتر است تا چند ماه استفاده از پله را به تعویق بیندازد. در بالا رفتن از پله اول باید پای سالم را جلو گذاشته و سپس پای عمل شده را در کنار آن قرار دهد و سپس عصای زیر بغل را جلو بیاورد. در پایین رفتن از پله اول باید عصای زیر بغل را در روی پله پایینی گذاشته و سپس پای عمل شده را روی پله پایینی گذاشته و سپس پای سالم را پایین بیاورد.
بیمار باید نرمش هایی را که فیزیوتراپ به وی آموزش داده است طبق یک برنامه منظم بصورت روزانه انجام دهد. هدف از انجام این نرمش ها افزایش دامنه حرکت و نرم شدن حرکت مفصل و افزایش قدرت عضلات اطراف مفصل است. این نرمش ها حداقل تا دو ماه بعد از جراحی ادامه میابد. سعی کنید تا آنجا که امکان دارد زانوی خود را خم و راست کنید. اگر وسیله دوچرخه ثابت در اختیار دارید استفاده از آن برای شما مفید است.
اگر زانوی چپ شما عمل شده است و اتومبیل دنده اتوماتیک در اختیار دارید میتوانید یک هفته بعد از جراحی رانندگی کنید البته به شرطی که داروهایی که روی هوشیاری تاثیر دارند مصرف نکرده باشید. اگر زانوی راست را عمل کرده اید راننندگی به 8-6 هفته بعد از عمل موکول میشود.
به هر طرفی که مایل هستید میتوانید بخوابید.
در صورت لزوم میتوان جهت انجام موارد ذکر شده از کمک یک فیزیوتراپ استفاده کرد.
بسته به اینکه کار قبلی فرد با چه اندازه از فعالیت بدنی همراه بوده است بین یک و نیم تا دو طول میکشد تا وی بتواند به سر کارش برگردد.
تا آنجا که میتوانید راه بروید ولی راه رفتن جایگزین نرمش هایی که باید انجام بدهید نیست.

بیشتر بخوانید: مراحل بهبود بعد از عمل تعویض مفصل زانو

بعد از تعویض مفصل زانو در دراز مدت باید به چه نکاتی توجه داشت؟

برای بدست آوردن نتیجه خوب از عمل جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی زانو باید بعد از جراحی نکات متعددی را رعایت کرد. بدون رعایت این نکات دیر یا زود مفصل مصنوعی دچار مشکل میشود. این فکر که پزشک جراح ارتوپد موقع عمل جراحی تمام کارها را انجام داده و عمل با موفقیت تمام شده درست نیست. بسیاری کارها و مراقبت ها هستند که باید بعد از جراحی انجام شوند.
بعد از جراحی تعویض مفصل زانو باید از انجام ورزش های شدید بدنی اجتناب کرد. خم کردن شدید مفصل زانو ممکن است موجب آسیب دیدن آن شود پس باید از این کار اجتناب کرد. بطور مثال استفاده از توالت های سنتی بعد از جراحی درست نیست. مفاصل طبیعی بدن همه انسانها با کهولت دچار سائیدگی و تخریب میشوند. این جرئی از روند طبیعی پیری است. پس مفاصل بدن و از جمله مفصل زانو عمر محدودی دارد. نمیتوان از مفصل مصنوعی انتظار عمری ابدی داشت.
با تکنولوژی فعلی عمر و زمان کارکرد مفصل مصنوعی زانو از مفصل طبیعی کمتر است وهمانند مفاصل طبیعی، این مفصل هم بعد از مدتی دچار سائیدگی و تخریب میشود. فعالیت های بدنی شدید و اعمال فشار زیاد بر این مفاصل طول عمر آنها را کاهش میدهد. معمولا بعد از جراحی، بیمار میتواند با واکر یا عصای زیر بغل راه برود ولی تا چند هفته برای انجام کارهای روزمره به کمک نیاز دارد که باید در برنامه ریزی قبل از جراحی به این نکته توجه داشت.

