مدیریت درمان فشار خون بالا در کودکان

بیماری فشار خون در کودکان، موضوعی است که با افزایش روزافزون شمار مبتلایان به چاقی در این گروه سنی، بازنگری جدی‌تری را می‌طلبد. محققان تخمین زده‌اند 3 تا 5 درصد از کودکان هر جامعه‌ای به بیماری فشارخون بالا مبتلا هستند.امروزه می‌دانیم این بیماری در کودکان با افزایش خطر وقوع مشکلات قلبی-عروقی و نیز فشارخون مقاوم به درمان در بزرگسالی مرتبط است. در ادامه، به معرفی بیماری فشارخون در کودکان و درمان‌های غیردارویی و دارویی آن اشاره خواهد شد.

همان‌طور که می‌دانید، 2 نوع فشار خون بالا مطرح است؛ اولیه و ثانویه. بیماری فشارخون اولیه با سابقه خانوادگی فشارخون یا بیماری قلبی-عروقی در ارتباط است و بیماری فشارخون ثانویه ناشی از بیماری‌های دیگری مانند بیماری کلیوی، بیماری قلبی یا اختلال‌های سیستم اندوکرین است. در جمعیت کودکان، فشارخون اولیه بیشتر با بیماری‌های بزرگسالی (چاقی و سابقه خانوادگی فشارخون یا بیماری قلبی) مرتبط است. به‌طور کلی، در کودکان بالای 3 سال اندازه‌گیری فشارخون طی هر ویزیت توصیه می‌شود. در صورت ابتلا به مشکلات جنینی، نارس بودن هنگام تولد، بیماری مادرزادی قلبی، عفونت‌های ادراری مکرر، بیماری کلیوی، پیوند مغز استخوان یا ارگان و نیز افزایش فشار داخل جمجمه‌ای، کنترل مرتب فشارخون در سنین کمتر از 3سال نیز ضروری است. روش توصیه‌شده برای اندازه‌گیری فشارخون در کودکان، سمع صداهای داخل بدن با استفاده از استتوسکوپ است. در کودکان و نوجوانانی که شک به بیماری فشارخون در مورد آنها مطرح است، استفاده از داروهای محرک، غذاها و نوشیدنی‌های حاوی کافئین، شکر و شکلات در فاصله زمانی 30 دقیقه قبل از اندازه‌گیری فشارخون ممنوع است.
5 دقیقه قبل از اندازه‌گیری، کودک یا نوجوان را در وضعیت آرامی بنشانید. استفاده از کاف با اندازه مناسب برای هر کودک یا نوجوان ضروری است.

درمان‌های غیردارویی فشارخون بالا در کودکان

کاهش فشارخون حاصل از تعدیل عادت‌های فردی، باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی می‌شود. در کودکان در معرض خطر بیماری‌های قلبی-عروقی، شروع رژیم غذایی کاهنده فشارخون توصیه می‌شود. سن شروع رژیم غذایی در بیماران علامت‌دار، 12 ماهگی است. رژیم غذایی مذکور غنی از میوه‌ها و سبزیجات تازه و به‌طور کلی کم‌چرب، پرفیبر و همراه با محدودیت مصرف سدیم روزانه است. (2/1 گرم در روز برای سنین 4 تا 8 سال و 5/1 گرم در روز برای کودکان بزرگ‌تر.) علاوه بر تدابیر تغذیه‌ای، کاهش وزن در بیماران چاق و افزایش فعالیت‌های روزانه نیز سودمندند. 30 تا 60 دقیقه فعالیت ورزشی حداقل در 3 تا 4 روز در هفته توصیه شده است.

