سینوزیت در واقع وقتی شروع میشود که سیستم تخلیه ترشحات مختل میشود که معمولاً ناشی از تورم به علت التهاب ناشی عفونت یا آلرژی است. افزایش تولید ترشحات مخاطی در سینوس و انسداد راه خروجی آنها باعث میشود سینوس از این ترشحات پر شود. این وضعیت، محیطی عالی برای رشد باکتریها فراهم میکند و رشد بیشازحد آنها باعث ایجاد عفونت و به دنبال آن پاسخ التهابی دستگاه ایمنی میشود.
مراقبتهای شخصی پایه که برای تسکین علائم میتوانید انجام دهید، اینها هستند:
شستشو با آبنمک میتواند بسیار تسکیندهنده باشد. راحتترین گزینه برای انجام این کار اسپریهای آماده برای بینی است. اسپری کردن مکرر آبنمک به درون بینی و بالا کشیدن بینی بهطور ملایم میتوانند به شلشدن ترشحات مخاطی کمک کند. وسایل مخصوص شستشوی بینی هم بسیار خوب عمل میکنند. این وسایل معمولاً شامل یک محفظه کوچک با یک لوله شبیه لوله قوری هستند. درون محفظه را باید با آبنمک گرم استریل پر کنید (میتوانید از آب مقطر یا آب جوشیده سرد شده با اضافه کردن نمک استفاده کنید). مایع را به درون یک سوراخ بینی بریزید و بگذارید ترشحات از دیگر سوراخ بینی خارج شوند.
داروهای ضداحتقان را بهصورت اسپری بینی یا قرص میتوانید برای کاهش گرفتگی بینی استفاده کنید:
سینوسها فضاهای خالی درون استخوان پشت بینی هستند که در معرض عفونت بهوسیله انواع میکروارگانیسمها قرار دارند. در شرایط معمول سلولهای مویی که در این بافت پوششی قرار دارند، ترشحات مخاطی را به طرف بیرون از سینوسها میرانند و در نهایت این ترشحات از راه منافذ کوچکی در حفره بینی تخلیه میشوند. سینوزیت در واقع وقتی شروع میشود که سیستم تخلیه ترشحات مختل میشود که معمولاً ناشی از تورم به علت التهاب ناشی عفونت یا آلرژی است. افزایش تولید ترشحات مخاطی در سینوس و انسداد راه خروجی آنها باعث میشود سینوس از این ترشحات پر شود. این وضعیت، محیطی عالی برای رشد باکتریها فراهم میکند و رشد بیشازحد آنها باعث ایجاد عفونت و به دنبال آن پاسخ التهابی دستگاه ایمنی میشود. نتیجه، ایجاد تورم پوشش داخلی سینوس است که به سردرد و درد صورت میانجامد؛ تجمع ترشحات مخاطی که باعث ایجاد احتقان و گرفتگی بینی شده؛ هجوم سلولهای سفید خون که برای مبارزه با باکتریها به محل آمدهاند، باعث غلیظ شدن ترشحات مخاطی و زرد یا سبز شدن آنها میشود.
علائم ابتدایی سینوزیت ممکن است شبیه سرماخوردگی معمولی باشد و بعد علائم تشدید شود. ممکن است دچار خستگی، سرفه، اختلال حس بویایی، پری و فشار در صورت و گوشها و سردرد شوید و ترشحات غلیظ مخاطی بینیتان را ببندد.
گاهی مبتلایان به سینوزیت فوری به نزد دکتر میروند تا آنتیبیوتیک دریافت کنند اما اکنون میدانیم که این کار معمولاً اتلاف وقت است. اغلب موارد سینوزیت مربوط به عفونتهای ویروسی است که آنتیبیوتیکها بر آنها تاثیری ندارند. معقولانهترین کار در این موارد، انجام اقدامات سادهای برای تسکین دادن علائم است تا خود بدن در اغلب موارد عفونت را برطرف کند.یک بازبینی پژوهشها درباره سینوزیت نشان داده است که 80 درصد از افراد مبتلا به سینوزیت در طول دو هفته بدون دریافت آنتیبیوتیک بهبود پیدا میکنند. برخلاف تصور عمومی که آنتیبیوتیکها را درمانی جادویی در این موارد میپندارد، در اغلب بیماران بدون اینکه تجویز آنتیبیوتیک مدنظر قرار گیرد، بهبود پیدا میکنند.
علائم ابتدایی سینوزیت ممکن است شبیه سرماخوردگی معمولی باشد و بعد علائم تشدید شود. ممکن است دچار خستگی، سرفه، اختلال حس بویایی، پری و فشار در صورت و گوشها و سردرد شوید و ترشحات غلیظ مخاطی بینیتان را ببندد.