بیمار باید تغییراتی را در وضعیت محل زندگی ایجاد کرده و باید اقداماتی را در منزل انجام دهد تا از زمین خوردن خود جلوگیری کند. زمین خوردن میتواند موجب شکسته شدن استخوان های اطراف مفصل مصنوعی شده و در این وضعیت درمان شکستگی بسیار مشکل تر و پر عارضه تر از شکستگی در فردی است که مفصل مصنوعی ندارد.

رعایت موارد زیر بعد از تعویض مفصل زانو ضروری است:

باید در حمام دستگیره هایی روی دیوار نصب شود تا در هنگام تغییر وضعیت از آنها استفاده کرده و از لیز خوردن جلوگیری شود.
دو طرف پله ها باید دستگیره داشته باشد تا بیمار در حین بالا و پایین رفتن از پله از آنها استفاده کند.
صندلی حمام باید پایدار باشد و لیز نخورد.
تمام فرش های لغزنده و سیم های برق رها شده در کف منزل باید جمع آوری شوند تا احتمال زمین خوردن بیمار کاهش یابد.
یک صندلی مناسب برای بیمار یک صندلی محکم است که محل نشیمن آن زیاد نرم نباشد و در موقع نشستن روی آن در حالیکه کف پاها روی زمین قرار میگیرد نباید زانو ها بالاتر از مفصل ران قرار بگیرند. صندلی باید دو دسته داشته باشد و پشتی آن محکم باشد.
بیمار باید همیشه یک بالشت کمی سفت داشته باشد تا روی صندلی ماشین یا مبل یا صندلی بگذارد بطوریکه زانوهای وی پایین تر از سطح مفصل هیپ قرار بگیرد.
صندلی بخصوص صندلی که پشت میز غذاخوری قرار گرفته است باید پایه بلندتر از معمول داشته باشد.
باید برای همیشه از توالت پایه دار (فرنگی) استفاده کرد. ارتفاع محل نشستن این توالت باید کمی بالاتر از معمول باشد.
برای پوشیدن و درآوردن جوراب و کفش باید از پاشنه کش بلند استفاده شود تا مفصل زیاد خم نشود.
درد معیار درستی نیست تا بر اساس آن متوجه شوید آیا حرکتی را میتوانید انجام دهید یا خیر

همچنین به نکات زیر توجه کنید

تا وقتی مفصل مصنوعی در بدن وجود دارد هر وقت کار دندانپزشکی برای بیمار انجام میشود باید به دندانپزشک خود اطلاع دهد تا برای مدتی برای وی داروی آنتی بیوتیک تجویز کند چون میکروب ها میتوانند در موقع دستکاری محوطه دهان و دندان در موقع اعمال دندانپزشکی از راه خون به محل مفصل مصنوعی رفته و در آن محل ایجاد عفونت کنند.
بیمار ممکن است قدری بیحسی یا گزگز اطراف محل شکاف جراحی خود احساس کند که طبیعی است.
ممکن است در فرودگاه ها در حین عبور از دروازه های امنیتی کشف فلز آلارم اخطار به صدا درآید. باید این نکته را به ماموران امنیتی اطلاع داد و بهتر است از قبل گواهی از پزشک ارتوپد معالج دریافت شود که در بدن فرد مفصل مصنوعی حاوی فلز در ناحیه زانو وجود دارد.
باید همیشه سعی کرد تمرینات سبک بدنی را تا آخر عمر ادامه داد تا حرکات مفصل و قدرت عضلات حفظ شود. بیمار بعد از شش تا هشت هفته میتواند شنا کند که فعالیت ورزشی سودمندی است. دوچرخه سواری روی زمین بدون شیب هم ورزش مناسبی است ولی ورزش هایی را که در آنها به مفصل ضربه وارد میشود مثل تنیس، بدمینگتون، فوتبال و پرش مناسب نیستند.
بیمار نباید اشیاء سنگین را حمل کند. بهتر است خریدهای روزانه خود را با چرخ دستی کوچکی به منزل ببرد.
هر چند وقت یکبار تا آخر عمرباید به پزشک معالج ارتوپد مراجعه کرد تا از صحت کارکرد مفصل مصنوعی مطمئن شد. بعضی از مشکلات ممکن است برای مفصل مصنوعی بوجود بیاید که در ابتدا ممکن است علامتی نداشته باشد و فرد متوجه آن نشود و اگر بیمار در همین مراحل اولیه درمان نشود و تنها هنگامی به پزشک مراجعه کند که ناراحتی برایش ایجاد شده باشد، ممکن است وقت را برای درمان مناسب و موثر از دست داده و برای درمان دیر شده باشد. ممانعت از این وضعیت با معاینه و عکس برداری مرتب و با فواصل سالانه مشخص زیر نظر پزشک جراح ارتوپد است.