درمان‌های دارویی فشارخون بالا در کودکان

داروهای ضدفشارخون در کودکان و نوجوانان در صورت ابتلا به بیماری علامت‌دار فشارخون، آسیب ارگان (هایپرتروفی بطن چپ، رتینوپاتی و پروتیینوری)، فشارخون ثانویه، مرحله یک بیماری فشارخون که به تعدیل عادت‌های روزانه پاسخ نداده است و مرحله 2 بیماری فشارخون باید شروع شوند. شروع دارودرمانی فشارخون باید تک‌دارویی و با کمترین دوز موثر باشد. تمام گروه‌های دارویی اصلی ضدفشارخون را می‌توان در کودکان تجویز کرد.

مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین

تجویز این داروها در مقایسه با سایر گروه‌های دارویی ضدفشارخون در کودکان مقبول‌تر است. مطالعه‌های متعددی روی تجویز لیزینوپریل در کودکان انجام شده است. تجویز لیزینوپریل در درمان کودکان 6 تا 16 سال مبتلا به فشارخون مورد تاییدFDA است. عوارض جانبی ناشی از مصرف لیزینوپریل عبارتند از سرفه‌های خشک، افت فشارخون، هایپرکالمی، نارسایی حاد کلیوی و افزایش کراتینین سرم.

بلوک‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین

مطالعه‌های متعددی اثربخشی بلوک‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین در درمان فشارخون کودکان را مورد بررسی قرار داده‌اند. ایربزارتان (Irbesartan) در 2 مطالعه گذشته‌نگر، یکی توسط ون‌ویگیر (Von Vigier) و همکاران روی 20 بیمار و دیگری توسط فرانسینی (Franscini) و همکاران روی 44 بیمار بررسی شدند. هر 2 مطالعه کاهش قابل‌توجهی در فشارخون شریانی توسط ایربزارتان را نشان دادند. به‌طور کلی، بلوک‌کننده‌های گیرنده‌های آنژیوتانسین به‌خوبی از سوی بیماران تحمل می‌شود و شایع‌ترین عوارض گزارش‌شده در مصرف‌کنندگان عبارت بودند از سرفه، سردرد، گیجی و هایپرکالمی.

بلوک‌کننده‌های گیرنده کلسیم

آملودیپین (Amlodipine) و فلودیپین (Felodipine) در کودکان 6 تا 18 سال مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج نشان داده‌اند آملودیپین با دوز 5/2 میلی‌گرم فشارخون سیستولی را 9/6میلی‌متر جیوه و با دوز 5 میلی‌گرم فشارخون سیستولی را 7/8میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهد. الگوی مصرف یک‌بار در روز و عوارض جانبی محدود و قابل‌قبول، آملودیپین را انتخاب مقبولی کرده است. به نظر نمی‌رسد فلودیپین در کاهش فشارخون سیستولی به اندازه آملودیپین موثر باشد. شایع‌ترین عوارض بلوک‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین عبارتند از سردرد، گرگرفتگی، گیجی و ادم محیطی.

بتابلاکرها

پروپرانولول، اولین بتابلاکر مورد استفاده در آمریکا و پرمصرف‌ترین بتابلاکر در گروه کودکان است. در یک مطالعه، در کودکان تحت درمان با دوز روزانه 5/2 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن بتابلاکر، به‌طور متوسط 26 میلی‌مترجیوه از فشار سیستولی و 20 میلی‌متر جیوه از فشار دیاستولی کاسته شد. ضعف شایع‌ترین عارضه گزارش‌شده در شروع درمان با بتابلاکر است و معمولا طی 6-4 هفته خودبخود برطرف می‌شود.

دیورتیک‌ها

با وجود آنکه تجویز دیورتیک‌ها برای درمان بیماری فشارخون در گروه کودکان رایج است، تاکنون هیچ مطالعه بالینی بزرگی روی آنها انجام نشده است. هیدروکلروتیازید (Hydrochlorothiazide) و کلرتالیدون (Chlorthalidone) درمان‌های موثری برای گروه کودکان گزارش شده‌اند. عوارض جانبی مرتبط با مصرف دیورتیک‌ها عبارتند از هایپرکالمی، هایپرناترمی و ژنیکوماستی در مردان/.