گاهی مبتلایان به سینوزیت فوری به نزد دکتر میروند تا آنتیبیوتیک دریافت کنند اما اکنون میدانیم که این کار معمولاً اتلاف وقت است. اغلب موارد سینوزیت مربوط به عفونتهای ویروسی است که آنتیبیوتیکها بر آنها تاثیری ندارند. معقولانهترین کار در این موارد، انجام اقدامات سادهای برای تسکین دادن علائم است تا خود بدن در اغلب موارد عفونت را برطرف کند.یک بازبینی پژوهشها درباره سینوزیت نشان داده است که 80 درصد از افراد مبتلا به سینوزیت در طول دو هفته بدون دریافت آنتیبیوتیک بهبود پیدا میکنند. برخلاف تصور عمومی که آنتیبیوتیکها را درمانی جادویی در این موارد میپندارد، در اغلب بیماران بدون اینکه تجویز آنتیبیوتیک مدنظر قرار گیرد، بهبود پیدا میکنند.
آیا باید به دکتر مراجعه کنم؟
آخرین اصول راهنمای بالینی از انجمن متخصصان گوش و حلق و بینی و بنیاد جراحی سر و گردن آمریکا که در آوریل 2015 منتشر شد، این قواعد را برای استفاده از آنتیبیوتیک در سینوزیت حاد بیان کرده است:
- علائم طول میکشند. اگر همه اقدامات مراقبت شخصی پایه را برای 10 روز انجام دادید و علائمتان برطرف نشد، معقول است که به نزد دکتر بروید تا برایتان آنتیبیوتیک تجویز کند.
- علائم شدید هستند. نشانههای هشداردهنده معمول عفونت باکتریایی سینوس، شامل درد شدید در گونهها یا دندانها به همراهی تب است.
- علائم بدتر میشوند. اگر علائمی شبیه سرماخوردگی دارید که برطرف شدهاند و بعد دچار درد شدید و تب شدهاید، ممکن است لازم باشد آنتیبیوتیک مصرف کنید.
بیشتر بخوانید: بایدها و نبایدهای سینوزیت
کارهایی که میتوانید برای تسکین دادن سینوزیت انجام دهید
مراقبتهای شخصی پایه که برای تسکین علائم میتوانید انجام دهید، اینها هستند:
شستشو با آبنمک میتواند بسیار تسکیندهنده باشد. راحتترین گزینه برای انجام این کار اسپریهای آماده برای بینی است. اسپری کردن مکرر آبنمک به درون بینی و بالا کشیدن بینی بهطور ملایم میتوانند به شلشدن ترشحات مخاطی کمک کند. وسایل مخصوص شستشوی بینی هم بسیار خوب عمل میکنند. این وسایل معمولاً شامل یک محفظه کوچک با یک لوله شبیه لوله قوری هستند. درون محفظه را باید با آبنمک گرم استریل پر کنید (میتوانید از آب مقطر یا آب جوشیده سرد شده با اضافه کردن نمک استفاده کنید). مایع را به درون یک سوراخ بینی بریزید و بگذارید ترشحات از دیگر سوراخ بینی خارج شوند.
داروهای ضداحتقان را بهصورت اسپری بینی یا قرص میتوانید برای کاهش گرفتگی بینی استفاده کنید:
- اسپریها یا قطرههای بینی ضداحتقان حاوی ماده فعال اوکسیمتازولین هستند و با نامهای تجاری متفاوت در بازار موجودند. در هر روز بیشتر از دو دوز در هر سوراخ بینی استفاده نکنید و حداکثر تا 5 روز از این دارو استفاده کنید.
- قرصهای ضداحتقان. اشکال متفاوتی از این قرصها وجود دارد ازجمله میتوانید از قرصهای حاوی یک فرمولاسیون سودوافدرین آهسته رهش 12 ساعته استفاده کنید. عارضه جانبی شایع این قرصها عصبی شدن خفیف است و اگر فشارخون بالای کنترل نشده یا مشکل قلبی دارید، نباید از این قرصها استفاده کنید.
- مسکنها- میتوانید از هر نوع مسکنی استفاده کنید، اما داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپیرین علاوه بر تسکین درد، التهاب را کاهش میدهند. اگر این داروها باعث درد معده شما میشوند، نباید آنها را مصرف کنید.