چه عوارضی ممکن است بعد از جراحی تعویض مفصل زانو بوجود بیاید؟

مانند هر عمل جراحی دیگر تعویض مفصل زانو ممکن است با عوارضی همراه باشد. وقوع این عوارض سیر بهبودی بیمار را طولانی کرده و میتواند مشکلات جدیدی را برای بیمار بوجود بیاورد. تعدادی از این عوارض عبارتند از :

عفونت مفصل زانو

گر چه احتمال عفونت مفصل زانو بعد از تعویض مفصل کمتر از دو درصد است ولی به علت اینکه در صورت وقوع بسیار خطرناک است اقدامات سخت گیرانه زیادی صورت میگیرد تا ایجاد نشود با این حال احتمال عفونت در کسانی که زخم های پوستی دارند، در کسانی که عفونت ادراری یا تنفسی دارند، در کسانی که مشکلات و عفونت های دهانی و دندانی دارند و در بیماران دیابتی و روماتیسمی بیشتر است. اگر سیستم دفاع ایمنی بدن فرد ضعیف باشد (مانند بیماری های مزمن کبدی یا کلیوی یا سرطان ...) احتمال عفونت بعد از جراحی بیشتر است.

لخته شدن خون در پا

شایعترین عارضه که بالقوه میتواند بسیار خطرناک باشد لخته شدن خون در رگ های اندام تحتانی و لگن است. احتمال این عارضه در هر عمل جراحی بزرگی که در اندام تحتانی انجام میشود وجود دارد. خطر این عارضه اینست که در صورت وقوع، لخته خون میتواند به طرف ریه و قلب حرکت کرده و در کارکرد آنها اختلال ایجاد کند. برای پیشگیری از وقوع این لخته ها از داروهای خاصی استفاده میشود. استفاده از بانداژ و پوشش های مخصوص متصل به پمپ هم از دیگر اقدامات مورد استفاده است. بیمار باید مرتبا مچ پاها را حرکت دهد. با این کار عضلات ساق مرتبا فعالیت کرده و گردش خون در ساق بیشتر میشود و احتمال لخته شدن خون در ساق ها کمتر میشود.

تغییر طول اندام تحتانی

ممکن است طول اندام های تحتانی بعد از جراحی تغییر کند.

محدودیت حرکتی زانو

انتظار میرود زانو بعد از جراحی بتواند حدود ۱۱۰ درجه خم شود ولی ممکن است به علت چسبندگی بافت های نرم اطراف زانو بعد از عمل جراحی و یا محدودیت حرکتی شدیدی که بیمار از قبل از عمل جراحی داشته است، حرکت زانو بعد از عمل به این حد نرسد.

آسیب عروق و اعصاب

عوارض دیگر مثل آسیب اعصاب یا عروق ناحیه زانو یا شکستگی استخوان ها ممکن است در حین عمل جراحی بوجود بیاید.

باقی ماندن درد

ممکن است مقداری از دردی که بیمار قبل از جراحی احساس میکرده است بعد از جراحی باقی بماند و یا ممکن است درد جدیدی در ناحیه بوجود آید.

خراب شدن مفصل مصنوعی

با گذشت چند سال ممکن است مفصل مصنوعی دچار سائیدگی شود یا اجزاء آن اتصالشان را با استخوان ران یا ساق بیمار از دست داده و لق شوند.

تخریب استخوان اطراف مفصل مصنوعی

ممکن است با گذشت چند سال کم کم قسمت های از استخوان اطراف مفصل مصنوعی جذب شده و از بین برود./

بهپو در جوامع مجــازیکانال ما را در جوامع مجازی دنبال کنیــد

پاسخ به این نظر با سلام و خسته نباشید. لطفا مرجع این مطالب را هم بفرمایید ممنون

پاسخ به این نظر

ورود به حساب کاربری