انتظار زیادی از آنتیبیوتیکها نداشته باشید
کارآزماییهای بالینی که به مقایسه آنتیبیوتیکها با قرصهای دارونما برای درمان سینوزیت باکتریایی ثابتشده پرداختهاند، نشان میدهد که آنتیبیوتیک اثر چندانی بر این بیماری ندارد. این بررسیها نشان میدهند که حتی اگر سینوزیت باکتریایی داشته باشید، معمولاً آنتیبیوتیک به شما کمکی نمیکند. از طرف دیگر استفاده غیرضروری از آنتیبیوتیکها به ایجاد گونههای باکتری مقاوم به آنتیبیوتیک میانجامد که برای همه ما خطرناک است.
تصورات غلط درباره سینوزیت
مثل اغلب بیماری ها، در بین مردم نسبت به بیماری سینوزیت تصورات غلط و شایعاتی وجود دارد که باعث شده روند درمان بیمار تحت تاثیر این باورهای غلط گاه با مشکل مواجه شود. مثلا این که میگویند مایه لزج (مخاط) سبزرنگ یکی از نشانههای قابلاعتماد عفونت سینوسی است. یا راهحل تمام احتقانهای (التهاب و پرخونی مخاط) سینوسی استفاده از آنتیبیوتیکها است. در ادامه به توضیح رایج ترین تصورات غلط درباره بیماری سینوزیت و بیان حقایق آن می پردازیم.
حقیقت: هیچکسی بهطور یقین نمیداند که چرا سینوس داریم. این یک حقیقت است که همه افراد سینوسهایی در بدن خود دارند و نمیتوان گفت که بعضی از افراد سینوس ندارند. سینوسها به چهار دسته از حفرههای توخالی گفته میشوند که در استخوانهای جمجمه و عمدتا در اطراف بینی و بالای چشمها قرار دارند. در حالت عادی متوجه وجود سینوسها در بدن خود نمیشویم، بلکه تنها زمانی متوجه آنها میشویم که مشکلاتی را برای ما به بارآورند. برای مثال، وقتیکه سینوسها بهوسیله مواد آلرژیزا یا ویروسهای سرماخوردگی تحریک میشود، فرد با علائمی همچون گرفتگی بینی و التهاب صورت مواجه میشود. سوالی که برای اکثر افراد پیش میآید این است که هدف وجود سینوسها در بدن ما چیست؟ شاید برایتان جای تعجب باشد که هنوز محققان بهطور دقیق و قاطع نمیدانند که هدف وجود سینوسها در بدن ما چیست؟ باوجوداین، اگرچه محققها چندین عملکرد بیولوژیکی را به سینوسها نسبت میدهند، اما این را باید گفت که محققان هیچ اجماع نظری در مورد کارایی روشن سینوسها ندارند. احتمال میرود که این سینوسها صرفا عملکرد بینی را بهبود میبخشند. بهعبارتدیگر، سینوسها مخاطی را تولید میکنند که از بینی در مقابل ذرههای موجود در هوا محافظت میکند و هوایی را که ما استنشاق میکنیم مرطوب میکنند. علاوه بر این، سینوسها وزن جمجمه ما را سبک میکنند و آهنگ صدای ما را تحت تاثیر قرار میدهند. باوجوداین، بعضی از دانشمندان این نظریه را مطرح میکنند که سینوسها صرفا «بازماندههای تکاملی» هستند که در زمانهای بسیار قبل برای اجداد ما کاربردهایی داشتند. بهعبارتدیگر، بر اساس این نظریه دانشمندان میتوان گفت که سینوسها برای اجداد ما کارکرد داشتند و اکنون برای ما کارکرد چندانی ندارند.
تصور غلط: مخاط سبزرنگ به معنای عفونت سینوسی باکتریایی است. یکی از تصورهای غلط مرسوم این است که مخاط سبزرنگ همواره نشاندهنده عفونت سینوسی باکتریایی است؛ اما حقیقت این است که مخاط سبزرنگ همواره نشانهای از یک عفونت سینوسی باکتریایی نیست. به عقیده متخصصان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا اگرچه مخاط سبزرنگ میتواند نشانهای از چنین عفونتی باشد، اما یک عفونت ویروسی یا یک سرماخوردگی نیز میتواند باعث مخاط سبزرنگ شود. علاوه بر این، عوامل زیستمحیطی مانند گردوخاک و گرده نیز میتوانند باعث تغیر رنگ مخاط شوند. اگر پس از تخلیه بینی خود با رنگرفتگی مخاط خود مواجه شدید، به پزشک خود مراجعه کنید تا دریابد که آیا دلیل رنگرفتگی مخاط شما عفونت باکتریایی، عفونت ویروسی یا سرماخوردگی است. در صورت عفونت سینوسی پزشک شما آنتیبیوتیکها را تجویز میکند و در صورت عفونت ویروسی یا سرماخوردگی میتوانید با استفاده از داروهای غیر تجویزی مربوط به سرماخوردگی خود را درمان کنید.
تصور غلط: تمام عفونتهای سینوسی را باید با آنتیبیوتیکها درمان کرد. یکی از تصورات غلط مرسوم این است که استفاده از آنتیبیوتیکها بهترین روش درمانی برای عفونتهای سینوسی هستند؛ اما حقیقت این است که آنتیبیوتیکها همواره راهحل عفونتهای سینوسی نیستند. برای درک غلط بودن این باور باید بدانید که عفونت سینوسی انواع مختلفی دارد: عفونتهای ویروسی و عفونتهای باکتریایی. آنتیبیوتیکها در مقابله با عفونتهای باکتریایی موثر هستند، اما فایدهای در مقابله با عفونتهای ویروسی ندارند. در حقیقت، اگر برای درمان عفونت ویروسی از آنتیبیوتیکها استفاده کنید به بدن خود ضرر میرسانید، چون استفاده غیرضروری آنتیبیوتیکها باعث افزایش باکتریهایی در بدن میشوند که در برابر آنتیبیوتیکها مقاوم هستند. حال این سوال مطرح میشود که چگونه میتوان علائم عفونت سینوسی را ناشی از یک ویروس (مانند سرماخوردگی) یا یک باکتری دانست؟ این پزشکها هستند که بر اساس طول مدت گرفتگی بینی یا احتقان شما تصمیم میگیرند که آیا آنتیبیوتیک تجویز کنند یا خیر. علائمی که حدود یک هفته طول میکشند، ناشی از ویروس هستند و به این معناست که نیازی به آنتیبیوتیک نیست و با استفاده از داروهای غیر تجویزی میتوان احتقان بینی را درمان کرد. اگر علائم عفونت سینوسی شما پس از سه روز استفاده از اسپری ضد احتقان بینی همچنان وجود داشت، باید گفت که به آنتیبیوتیکها نیاز دارید.
حقیقت: سوسکها میتوانند باعث مشکلات سینوسی شوند. برای بعضی از افراد سوسکها تاثیر بیشتری در برانگیخته شدن آلرژی آنها دارند. علائم آلرژی به سوسکها شبیه علائم آلرژیهای زیستمحیطی است که برای نمونه میتوان به احتقان بینی، سرفه، جوش و حتی افزایش خطر عفونتهای سینوسی اشاره کرد. علائم آلرژی میتوانند باعث التهاب و افزایش مخاط در سینوسها شوند. اگر فردی به سوسکها آلرژی دارد، توصیه میشود همواره خانه خود را تمیز نگه دارد، غذاهایی خود را بهدرستی و به نحو مناسبی نگهداری کند و هرازگاهی با کمک یک مرکز مبارزه با آفات خانه خود را از آفات و جکوجانورها عاری سازد./
*به نقل از Harvard Health letter
حقیقت: هیچکسی بهطور یقین نمیداند که چرا سینوس داریم. این یک حقیقت است که همه افراد سینوسهایی در بدن خود دارند و نمیتوان گفت که بعضی از افراد سینوس ندارند. سینوسها به چهار دسته از حفرههای توخالی گفته میشوند که در استخوانهای جمجمه و عمدتا در اطراف بینی و بالای چشمها قرار دارند. در حالت عادی متوجه وجود سینوسها در بدن خود نمیشویم، بلکه تنها زمانی متوجه آنها میشویم که مشکلاتی را برای ما به بارآورند. برای مثال، وقتیکه سینوسها بهوسیله مواد آلرژیزا یا ویروسهای سرماخوردگی تحریک میشود، فرد با علائمی همچون گرفتگی بینی و التهاب صورت مواجه میشود. سوالی که برای اکثر افراد پیش میآید این است که هدف وجود سینوسها در بدن ما چیست؟ شاید برایتان جای تعجب باشد که هنوز محققان بهطور دقیق و قاطع نمیدانند که هدف وجود سینوسها در بدن ما چیست؟ باوجوداین، اگرچه محققها چندین عملکرد بیولوژیکی را به سینوسها نسبت میدهند، اما این را باید گفت که محققان هیچ اجماع نظری در مورد کارایی روشن سینوسها ندارند. احتمال میرود که این سینوسها صرفا عملکرد بینی را بهبود میبخشند. بهعبارتدیگر، سینوسها مخاطی را تولید میکنند که از بینی در مقابل ذرههای موجود در هوا محافظت میکند و هوایی را که ما استنشاق میکنیم مرطوب میکنند. علاوه بر این، سینوسها وزن جمجمه ما را سبک میکنند و آهنگ صدای ما را تحت تاثیر قرار میدهند. باوجوداین، بعضی از دانشمندان این نظریه را مطرح میکنند که سینوسها صرفا «بازماندههای تکاملی» هستند که در زمانهای بسیار قبل برای اجداد ما کاربردهایی داشتند. بهعبارتدیگر، بر اساس این نظریه دانشمندان میتوان گفت که سینوسها برای اجداد ما کارکرد داشتند و اکنون برای ما کارکرد چندانی ندارند.
تصور غلط: مخاط سبزرنگ به معنای عفونت سینوسی باکتریایی است. یکی از تصورهای غلط مرسوم این است که مخاط سبزرنگ همواره نشاندهنده عفونت سینوسی باکتریایی است؛ اما حقیقت این است که مخاط سبزرنگ همواره نشانهای از یک عفونت سینوسی باکتریایی نیست. به عقیده متخصصان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا اگرچه مخاط سبزرنگ میتواند نشانهای از چنین عفونتی باشد، اما یک عفونت ویروسی یا یک سرماخوردگی نیز میتواند باعث مخاط سبزرنگ شود. علاوه بر این، عوامل زیستمحیطی مانند گردوخاک و گرده نیز میتوانند باعث تغیر رنگ مخاط شوند. اگر پس از تخلیه بینی خود با رنگرفتگی مخاط خود مواجه شدید، به پزشک خود مراجعه کنید تا دریابد که آیا دلیل رنگرفتگی مخاط شما عفونت باکتریایی، عفونت ویروسی یا سرماخوردگی است. در صورت عفونت سینوسی پزشک شما آنتیبیوتیکها را تجویز میکند و در صورت عفونت ویروسی یا سرماخوردگی میتوانید با استفاده از داروهای غیر تجویزی مربوط به سرماخوردگی خود را درمان کنید.
تصور غلط: تمام عفونتهای سینوسی را باید با آنتیبیوتیکها درمان کرد. یکی از تصورات غلط مرسوم این است که استفاده از آنتیبیوتیکها بهترین روش درمانی برای عفونتهای سینوسی هستند؛ اما حقیقت این است که آنتیبیوتیکها همواره راهحل عفونتهای سینوسی نیستند. برای درک غلط بودن این باور باید بدانید که عفونت سینوسی انواع مختلفی دارد: عفونتهای ویروسی و عفونتهای باکتریایی. آنتیبیوتیکها در مقابله با عفونتهای باکتریایی موثر هستند، اما فایدهای در مقابله با عفونتهای ویروسی ندارند. در حقیقت، اگر برای درمان عفونت ویروسی از آنتیبیوتیکها استفاده کنید به بدن خود ضرر میرسانید، چون استفاده غیرضروری آنتیبیوتیکها باعث افزایش باکتریهایی در بدن میشوند که در برابر آنتیبیوتیکها مقاوم هستند. حال این سوال مطرح میشود که چگونه میتوان علائم عفونت سینوسی را ناشی از یک ویروس (مانند سرماخوردگی) یا یک باکتری دانست؟ این پزشکها هستند که بر اساس طول مدت گرفتگی بینی یا احتقان شما تصمیم میگیرند که آیا آنتیبیوتیک تجویز کنند یا خیر. علائمی که حدود یک هفته طول میکشند، ناشی از ویروس هستند و به این معناست که نیازی به آنتیبیوتیک نیست و با استفاده از داروهای غیر تجویزی میتوان احتقان بینی را درمان کرد. اگر علائم عفونت سینوسی شما پس از سه روز استفاده از اسپری ضد احتقان بینی همچنان وجود داشت، باید گفت که به آنتیبیوتیکها نیاز دارید.
حقیقت: سوسکها میتوانند باعث مشکلات سینوسی شوند. برای بعضی از افراد سوسکها تاثیر بیشتری در برانگیخته شدن آلرژی آنها دارند. علائم آلرژی به سوسکها شبیه علائم آلرژیهای زیستمحیطی است که برای نمونه میتوان به احتقان بینی، سرفه، جوش و حتی افزایش خطر عفونتهای سینوسی اشاره کرد. علائم آلرژی میتوانند باعث التهاب و افزایش مخاط در سینوسها شوند. اگر فردی به سوسکها آلرژی دارد، توصیه میشود همواره خانه خود را تمیز نگه دارد، غذاهایی خود را بهدرستی و به نحو مناسبی نگهداری کند و هرازگاهی با کمک یک مرکز مبارزه با آفات خانه خود را از آفات و جکوجانورها عاری سازد./
*به نقل از Harvard Health letter